«سقاخانه» صادق تبريزي به حراج بونامز مي رود

اثري کمترديده شده از «پيشگام مکتب سقاخانه» چهارم آذر در حراج بونامز به فروش گذاشته مي‌شود.

به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايلنا، در حراج «هنر مدرن و معاصر خاورميانه» بونامز که ۲۴ نوامبر (چهارم آذر) در نيو بوند استريتِ لندن برگزار مي‌شود، ۱۱۵ اثر از هنرمندان مطرح خاورميانه به فروش گذاشته مي‌شود که از آن جمله مي‌توان به يکي از آثار کمتر ديده شده صادق تبريزي از مجموعه احسان يارشاطر، ايران‌شناس و دانشنامه‌نگار فقيد ايراني اشاره کرد. اين اثر که «سقاخانه» نام دارد و ابعاد آن ۱۰۰ در ۷۰ سانتي‌متر است، سال ۱۳۴۲ کشيده شده و قيمتي تخميني بين ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰ هزار پوند براي آن در نظر گرفته شده است.

صادق تبريزي در حالي پاييز سال ۹۶ در سن ۷۹ سالگي در لندن بدرود حيات گفت که طي سه سال فقدانش به انحاء مختلف شاهد تلاش براي تمديد ياد و نام او در حراج‌ها و نمايشگاه‌هاي مختلف بوده‌ايم؛ هنرمندي که هر چند پيش از مرگش قدْر نديد، ولي در سومين سال رفتنش به‌طور صحيح بر صدر نشسته و آثارش خصوصاً در حراج‌ها خواهان زيادي پيدا کرده. سال ۲۰۱۶ اثري از او به کريستيز دوبي راه يافت و سه دوره هم در حراج تهران خوش درخشيد. اخيراً هم تابلوي «ليلي و مجنون» او در حراج آنلاين ساتبيز لندن به مبلغ ۱۵ هزار پوند فروخته شد.

حراج پيشِ روي بونامز، به ارائه آثار هنر مدرن و معاصر کشورهاي ايران، ترکيه، مصر، عراق، لبنان، سوريه، سودان، فلسطين و مراکش اختصاص دارد. تابلوي «خانه بدوش» از محمود سعيد هنرمند فقيد مصري با بر آورد قيمت ۳۵۰ تا ۵۰۰ هزار پوند گران‌ترين اثر اين حراج است.

اما در اين حراج مارکو گريگوريان با تابلوي صحرا شماره ۳ به قيمت ۲۰ تا ۳۰ هزار پوند حضور دارد. اثري از پروانه اعتمادي هم ۲۰ تا ۳۰ هزار پوند قيمت‌گذاري شده است. سه اثر از حسين کاظمي دو تايشان به مبلغ ۱۰ تا ۱۵ هزار و سومي که نوازنده سه تار نام دارد ۲ تا ۳ هزار پوند قيمت‌گذاري شده. «لا لا سر» عنوان اثر حسين زنده رودي است که ۱۲۰ تا ۱۸۰ هزار پوند قيمت‌گذاري شده است.

«شکار رنگ»، «گل عدن» و «ليلي و مجنون» سه اثر از رضا درخشاني است که ۲۵ تا ۳۵.۱۵ تا ۲۰ و ۱۵ تا ۲۵ هزار پوند قيمت‌گذاري شده‌اند. باله کاليگرافيک و جنبش يک از فريدون هويدا ۴ تا ۶ هزار پوند قيمت‌گذاري شده. سرزمين مادري و برج سيراک ملکونيان ۷ تا ۱۰ و ۱۰ تا ۱۵ هزار پوند بر آورد قيمت شده است. زندگي هنوز هست و زن با يک آينه و زوج از ناصر اويسي ۶ تا ۱۰ و ۵/۲ تا ۵/۳ و ۵ تا ۷ هزار پوند قيمت‌گذاري شده. سقاخانه پرويز کلانتري نيز ۴ تا ۶ هزار پوند بر آورد قيمت شده است. ديگر بر آوردهاي اين حراج به اين قرار است: «G۱-۴۶ شماره يک» از مرتضي سازگار ۵ تا ۸ هزار پوند، و اثر ديگر او ۶ تا ۱۰ هزار پوند. «الله» و «يزدان» از محمد احصايي ۳ تا ۵ و ۴۰ تا ۶۰ هزار پوند. «گل‌ها» ي ابوالقاسم سعيدي ۱۸ تا ۲۵ هزار پوند، «بانوي کتابخوان» ليلي متين دفتري ۱۵ تا ۲۰ هزار پوند، بدون عنوان رضا مافي ۱۵ تا ۲۰ هزار پوند، «باغ روياها» ي ناصر عصار ۶ تا ۱۰ هزار پوند، ۱۴ اثر از اردشير محصص بين قيمت‌هاي ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ و ۴ تا ۶ هزار پوند، «هلال» از مسعود عربشاهي ۸ تا ۱۲ هزار پوند، ۱۰ اثر از سُمبات دِر-کيورقيان بين قيمت‌هاي ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ پوند.

احسان يارشاطر در کتاب «اوج‌هاي درخشان هنر ايران» درباره «سقاخانه» تبريزي مي‌نويسد: «گذشته، بدان گونه که تبريزي نشان مي‌دهد متمرکز شده است بر اشيايي که پيش از يورش‌هاي فناوري غرب کاربرد داشتند و در پيوند با شيوه زندگي سنتي بودند، و هنوز هم در برخي نقاط کشور چنين‌اند: خرمهره‌ها، قفل‌ها و کليدهاي کهنه، صفحات کنده شده از نسخه‌هاي خطي، ورق‌هاي مشق خط، مهرهاي قديمي، کاسه‌هاي فلزي با حاشيه محکوک، سرهاي قليان يا نارگيله، شيشه‌هاي رنگي يا قطعه سنگ‌هاي نيمه قيمتي، و همه لوازمي که در سقاخانه مي‌توان يافت. تبريزي همچنين از نگاره‌ها و از نقاشي‌هاي مذهبي و عاميانه هنرمندان مکتب نديده بهره مي‌گيرد. نکته مهم در شيوه کار او اين است که مي‌تواند اين عناصر مختلف را در کليتي کمابيش هماهنگ و يکپارچه سامان دهد.»

مهرداد فلاح – نقاش ونماينده هنري خانواده تبريزي– درباره حراج پيشِ روي بونامز مي‌گويد: «در پي اتفاق خوبي که در حراج اخير ساتبيز براي تبريزي افتاد و نشان داد هنر ايران همچنان پتانسيل بالايي براي ديده شدن دارد اثر سقاخانه اين هنرمند نيز وارد حراج بونامز شد.» فلاح درباره اثر تبريزي در اين حراج اضافه مي‌کند: «اين اثر با تکنيک تکه چسباني با آينه، مهره‌ها و قفل‌ها اجرا شده. اين اثر جزء مجموعه آثار خاص تبريزي است.»

به اعتقاد اين نقاش، «ميان سنت و نوآوري تضادي در بين است، سنت مي‌خواهد همان بماند که هست؛ اما نوآوري مي‌خواهد آن‌چنان‌که هست نماند. بااين‌همه از آميزش سنت و نوآوري است که فرهنگ، چنان نمادي از تحول انسان آفريده مي‌شود. بر بنياد سنت است که فرهنگ در طول زمان يگانه و استوار مي‌ماند و در پرتو نوآوري است که فرهنگ پيش‌مي‌رود و تکامل مي‌يابد. اگر سنت در کار نمي‌بود، فرهنگ همچون آب در مرداب مي‌گنديد. تبريزي در آثار خود همواره تلاش کرده سنت را با نوآوري درهم‌آميخته و طرحي نو دراندازد.»

فلاح عرضه آثار اين هنرمند پيشگام را در حراج‌ها و نمايشگاه‌هاي خارج از کشور تلاشي براي تمديد ياد و نام پيشگام مکتب سقاخانه مي‌داند. به اعتقاد او تبريزي در اين سال‌ها نشان داده که پتانسيل اين را دارد که قيمت آثارش بالا رود و اين آثار مسير خوبي را هم طي مي‌کند. همچنين با اقدامات خانواده و همکاري گالري داران دست جاعلان از آثار اين هنرمند کوتاه شده است.

صادق تبريزي نخستين بار سال ۱۳۳۸ نقاشي خط را روي يک پنل سراميکي کار کرد و به گواه برخي کارشناسان و منتقدان کار اين هنرمند روي اين پنل سراميکي، نخستين اثر نقاشي خط است که کلماتش به قصد خوانده شدن نوشته نشده است. تبريزي اوايل دهه ۱۳۴۰ نزد استاد علي اکبر کاوه خوشنويسي را فراگرفت و پس از آن همزمان با رواج مکتب سقاخانه در ميان شماري از هنرمندان، به سبک نقاشي- خط روي آورد. او در کنار پرويز تناولي، حسين زنده‌رودي، فرامرز پيلارام، مسعود عربشاهي و منصور قندريز از پيشگامان مکتب سقاخانه است؛ مکتبي که ريشه در مکتب‌هاي قديمي و ميراث فرهنگي ايران داشت و قرار بود پلي ميان سنت و دنياي نو بنا کند.

آخرين نمايشگاه اين هنرمند ايراني بهمن ۹۸ در حالي در گالري سهراب برگزار شد که اين گالري ميزبان آثاري از تمام دوره‌هاي کاري او شد؛ نمايشگاهي از دوره‌هاي مختلف کاري تبريزي حدفاصل سال‌هاي ۱۳۳۸ تا ۱۳۹۲ شامل نقاشي خط‌ها، کارهاي فيگوراتيو و فيگوراتيو مدرن و مينياتور مدرن براي آشنايي مخاطبان و هنردوستان و دانشجويان با هنرمندي که زندگي پرماجرا و پرفراز و نشيبي داشت؛ شبيه خطوط سرکش، سحرآميز و کوبنده نقاشي‌هايش.

گفتني است حراج پيشين بونامز که ژوئن ۲۰۲۰ (۲۲ خرداد ۹۹) در لندن با رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي و حضور محدود علاقمندان در سالن حراج برگزار شد، با ارائه ۹۹ اثر هنري از کشورهاي ايران، ترکيه، مصر، عراق، لبنان، سودان، فلسطين و… با فروشي بيش از دو ميليون پوند به کار خود پايان داد.

پیمایش به بالا