روایت بابک اطمینانی، طراح «طرح جامع کارنماهای پژوهشی» از شکل‌گیری ایده تا اجرا

"تلاش ما بر آنست که مناسبات را بر اساس ضوابط پیش ببریم و نه بر اساس روابط."

پس از گفتگوهایی که در طول برگزاری رویداد "کارنمای پژوهشی ۵" با اعضای انجمن، مسئولان و شرکت‌کنندگان داشتیم، به سراغ بابک اطمینانی، نایب رییس انجمن هنرمندان نقاش ایران و طراح این رویداد رفتیم تا دیدگاه وی را راجع به بازخوردهای مختلفی که از این نمایشگاه گروهی گرفته بودیم، جویا شویم.

وی ضمن اینکه میزان استقبال از اولین کارنمای هنرمندان بالای چهل سال را بیشتر از کارنماهای گذشته برشمرد، توضیح داد:

انتخاب آثار و قیمت‌گذاری با خودِ هنرمندان بود و تلاش ما بر این بود که آثار را طوری ارائه دهیم که بر اساس موضوع باشد و در عین حال، زیباییِ چیدمان رعایت شود.

در اهداف برگزاری کارنماهای پژوهشی به بالا بردن ذهنیت ها و روابط حرفه ای اشاره شده است. تعریف شما، به عنوان ایده‌پرداز این طرح از "افزایش ظرفیت‌ها و روابط حرفه‌ای" چیست؟ و برگزاری کارنماها چگونه به این امر کمک می‌کند؟

ما در کمیتۀ نمایشگاه‌ها بطور ساختارمند عمل می‌کنیم و شرح وظایف هر فرد مسئولی مشخص شده است. با اینکه روابط بسیار دوستانه‌ای بین‌مان برقرار است، ولی سعی کرده‌ایم که ضوابط را از روابط جدا کرده و در مسائل کاری کاملا جدی باشیم. تلاش ما بر آنست که مناسبات را بر اساس ضوابط پیش ببریم و نه بر اساس روابط؛ و این مسئله خیلی مهم است. البته قرار نیست که برخوردی سیاه و سفید داشته باشیم ولی می‌خواهیم تا جایی که ممکن است کارها را روی اصول پیش ببریم که هم بتوانیم پاسخگو باشیم و هم در کارمان حرفه‌ای‌تر عمل کنیم.

همین مناسبات را با هنرمندان هم خواهیم داشت. ما به قوانین کارنماها و زمان‌بندی‌ها احترام می‌گذاریم. به عنوان مثال اگر کسی در ابتدا برای شرکت در کارنمایی اعلام آمادگی کند ولی چند روز مانده به برگزاری از شرکت کردن در آن انصراف ‌دهد، کلاً از دورِ کارنماهای درحال‌برگزاری که مختص همان رده سنی است کنار گذاشته می‌شود تا زمانیکه در دور بعد نوبت به او برسد. سعی ما بر اینست که در تمام زمینه‌ها عملکردمان منطبق با قوانینی باشد که برای کارنماها وضع کرده‌ایم. البته باز تاکید می‌کنم که همواره استثنائات و شرایط خاص را در نظر خواهیم گرفت و قوانین را نیز به فراخور تجربه اصلاح می‌کنیم تا بهترین نتایج حاصل شوند.

به نظر شما، در ایران ما چقدر به استاندارهای حرفه‌ای بودن نزدیک هستیم؟ یا اگر نزدیک نیستیم، چه دلایل و موانعی سر راهمان بوده است؟

وقتی صحبت از حرفه‌ای‌گری می‌کنم منظورم مسائل جاری در دنیای هنر ایران نیست. از طریق این کارنماها ما فقط می‌توانیم روی آنچه که در دسترس‌مان است تمرکز کنیم. هنرمندان سرتاسر کشور در دسترس ما نیستند ولی اعضای انجمن در دسترس هستند. روی سخن این کارنماها عمدتاً با اعضای انجمن است و باید تلاش‌مان این باشد که اعضا و ارتباطات‌شان با انجمن را حرفه‌ای‌تر کنیم، آنهم با جدیّتی که در کنار آن نرمش هم وجود داشته باشد.

حرفه‌ای‌گری چیزی جز عملکرد تخصصی، مسئولیت‌پذیری، وظیفه‌شناسی و پاسخگو بودن به وقتش نیست. کاری حرفه‌ای است که بر اساس قوانین، اصول و ضوابط انجام شود و راه‌حل‌های تخصصی ارائه دهد.

پیش از ورودتان به هیئت مدیرة انجمن هنرمندان نقاش ایران همکاری شما با این نهاد در چه سطحی بوده؟

پیش از این در موارد مختلفی با انجمن همکاری داشتم: سال‌ها داور جلسات پذیرش عضو بوده‌ام، سخنرانی کرده‌ام، در چند نمایشگاه گروهی شرکت کرده‌ام و یک بار هم جزو هنرمندانی بودم که انجمن برای‌شان بزرگداشت برگزار کرد. ولی مهمترین رویدادی که در ارتباط با انجمن در آن حضور داشتم، عضویت در هیئت انتخاب و داوری ششمین دوسالانة نقاشی تهران بود که بی‌شک تاثیرگذارترین دوسالانة بعد از انقلاب بود و تنها دوسالانه‌ای بود که انجمن مسئولیت کامل آن را به عهده داشت.

دیدگاه شما نسبت به شرایط انجمن پس از آغاز همکاری‌تان در هیئت مدیره چه تغییری کرد و چگونه ایدۀ برگزاری کارنماها به ذهنتان رسید و این طرح عملی شد؟

پیش از قبول مسئولیت اجرایی متوجه عمق واقعی مشکلات و سختی کارها نبودم. من یک ایده‌پردازم و دیدن مشکلات باعث می‌شود که ذهنم تحریک شود و راه حل خلق کند و این امر دست خودم نیست. اصولاً ذهنِ افراد ایده‌پرداز مانند یک زمین شخم زده است که ناگهان ایده‌ای در آن جوانه می‌زند و می‌شکفد. «طرح جامع کارنماهای پژوهشی» هم ناگهان در ذهن من شکفت که اقدام به عملی کردن آن نمودم و همینطور که پیش رفت گسترده‌تر شد. مواجه شدن با عمق مشکلات جاری در انجمن باعث پیدایش این طرح شد.

چرا هنرمندان را باتوجه به سن و آن هم در دو گروه تفکیک کردید، آیا انتخاب مرز سن چهل سالگی دلیل خاصی داشته است؟

عادلانه نبود اگر اثر شخصی که مدت کوتاهی است فعالیت هنری می‌کند در کنار اثر شخصی دیده و سنجیده شود که سال‌ها و بلکه دهه‌هاست که حرفه‌اش نقاشی‌ست. از طرف دیگر، به نظر من اکثر هنرمندانِ نقاش بعد از چهل‌سالگی به یافته‌های قابل توجهی می‌رسند. البته قبول دارم که حتماً و همیشه استثنائاتی هم وجود داشته و دارد ولی مشاهدات و تجربة زیستة من می‌گوید که روال کلی کار این چنین است.

بعضی از هنرمندانِ بالای ۴۰ سالی که در این کارنما شرکت داشتند معترض بودند که چرا کارشان در کنار کار کسانی‌ست که با وجود اینکه بالای ۴۰ هستند ولی تجربۀ کمتری دارند و بهتر بود که تفکیکِ دقیق‌تری انجام می‌شد. نظر شما راجع به این انتقاد چیست؟

من با این موضوع موافق نیستم چون اگر بخواهیم به طور دقیق تفکیک سنی داشته باشیم باید سال‌به‌سال پیش برویم و این امکان‌پذیر نیست. قطعا باز در آن صورت هم هنرمندانی هستند که بگویند چرا این بازۀ سنی انجام شده و یا چرا بازۀ سنیِ کمتر یا بیشتری در نظر گرفته نشده است. البته ما با دل و جان به انتقادات و پیشنهادات دوستان گوش می‌دهیم و تا جایی که بتوانیم نظرات آنها را در رویدادهای آتی اعمال خواهیم کرد.

طی سالهای اخیر، برخی از هنرمندان نقاش وارد حیطه هنرهای جدید مانند اینستالیشن، ویدئو آرت و ... شده‌اند. آیا این دوستان هم می‌توانند آثار خود را در این کارنماها به نمایش بگذارند؟

خیر، در کارنماهای مختص نقاشی نمی‌توانند شرکت کنند چون حق مطلب ادا نمی‌شود. نمایشگاه‌های حوزه هنرهای جدید نیاز به برنامه‌ریزی ویژه دارد. البته زمانی که دوستان ما در کمیتة نمایشگاه‌ها با اعضای انجمن تماس می‌گیرند و آنها را به شرکت در کارنماها دعوت می‌کنند، اسامی اعضایی که در زمینۀ هنرهای جدید مشغول به فعالیت هستند نیز مشخص می‌شود. درصدد هستیم که بتوانیم کارنمایی مختص آن دسته از هنرمندان عضو برگزار کنیم ولی فعلا تعداد کمی گزارش شده‌اند. مایلم از این فرصت استفاده کنم و از کلیة اعضای انجمن که به هنرهای جدید رو آورده‌اند دعوت کنم که خود را به ما معرفی کنند تا بتوانیم فرصت مناسبی برای ارائه آثارشان ایجاد کنیم.

آیا انجمن برنامه‌ای جهت برگزاری نمایشگاه در خارج از کشور هم دارد؟

کیوریتورها می‌توانند به آرشیوی که از کارنمای ۱ تا کنون توسط کمیتة نمایشگاه‌ها جمع‌آوری شده دسترسی داشته باشند تا بر اساس ایده‌های‌شان نمایشگاه‌های داخلی یا برون‌مرزی طراحی کنند. در اینصورت هر گونه تفاهم و توافقی باید بین کیوریتورها و هنرمندان منتخب‌شان صورت گیرد و انجمن صرفاً بسترسازی کرده است. ولی اگر قرار است پای انجمن در میان باشد به نظرم لازم است تامل و تعمق بیشتری به خرج دهیم. اولین سوالی که می‌تواند مطرح شود این است که اهدافِ فرهنگی و هنری انجمن از اجرایی کردن چنین پروژه‌ای چیست و منابع مالی آن قرار است چگونه تامین شود. یا در صورت تامین منابع مالی از طرف شرکت‌کنندگان، آیا قرار است عیار هنری نمایشگاه بالا باشد و بالا هم باقی بماند یا هر که از عهدة مخارج‌اش بر آمد می‌تواند در آن شرکت کند؟ سال گذشته در زمینة نمایشگاه‌های برون‌مرزی رایزنی‌هایی را انجام دادیم که به نتیجه نرسید. امسال دوباره بخش نمایشگاه‌های خارجی راً فعال کرده‌ایم و در حال گردآوری اطلاعات و بررسی امکاناتیم.

انجمن از چه زمانی فعالیت پژوهشی‌اش را پس از برگزاری این رویداد شروع می‌کند؟

هنوز تاریخ دقیقی برای این که خودِانجمن چگونه وارد مسئلة پژوهش شود تعیین نشده است. مسلماً کمیتة انتشارات و پژوهش انجمن می‌تواند حتی برگزارکنندة این امر باشد. "پژوهشی‌بودن" این طرح عمدتاً از این رو ست که دارد از طریق ایجاد آرشیوی به‌روز و چند‌جانبه از فعالیت‌های دو سال اخیر اعضای انجمن، داده‌های متنوع و مختلف گردآوری می‌کند. و این بستر فوق‌العاده‌ای می‌شود برای پژوهش‌های گوناگون و آسیب‌شناسی انجمنی که بیش از هزار عضو دارد، یعنی یک جامعة کوچک مردم‌نهادِ فرهنگی و هنری با کمیتی مناسب برای آمارگیری. قطعاً پردازش داده‌های مختلف و مرتبط با این جامعة کوچک می‌تواند منتج به نتایج مشخص و راهکارهای شفاف بشود، راهکارهایی که حتی می‌توانند مورد استفادة انجمن‌های مشابه قرار گیرند و بین‌مان تبادل ایده و همکاری ایجاد شود. من امیدوارم که «طرح جامع کارنماهای پژوهشی» بتواند به عنوان یک موتور فعال تبدیل به یکی از برنامه‌های راهبردیِ انجمن شود تا هیئت مدیره‌های بعدی آن را ادامه دهند و بهبود بخشند، چرا که این طرح بطور مستمر سالی چند بار فعالیت‌های دو سالِ اخیر اعضا را در سطوح مختلف ارائه، رصد و گردآوری می‌کند. آنهم به شکل نمایشگاه‌های بزرگِ حدوداً چهل نفره، با حداقل ۵ اثر از هر شرکت‌کننده. در اینجا جا دارد از مینا نادری، مدیر اجرایی و ناظر کمیتة نمایشگاه‌ها، و همینطور از تک تک اعضا و همکاران پرشور و دل‌سوز کمیته تشکر کنم که داوطلبانه و خلاق باعث تحقق و گسترش این طرح شده‌اند.


گزارش تصویری پنجمین کارنمای پژوهشی انجمن هنرمندان نقاش ایران در خانه هنرمندان ایران

مطالب مرتبط:

logo-samandehi