نمایشگاهی از عکس های نیروان رضایی تحت عنوان "گفتگو با مغاک" به همراه فصل چهارم از مجموعه نمایشگاه های جانبی نقاشی کودکان کار و حاشیه نشین تحت عنوان "با خاک و از آفتاب" از ساعت 16 الی 20 روز جمعه 26 مهرماه در گالری گویا برگزار می شود.

در توضیحات نمایشگاه "مغاک" آمده است:

عکاسی مستند اجتماعی با سویه ی متعهد به نجات، یکی از دشوارترین هاست. بر روی لبه ی تیزی حرکت خواهد کرد که هر آن ممکن است بدل به ضد خودش شود. اهمیتِ موضوع در این پرسش است که چطور می توان به هیولا و وضعیتی هیولایی نزدیک شد بی اینکه مسخ شوی؟ یا چطور می توان به نمایش آن دست زد بی اینکه خود بخشی از نمایش شوی؟
عموما کنشِ دیده ورانه را در این نوع عکاسی کافی نمی دانند چرا که فعلیّت فعال و مددکار اجتماعی را با مشاهده گری و ثبتِ مستند اجتماعی (خصوصا در مهلکه و هنگامه) یکی می دانند. عکاسی مستند اجتماعی (و خبری) از لحاظ اخلاقِ عمومی به طور مداوم در مظان حکم و اتهام است. بالقوه باید تعهدی ناجیانه به سوژه و عناصری داشته باشد که ثبت کرده است. این باید را هم خود عکاس با انتخاب این ژانر و محتوای یاری جویانه ی آن و هم مخاطب به دلیل تالمات و تاثراتش از محتوای این نوع عکس، تا حدودی پذیرفته اند اما حدود و محتوای آن بسیار متغیر و دامنه دار است.
«گفتگو با مغاک» روایتی است مستند از دنیای افتاده گان. مردمانی گرفتار در مغاک.

این دو نمایشگاه تا 2 آبان ماه همه روزه از ساعت 11 الی 20 دایر خواهد بود و علاقمندان جهت بازدید از آثار میتوانند به نشانی خیابان کریمخان، روبروی ایرانشهر، پلاک ۸۹، خانه فرهنگ و هنر گویا مراجعه نمایند.

آنچه در مورد این نمایشگاه باید بدانیم

کوره­های آجرپزخانه محمود آباد

در جنوب شرق تهران، در مسیر جاده تهران مشهد و پشت خاورشهر واقع شده است. محمودآباد نام روستایی بوده در آن منطقه که با بناشدن کوره­های آجرپزی در مرکزیت و اطراف آن، به کلی بافت روستایی خودش را از دست داده است.

قدمت کوره­های ستون آجری این منطقه به دهه 30 و 40 شمسی بر می­گردد. در آن سال­ها، در تهران ۱۳۰ کوره مرتفع هوفمان در کنار جاده شهرری، علی آباد، اسماعیل آباد و هاشم آباد وجود داشته که به دلیل دود زیاد باید به شرق تهران (محمود آباد و خاتون آباد و حومه شاتره و چهاردانگه) منتقل می­شدند.

فعالیت و تولید این کوره­ها، بعد از انقلاب 57 رفته رفته از رونق افتاد و بسیاری از کوره­های نقاط مختلف تهران و ایران در یکی دو دهه اخیر به دلیل عدم رقابت پذیری­شان با خشت­های صنعتی به تعطیلی کشیده شدند. در منطقه محمودآباد و شمس­آباد نیز از مجموع چهل و چند کوره­ای که وجود دارد کمتر از ده کوره با تولید کم و دستمزدهای کارگری ناچیز فعال می­باشند و مابقی یا متروکه شده­اند و در انتظار تخریب­اند یا توسط کارفرما به عنوان کمپ­هایی برای سکونت به مهاجرین افغانستانی و ایرانی اجاره داده می­ شوند.

این منطقه به دلیل مجاورت و نزدیکی­اش با کارخانه­های گچ، خاک، سیمان و همچنین محل­های دفن و آتش زدن زباله از نظر خاک، آب و هوا آلوده بوده خصوصاً برای کودکان و سالمندان بسیار خطرناک است.

در حال حاضر حدود 200 خانواده ایرانی (عموماً مهاجرینی از خراسان و تربت جام) و افغانستانی ساکن این کوره­ها هستند. تعداد محدودی از آنها در کوره­هایی که در آن منطقه فعال هستند کار می­کنند و مابقی کوره ها را به عنوان محل زندگی انتخاب کرده­اند و محل کارشان بیرون کوره­ها و مناطق اطراف است. تعداد ساکنین کوره­ها مدام در نوسان است خصوصاً در فصل تابستان تعدادی کارگر فصلی همراه با خانواده به این جمعیت اضافه می­شود و نزدیک بازگشایی مدارس کوره­ها را ترک کرده به شهر خود بر می­گردند. اخیراً بر دیوارهای این منطقه اخطارهای تاریخ­دار شهرداری دیده می­شود که خبر از تخریب این مناطق و احداث شهرک صنعتی می­دهد بی آنکه تدابیری برای انتقال و اسکان خانواده­های ساکن این مناطق اندیشیده شده باشد. از طرف دیگر ستون­های آجری دودکش این کوره­ها قدمت هشتاد ساله دارند و به نوعی بخش تاریخی و مهمی از بافت و میراث فرهنگی تهران محسوب می­شود. یکی از مهمترین جنبش­های اعتراض کارگری برای افزایش دستمزد و به نوعی خونین­ترین قیام کارگری تاریخ معاصر ایران در دهه 1330 که منجر به کشته شدن 50 کارگر کوره پزخانه شد در همین مناطق اتفاق افتاده است.

در ماه­های اخیر ستون­های آجری یکی دو کوره در این منطقه توسط بولدوزرهای شهرداری تخریب شده است.

مشکلات ساکنین کوره های محمود آباد

ساکنین کوره ها، عموماً با مشکلات معیشتی، آموزشی و بهداشتی دست به گریبان هستند. با اینکه بسیاری از مردها شاغلند اما به دلیل درآمد محدود و ناچیزی که دارند ساکن این مناطق شده­اند تا با پرداخت مبالغ کمتر (حدود یک میلیون ودیعه و صد هزار تومان اجاره) بتوانند از هزینه­های زندگی بکاهند. تنها مدرسه آن منطقه، در خاورشهر بوده و یک مهدکودک یک اتاقه نیز در محمودآباد فعال است که به گفته اهالی، محدودیت­هایی برای آموزش و پذیرش کودکان افغان دارند.

شایع ترین بیماری­ها در بین ساکنین این مناطق، مشکلات درد مفاصل، بیماری­های عفونی و پوستی است.

تعدادی از زنان ساکن کوره­ها با فعالیت­هایی مثل قالی­بافی، قلاب­ بافی، گلدوزی و عروسک سازی، درآمدی محدود و جزیی دارند اما کافی و فراگیر نیست.

در طول چند دهه گذشته گزارش­ها و خبرهای فراوانی توسط رسانه­ها از این مناطق منتشر شده است و افراد وگروه­ها و موسسات خیریه فراوانی در این مناطق فعال بوده­اند و تا حدی به صورت مستمر در بهبود مقطعی وضعیت بهداشت و معیشتشان اثرگذار بوده اند. از جمله توزیع دوره­ای مواد غذایی و پوشاک، بردن پزشک بر سر کوره­ها و ویزیت در محل و غیرو. یک موسسه خیریه هم در خاورشهر مستقر است که به صورت محلی و از نزدیک در ارتباط با این خانواده­ها بوده و با حمایت خیرین و کمک­های مردمی، خدمات معیشتی، بهداشتی و آموزشی محدودی را به ساکنان کوره­ها ارائه می کند.

اما واقعیت این است که ساماندهی و بهبود شرایط این منطقه به صورت ریشه­ای و ماندگار نیاز به حمایت جدی دولت و حکومت دارد. تخریب این مناطق و بیرون راندن خانواده­های ساکن، به بدتر شدن اوضاع این خانواده­ها خواهد انجامید.

کودکان ساکن کوره­های آجرپزخانه محمودآباد

در کوره­های محمودآباد تهران، حدود 400 کودک و نوجوان بین 5 تا 17 سال زندگی می­کنند که از کمترین امکانات آموزشی، بهداشتی و تفریحی برخوردارند و نیازمند حمایت­های آموزشی و پرورشی هستند.

گروه هوای تازه امروز در ادامه فعالیت­های خود با هدف دیده شدن و نمایش آثار هنری و خلاقه این کودکان از تابستان 1396 اقدام به توزیع لوازم­التحریر، وسایل نقاشی و مقواهای مخصوص بین کودکان ساکن این مناطق کرد. پس از جمع­آوری آثار، در دو مرحله اقدام به نمایش و فروش نقاشی­های این کودکان کردیم. ابتدا در کانالی تلگرامی و پسج اینستاگرامی تحت عنوان گالری آثار هنری کودکان کار و حاشیه­نشین به صورت مجازی، نقاشی­های­شان را به فروش رساندیم. سپس در مرحله بعدی آثاری با درجه کیفی و هنری بالاتر (به تشخیص مدرسان نقاشی کودکان و روانشناسان کودک که از اعضای گروه هستند) را به صورت فیزیکال بر دیوار گالری­ها نمایش می­دهیم و به فروش می رسانیم.

نمایشگاه اول این آثار با همکاری موسسه خوانش تحت عنوان «با خاک و از آفتاب» اولین نمایشگاه نقاشی کودکان کار و حاشیه نشین در تاریخ 27 آبان تا 3 آذر 1396 در محل این موسسه برگزار شد.

نمایشگاه دوم این آثار با همکاری خانه هنرمندان ایران تحت عنوان «نهر و نهال» دومین نمایشگاه نقاشی کودکان کار و حاشیه نشین در تاریخ 21 تا 31 اردیبهشت کاه 1397 در گالری پاییز برگزار شد.

نمایشگاه سوم این آثار با همکاری خانه هنر کژوآرت تحت عنوان «با خاک و از آفتاب» سومین نمایشگاه نقاشی کودکان کار و حاشیه نشین در تاریخ 3 تا 20 اسفند 1397در محل این موسسه برگزار شد.

امیدواریم با ادامه و گسترش این حرکت، در دیده شدن این کودکان و ایجاد حس اعتماد و همدلی اجتماعی میان این طیف و بطن جامعه موثر باشیم.

گروه هوای تازه امروز

گالری آثار هنری کودکان کار و حاشیه نشین