به بهانه روز جهانی گرافیک
نگاهی به زندگی و آثار هنرمند گرافیست و منتقد هنری احمدرضا دالوند
احمدرضا دالوند (۱۳۳۷–۱۳۹۷) منتقد هنری، نویسنده و پژوهشگر هنر، تصویرگر و طراح گرافیک اهل ایران بود. وی با پورتال جامع علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و روزنامه شرق نیز همکاری میکرد؛ و یکی از چهرههای سرشناس فرهنگی هنری داخل ایران بود. او به تصویرساز، گرافیست، منتقد و مدیر هنری مطبوعات مشهور بود.
به گزارش گالری آنلاین، او از شاگردان مرتضی ممیز، صادق بریرانی و هانیبال الخاص بودهاست و فارغالتحصیل رشته گرافیک از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است.
از نسل هنرمندان و روزنامهنویسهایی بود که جوانیاش مقارن با سالهای پر التهاب انقلاب اسلامی بود و نگاه و جهانبینیاش متأثر از این رویداد اجتماعی بزرگ شکل گرفت؛ نگاهی که کانون آن «آزادیخواهی»، «رفع سانسور» و «گسترش آگاهی عمومی» بود. او در فاصله سالهای دهه پنجاه تا هفتاد در فضاهای مختلف رسانهای کار کرد و بهعنوان طراح گرافیک، مدیر هنری، نویسنده قلم زد، اما دوران اوج شکوفایی فعالیت این روزنامهنگار و طراح گرافیک همزمان با بهار آزادی مطبوعات در ایران شد .
بر اساس گزارش سیدفرید قاسمی در کتاب «دانشنامک خرمآباد»، احمدرضا دالوند سال ۱۳۳۷ به دنیا آمد. او از نسل هنرمندان و روزنامهنویسهایی بود که جوانیاش مقارن با سالهای پر التهاب انقلاب اسلامی بود و نگاه و جهانبینیاش متأثر از این رویداد اجتماعی بزرگ شکل گرفت؛ نگاهی که کانون آن «آزادیخواهی»، «رفع سانسور» و «گسترش آگاهی عمومی» بود. او در فاصله سالهای دهه پنجاه تا هفتاد در فضاهای مختلف رسانهای کار کرد و بهعنوان طراح گرافیک، مدیر هنری، نویسنده قلم زد، اما دوران اوج شکوفایی فعالیت این روزنامهنگار و طراح گرافیک همزمان با بهار آزادی مطبوعات در ایران شد و با پیوستن به روزنامه «جامعه» به سردبیری ماشاءالله شمسالواعظین طرحی دیگر در گرافیک مطبوعاتی ایران انداخت.
او پیش از اینکه به دعوت ماشاءالله شمسالواعظین بهعنوان «مدیر هنری» به تحریریه روزنامه «جامعه» بپیوندد، با کار کردن در مجله پرمخاطب «آدینه» به سردبیری سیروس علینژاد نام و آوازهای در فضای مطبوعاتی بهم زده بود.
نخستین شماره مجله «آدینه» آذر ماه ۱۳۶۴ منتشر شد، احمدرضا دالوند بیست و هفت ساله و جوانترین عضو تحریریه بود. سردبیر مجله آدینه، در روایت همکاری با احمدرضا دالوند گفت: «دو دهه از توقیف آدینه میگذرد، من دقیق خاطرم نیست که ما احمدرضا دالوند را به همکاری دعوت کردیم، یا اینکه او ما را یافت. او خلاق، شیرین و تأثیرگذار بود. نه تنها شخصیت شیرینی داشت بلکه قلماش هم شیرین بود. از همان آغاز حضورش در آدینه به عضو دائمی تحریریه بدل شد و اینطور نبود که ساعتی به تحریریه بیاید و برود، شوق و اشتیاق بیپایانی برای کار داشت و مدام در حال انجام کارهای گرافیکی و تصویرسازی مجله بود. کمبودها و عدم امکانات لازم را با خلاقیت جبران میکرد. در جمع اعضای تحریریه ما جوانترین عضو بود.»
انتشار آدینه سیزده سال ادامه پیدا کرد و با دستور سعید مرتضوی رئیس وقت دادگاه مطبوعات همراه شمار زیادی دیگر از نشریههای دوم خردادی از ادامه فعالیت بازماند؛ اما احمدرضا دالوند متوقف نشد نه آن زمان نه در ادوار دیگر با توقیف و متوقف شدن نشریههایی که با آنها کار میکرد و از رسانهای به رسانهای دیگر کوچ کرد. آوازه فعالیت احمدرضا دالوند به گوش شمس الواعظین رسید، سردبیر «جامعه» زمستان ۱۳۷۶ از او میخواهد تا با عنوان «مدیر هنری» کارش را آغاز کند.
تا پیش از انتشار «جامعه» در روزنامههای ایران «مدیر هنری» به معنای مرسوم کنونی وجود نداشت، بخشی از توفیق «جامعه» مدیون و مرهون خلاقیت و تلاش تیم هنری و طراح گرافیک روزنامه بود. شمس الواعظین سعی کرد تمام اعضای تحریریه را از زبدهترین و مجربترین روزنامهنگارهای ایرانی انتخاب کند و برای انتخاب مدیر هنری روزنامه هم این مؤلفه مهم را ملاک انتخاب و عمل قرار داد. شمس الواعظین از کار با احمدرضا دالوند بهعنوان «همکاری خوب» یاد میکند. به گفته هادی حیدری، شمسالواعظین لقب «دال بزرگ» را به این هنرمند عرصه گرافیک داده بود.
بعد از توقیف «جامعه» در تیرماه ۱۳۷۷ احمدرضا دالوند به همکاری با روزنامههای «نشاط»، «توس» و «عصر آزادگان» به سردبیری شمس الواعظین ادامه نداد. احمدرضا دالوند در آن زمان آتلیه هنری داشت و ترجیح داد، کار در آتلیه را ادامه دهد، بهرغم میل باطنی شمسالواعظین این همکاری خوب استمرار پیدا نکرد. نه تنها نسل پیشکسوت روزنامهنگاری ایران، بلکه جوانها هم بر خلاقیت و تأثیرگذاری دالوند تأکید میکنند، علاوه بر این دو نشریه مهم و تأثیرگذار احمدرضا دالوند با نشریههای مهم دیگری چون، «دنیای سخن» به سردبیری شاهرخ تویسرکانی، «ماهنامه صنعت حمل و نقل» به سردبیری عمید نایینی، «ایران فردا» به مدیر مسئولی عزتالله سحابی، «فیلم» به سردبیری هوشنگ گلمکانی، «گلستانه» به سردبیری مسعود شهامی پور و... هم کار کرد. حضور در روزنامه ایران نیز بخش دیگری از فعالیتهای هنری این طراح گرافیک در نشریههای ایران بود.
توکا نیستانی معمار، طراح و کاریکاتوریست، درباره احمدرضا دالوند، در سایت " توکای مقدس " چنین اظهار عقیده میکند و مینویسد: دالوند طراح بی نظیری است و قلمی عالی در نوشتن دارد که به همراه دانشش از هنر منتقدی تیزبین از او ساختهاست.
مسعود خیام، نویسنده، درباره تصویر سازیهای دالوند و همکاری در ماهنامه آدینه در دهه ۶۰ در بروشور گالری سیحون چنین مینویسد: " اکنون ما هر دو از آدینه بیرون آمدهایم. مقالات تو، خوانده شد یا نشد، تاریخ مصرف خود را داشت و تمام شد. ایلوستراسیونهای دالوند اما، با خلاصی از شر " داستان"، مفاهیم هنری خود را یافته و زندگی مستقل خود را آغاز کردهاست ".
علی اصغر قره باغی نویسنده، مترجم و منتقد هنر، در ماهنامه گلستانه (شماره ۲۲–۲۳ آبان و آذر ۱۳۷۹) در مقالهای تحت عنوان " تک گفتاریهای رندانه " درباره احمدرضا دالوند مینویسد: "دالوند یک جا طراح و نقاش است و جای دیگر گرافیست و تصویر ساز. یک جا معمار صدا و گفتار است و جایی دیگر تصویرکننده بازتابهای فلسفی و باز… و در ادامه میافزاید: اکثر طرحهای دالوند، به سبب ماهیت پرتوانی که دارند مستقل از ادبیات جلوه میکنند، در نهایت شکل قرائتی فردی از یک متن را دارند و آن قدر قائم به ذات هستند که بدون تاریخ مصرف در یک نگارخانه به عنوان آثار هنری مستقل به تماشا گذاشته شوند."
از فعالیتهای داخلی و همچنین بینالمللی وی میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
سالها تدریس در دفتر مطالعات و برنامهریزی رسانهها و برخی دانشگاههای کشور
برپایی دورههای آموزش پیشرفته زیباییشناسی مانند سلسله درسهای "چشم متفکر "در فرهنگستان هنر، و همچنین در سایر مراکز هنری و فرهنگی
برپایی ورک شاپهای تخصصی: اقتصاد هنر، برسیهای تخصصی در موضوعات متنوع هنر، و …
سال ۱۹۹۲، طراح برگزیده کتاب سال گرافیک اروپا.
طراح ممتاز سمپوزیوم بینالمللی طراحی ژاپن / ۱۹۸۹
طراح برگزیده روزنامه «یومییوری شیمبون / ژاپن» - ۱۹۹۰
همکاری با مجله «ویتی ورلد» آمریکا به عنوان طراح۱۹۸۸–۱۹۸۹
از دیگر فعالیتهای ایشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
آرم مؤسسه اعتباری توسعه - آرم نشر ثالث - نشر نکته - نشر برتر، نشر شهریار.
لوگوهای ماهنامه گلستانه/ ماهنامه مدیریت ارتباطات / ماهنامه وب/ روزنامه وقایع اتفاقیه (دوره نخست) / روزنامه حیات نو/ روزنامه اقتصاد پویا/ روزنامه شهروند/ هفتهنامه آتیه/ هفتهنامه جوان.
همچنین دیزاینر صفحات بی شماری در روزنامهها و ماهنامههای متعدد در طی بیش از ۲۵ سال گذشته بودهاست.
احمدرضا دالوند در سه دهه گذشته با نشریات متعددی به تناوب به عنوان تصویرگر، مدیر هنری، نویسنده، و گاه به عنوان سردبیر همکاری داشتهاست.
وی همچنین وی در حوزه مقاومت نیز آثار شاخصی ارائه کرده است:
مادر، دختر و پسر در پیش زمینه و رزمندگان در غروب دل انگیز در پس زمینه چه میخواهند بگویند. مادر با نگاهی پیش رو کتابی در دست دارد، پسرک مشتش را محکم گره زده و دخترک دست به دعا برداشته است. رزمندگان در زمینه قرمز دوشادوش هم و مهربانانه به پیش میروند، در پس زمینه رنگی خطوط مورب کار را کمی به انتزاع نزدیک میکند و در عین حال به اثر بعد و پرسپکتیو میدهد. تلاش زیادی برای ساخت و ساز در بافت پس زمینه صورت نگرفته است گویی هنرمند عامدانه میخواهد همه چیز را متناسب با دیدگاهش دسته بندی کند و در تابلوی خویش بر اساس الویت بچیند. احمد رضا دالوند به عنوان یک طراح و نقاش پیشکسوت و در عین حال منتقد اثر هنری که در غالب آثارش به انتزاع نزدیک میشود، اینبار مخاطب را با نقاشی اش به خود میخواند و از آنها درخواست دارد تا عناصر نمادین در اثرش را واکاوی کنند.
وی در سومین جشنواره بینالمللی مقاومت نیز طرحی با تکنیک اکریلیک به اندازه ۱۲۰* ۱۲۰ارائه کرد که به عنوان اثر برگزیده جشنواره معرفی شد.
احمدرضا دالوند، طراح گرافیک، نویسنده و منتقد هنری پس از یک دوره بیماری سخت سحرگاه دوشنبه نوزدهم آذرماه در شصت سالگی در خانهاش درگذشت. او که از اول آبانماه بهدلیل عارضه قلبی و دیابتی در بیمارستان سینا بستری شده بود، چند عمل جراحی سنگین را از سرگذراند.دالوند روز هجدهم آذرماه از بیمارستان مرخص و اگرچه به تشخیص پزشکان معالجاش دوره درمان او به پایان رسیده بود، اما ترجیحشان این بود که وی چند روز دیگر را نیز در بیمارستان تحت نظر باشد، اما دالوند ترجیح داده بود دوران نقاهت را در خانه خود سپری کند.
گالری آنلاین افتخار همکاری با ایشان را داشته است و از همراهی و حمایت ایشان برخوردار بوده است. یاد و نام این هنرمند بزرگ همواره زنده خواهد بود و آثار سالهای بیشمار فعالیت چشمگیر و موثر وی ماندگار است.
منبع: میزان/ فرادید