نشست "گفتار معمار" در کمیسیون ملی یونسکو برگزار شد
نخستین برنامه از سلسله نشستهای تخصصی گفتار معمار با حضور دکتر حجتالله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو و چهرههای برجسته معماری از جمله دکتر محمدمهدی محمودی، همزمان با روز جهانی معمار برگزار شد.
در ابتدای این برنامه دکتر حجتالله ایوبی، ضمن تاکید بر لزوم توجه به معماری ،یکی از مهمترین اولویتهای سازمان جهانی یونسکو را هویت عنوان کردند،به ویژه در این دوران که مساله جهانی شدن بعنوان پروژه ای بزرگ در دنیا مطرح شده است، تا چندی پیش عدهای فکر میکردند که مساله جهانی شدن یعنی یکی شدن و تصور بر این بود که هویت های خرد در یک هویت برتر ادغام میشوند و جهان به سمت نگاهی آمریکایی پیش میرود.
وی همچنین افزود: در چنین شرایطی فرهنگهای مختلف تلاش کردند که هویت خود را حفظ کنند. از اینرو در سال 2002 فرانسویها طرحی را تحت عنوان تنوع فرهنگی به یونسکو ارائه کردند زیرا مساله تنوع فرهنگی و حفظ هویت، موضوع بسیار مهمی است که ما در یونسکو بر روی آن تمرکز داریم. به همین خاطر در مباحث آموزشی و میراث فرهنگی فعالیتهای متعددی در حال انجام است.
مساله معماری و به خصوص معماری سنتی ما که رنگ و بوی هویت ملی ما را دارد در اولویت است من به عنوان یک علاقمند دراین حوزه میپرسم که چه چیزی ایران و غیر ایرانی را از هم متمایز میکند؟ به نظر من آنچه ایران را از سایر فرهنگها متمایز میکند، رفتار و سبک زندگی ایرانی است که معماری نیز در این عرصه جایگاه بسیار مهمی دارد. ضمیر ناخودآگاه ما، مارا از سایر ملیت ها متمایز میکند، چرا که در خانه ایرانی زندگی میکنیم همراه با معماری که رنگ ایرانی دارد.
وی همچنین اظهار داشتند: گرچه امروزه در شهرها و تهران آثاری از معماری ایرانی را شاهد نیستیم اما قطعا معماری یکی از ویژگی های مهم ایران است.
او از اجرای کمیته ملی جوانان در یونسکو خبر داد و بیان کرد: به زودی کمیته ملی جوانان در یونسکو دایر میشود. باشگاههای یونسکو نیز به عنوان نهادهای داوطلبانه بخش دیگری هستند که درصدد فعال کردن آن هستیم زیرا در این باشگاهها امکان همفکری و اجرای کارها به شکل خوبی امکانپذیر میشود. کما اینکه در ژاپن 270 باشگاه فعال وجود دارد، ما نیز در این راستا به راهاندازی باشگاه معماران جوان میاندیشیم.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو افزود: جایگاه ایران در کرسیهای دانشگاهی یونسکو خوب است اما ما تلاش داریم که کرسی معماری را نیز در این بخش فعال کنیم تا بتوانیم یک کرسی فعال برای دانشگاه تهران داشته باشیم.
ایوبی در پایان صحبتهایش، ایرانی ها را در فکر و ذوق و اندیشه و هنر برجسته دانست و ضمن تاکید بر فرهنگ غنی کشورمان،اظهار داشت تمدن خریدنی نیست.
در ادامه، دکتر محمدمهدی محمودی، فارغ التحصیل دانشگاه تولوز فرانسه و عضو اسبق هیئت علمی معماری دانشگاه تهران و در حال حاضر موسس و مدیر پروژه در شرکت مهندسین مشاور "هرم پی"، درباره موضوع معمار شدن تا معمار بودن به سخنرانی پرداختند.
او در ابتدای این بحث گفت: همانطور که میدانید شعار امسال شعار زیباییست "معماری برای جهانی بهتر"، که خود بیانگر این است که معمار تنها وظیفه ساخت و ساز را ندارد؛ بلکه مانند رهبر یک ارکستر عمل میکند.
او درباره خصوصیات معماری ماندگار، بیان کرد: همواره این بحث مطرح است که آیا معماری یک هنر است یا اندیشه؟ هنر است یا فناوری و ... در واقع معماری ماندگار معماری ای است که یک عرفان، یک اندیشه و یک فناوری را در خود دارد و اگر در معماری هرسه را با هم پیش ببریم بنایمان ماندگار است.
عرفان به معنای زیبایی و چشمنوازی است زیرا معماری همواره فرهنگ، هویت، نشانه مذهبی، تاریخ و... را در دل خود دارد اما قطعا تمام این موارد باید یک اندیشه را در درون خود داشته باشد تا بتواند به ترسیم و محاسبه و تعریف کاربریها بپردازد، ضمن اینکه یک طرح باید قابل اجرا و محاسبه باشد.
این مدرس برجسته برخورداری از علم و فناوری را یک ضرورت دانست و گفت: بناهای با ارزش از هنر، علم و فناوری زمانه خود برخوردار هستند که نشانه پشتوانه هویت و توانمندی دورههای قبل است و توانسته با آخرین برگ دوران خود کاملتر شود.
دکتر محمودی ضمن اظهار تاسف ازینکه اغلب بناهای خود را نابوده کردهایم، افزود: امروزه عمر بناهای ما از معماران آنها کوتاهتر است و دلیل چنین فاجعهای را عدم شناخت پیشینه معماری دانست.
وی همچنین با ذکر این موضوع که معماران ما نسبت به محیط، بستر و اقلیم خود به درستی آگاهی ندارند و نمیدانند در کجا و در کدام بستر قرار دارند، عنوان کرد: عدم شناخت از بهرهبرداران به عنوان مخاطبان اصلی اثر سبب شده که معمار امروز ایران از جامعه دور شود؛ چراکه او صرفا از بهرهبردار میخواهد که از اثر استفاده کند در حالیکه مخاطب را نمیشناسد، همین مسائل نیز سبب شده که بناهای ما ماندگار نباشند.
محمودی همچنین ضمن تاکید بر اهمیت توجه به محیط زیست در معماری و افزایش تولید زبالههای غیرقابل بازگشتی که ما امروز در حوزه معماری به وفور شاهد آن هستیم، عنوان کرد: امروزه معماران ما برخلاف گذشتگان، بدلیل عدم شناخت درست مصالح با تولید انبوه زباله های غیرقابل بازگشت مواجهند، درصورتیکه درگذشته،معماران ما بناهایی را ساختند که کوچکترین آلودگی را برای محیط در برنداشت و راحت به طبیعت باز میگشت، البته تکرار معماری گذشته ما نیز یک اشتباه و توهین به اساتید آن دوران است.
در ادامه این نشست دکتر محمودی به بررسی روند معماری از دوره هخامنیشان تا دوران معاصر پرداخت و تغییرات ظاهری و تکنیکی این دوران را مورد بررسی قرار داد.
او به زمان تاسیس دانشکده معماری اشاره کرد و گفت: تا پیش از سال 1317 که همزمان با ساخت دانشکده معماری است، روش آموزش این هنر به شیوه کاملا سنتی و تجربی و از طریق استاد- شاگردی شکل میگرفت اما پس از آن روند آکادمیک شد. این در حالی است که اساتید دانشگاه آن دوران یا خارجی بودند و یا از خارج فارغالتحصیل شده بودند به همین خاطر تجربه متوسطی از تکنولوژی داشتند و معماری ایران را نیز به درستی نمیشناختند. در نتیجه معماری این دوران نه غربی و نه ایرانی است.
در ادامه محمودی بر لزوم توجه به مسائل آموزشی اشاره داشت و گفت: هنوز در بسیاری از دانشکدههای ما به جای آموزش معماری، جنگ بر سر سنتگرایی و تجدد، جریان دارد و ما به حدی درگیر ابزار شدهایم که از معماری خودمان دور شدهایم؛ یکی از این نکات فراموش شده باغ ایرانی است که ثبت جهانی شده و تبدیل به میراث جهان امروز شده است اما ما آن را به درستی نمیشناسیم.
او تاکید کرد: باغ ایرانی از جمله بخشهایی در معماری ایران است که توانست بر سایر حوزههای هنر و زندگی مردم چون: مینیاتور، نقاشی، منبتکاری، قالیبافی، پارچهبافی گلدوزی و حتی نوع غذاها و بخشهای مختلف زندگی مردم تاثیر بگذارد تا جایی که نقوش فرش، پارچه و تمام هنرهای ما در یک دوران خاص تحت تاثیر این باغ قرار گرفت.
محمودی تصریح کرد: ما در دنیای امروز با مشکلاتی از قبیل افسردگی، خستگی، تنش در فضا، ترس و ناامنی، پوچی، بیهویتی و مواردی از این دست رو به رو هستیم که قطعا با حضور باغ ایرانی قابل رفع است. به نظر من معماری آینه جامعه و جامعه آینه معماری است.
در ادامه ی این رویداد همچنین گفتارهای مجازی به مناسبت روز جهانی معمار برنامه ریزی شده بود.
کلیپ اول از معمار برجسته پروفسور والنتین بون ون بیک از مدرسه معماری ای ای لندن به زبان اصلی پخش شد. او در این ویدئو خطاب به حاضران گفت: من یک بار به ایران آمدهام و در یک ورکشاپ عالی واقع در دانشگاه شرکت داشتم به همین خاطر دلم برای ترافیک ایران که اساسا نمیدانم چطور مدیریت میشود و صد البته صبحانههای جذاب ایرانیها تنگ شده است.
او ادامه داد: شما باید قبل از هر چیزی برای معمار شدن آرام باشید تا هر آنچه را که میخواهید بیابید. در واقع شما به عنوان یک معمار نیاز دارید که لحظاتی را بسازید تا بتوانید بیاندیشید.
در ادامه ی این نشست، سینا پاکند، مدرس دانشگاه به نیابت از فرشید موسوی، بخشهایی از کتاب این معمار برجسته را ارائه داد. فرشید موسوی به دلیل مشغلهکاری، امکان حضور با ویدئو کنفرانس را در این نشست نیافت اما سینا پاکند بیان کرد که او بسیار به سخنرانی در جمع معماران و دانشجویان ایرانی علاقمند است و به زودی این امکان محقق خواهد شد.
او در ادامه درباره کتاب فرشید موسوی توضیح داد و گفت: کتاب "The Function Of Style" سومین اثر این معمار برجسته است. موسوی در این کتاب معتقد است که معماری باید فرصتی برای بازتعریف ارائه کند که ما امروزه آن را کمتر در عرصههای شهری میبینیم. در واقع موسوی اعتقاد دارد که معماری باید مردم را به جهتهای مختلف سوق دهد تا بیشتر فکر کنند، زیرا این مردم هستند که میتوانند فکر و ایده را به معمار ارائه دهند و معمار تنها بخشی از ماجرا است.
معمار باید ایدههای طراحی خود را با مردم به اشتراک بگذارد تا آنها بتوانند به معمار ایدههای تازهتری ارائه دهند. او اعتقاد دارد که گاهی معماری دروغ میگوید تا بتواند خود را نشان دهد.
پروفسور ادوآرد کاباک از مدرسه معماری کاتالونیا
در بخش پایانی این نشست کلیپهای کوتاهی از پروفسور ادوارد کاباک از مدرسه معماری کاتالونیا و پروفسور مارک ژارزومبک از دانشگاه ام آی تی پخش شد.
ادوارد کاباک در سال 2005 از مدرسه معماری ای ای لندن فارغ التحصیل و برای دفتر دکتر فرشید موسوی در لندن کار میکند. سپس در بروکسل و بارسلونا فعالیت میکند.
وی در حال حاضر در مدرسه معماری ای ای درحال تدریس هستند و استراتژیهای بزرگ مقیاس برای مقابله با تاثیرات گرمایش زمین از جمله استراتژی های ایشان است.
کاباک در کنار کار آکادمیک، درحال فعالیت روی بکارگیری تکنیکهای دیجیتال هم در طراحی و هم در ساخت هست.
وی ضمن تبریک روز معمار به دانشجویان و معماران ایرانی گفت: بسیار دوست دارم که باز هم به ایران بیایم. من به شما پیشنهاد میدهم که درباره چیزهایی که میخواهید بسازید، بیاندیشید و به این فکر کنید که چطور به بهترین شکل ممکن یک طرح را بسازید و ارائه دهید. به همین خاطر است که معماران همواره در حال جستجو و تحقیق هستند، زیرا فرهنگ، زمان، متریال و ... متفاوت هستند. بنابراین در هر پروژه باید به چیزهای متفاوتی توجه کنید.
کلیپ پایانی از پروفسور مارک ژارزومبک بود.
پروفسور مارک ژارزومبک، 63 ساله، فارغ التحصیل در سال 1980 از دانشگاه در سوئیس و همچنین دریافت مدرک دکتری از دانشگاه ام آی تی ، از نویسندگان و منتقدان معماری است و کتاب تاریخ معماری جهان کتاب معروف ایشون است.
وی در پایان این جلسه طی ویدئویی خطاب به حاضران گفت: یک ساختمان مملو از روابط متعدد است زیرا معماری یک تاریخ بسیار عمیق را در دل خود دارد.
او افزود: من به عنوان یک محقق بسیار در معماری جستجو کردهام و بسیار نیز تحت تاثیر قرار گرفتهام، زیرا دیدهام که چطور فضاهایی که در آن زندگی میکنیم ما را شکل میدهد بنابراین ما نباید هرگز رمز و رازهای معماری را فراموش کنیم.
این نشست نخستین، برنامه از سلسله رویدادهای تخصصی بود که توسط انجمن علمی معماری دانشگاه تهران برگزار شد. شایان ذکر است تلاش برای این گردهمایی از تابستان آغاز شد و حاصل تلاش شبانه روزی بچه های تیم معماری دانشگاه تهران بود، همچنین محمد جواد احمدی زاده دبیر انجمن، همینطور تیم اجرایی نشست، نجمه ایوبی، سید هادی آل داوود از اعضای انجمن، رومینا مهر پور، مهشید امامی و فاطمه سبحانی در این برنامه حضور داشتند.