سازه‌هاي ضد زلزله معماري ايراني سابقه درخشاني در طول تاريخ داشته است.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از روابط عمومي خبرگزاري صدا و سيما، نگاهي به نقشه‌هاي جغرافيايي نشان مي‌دهدحدود ۹۰٪ مساحت ايران بروي کمربند جهاني زلزله، با گسل‌هاي فراوان قرار دارد. همچنين حدود ۸ درصد از زمين لرزه‌هاي دنيا و حدود ۱۷ درصد از زلزله‌هاي بزرگ دنيا در فلات ايران اتفاق مي‌افتد. اين موضوع باعث شده، ساخت سازه‌هاي ضد زلزله از همان ابتداي تشکيل نخستين حکومت‌ها در ايران مورد توجه قرار گيرد.
نخستين سازه‌هاي ضد زلزله در ايران به دوران هخامنشيان باز مي‌گردد. برخي بر اين باورند که تخت جمشيد از اولين نمونه‌هاي سازه‌هاي ضد زلزله در جهان به حساب مي‌آيد. چنانکه اين سازه عظيم براساس محاسبات معماران ايراني بروي يک صَخره‌ي، تخت سنگي براي هدايت جريان زلزله‌ها و عبور دادن آن از زير اين ساختمان بنا شده است. به عبارتي با قرار گرفتن بنيان ساختمان تخت جمشيد بروي يک سکو، زلزله از زير آن عبور کرده و به بنا آسيبي وارد نمي‌کند. همچنين در ساخت ستون‌هاي اين بناي تاريخي براي مقاومت دربرابر زلزله، از قوانين هندسه بدقت استفاده شده است.
سازه پاسارگاد نيز يکي ديگر از تجارب موفق معماري سازه‌هاي ضد زلزله ايرانيان است. براساس محاسبات کارشناسان بنا‌هاي ساخته شده در ۲۵۰۰ سال پيش در پاسارگارد تحمل زلزله با شدت ۷ ريشتر را داشته اند. اين بنا روي دو پي قراردارد که پي اول از سنگ، ملات و ساروج است پي دوم بنا فقط از سنگ است و بروي پي اول مي‌لغزد و در برابر زلزله مقاومت مي‌کند. اين شيوه جزوفن آوري سازه‌اي است که امروزه در دنيا بکار برده مي‌شودو ايرانيان در زمان هخامنشيان به آن پي برده بودند.
معماري ايراني در مسير تاريخي خود پس از ورود اسلام به تکامل رسيد. به عبارتي در کنار توجه به مباحثي مانند نور، روشنايي و کاربرد عناصر تزييني در ساخت اَبنيه، در اين دوره معماران ايراني توجه به استحکام بنا و ضد زلزله بودن آن رانيز مورد توجه قراردادند. ازنمونه بنا‌هاي ضد زلزله دراين دوره مي‌توان به بنا‌هايي همچون منارجنبان در اصفهان که با خشت وآجر و ضد زلزله، نام برد. مسجد جامع تبريز نيز يکي ديگر از بنا‌هاي ضد زلزله است که با توجه به زلزله‌هاي بسيار مهيب اين شهر، همچنان پا برجااست. ويژگي ساختمان اين مسجد در پايه‌هاي عقربه‌اي شکل آن است که باعث شده تا قدرت استقامت بنا در برابر زلزله‌ها افزايش يابد.
يکي ديگر از سازه‌هاي ضد زلزله در ايران کبوتر خانه‌ها هستند. کبوترخانه، برجي خشتي است که براي نگهداري کبوتر و پرورش آن‌ها استفاده مي‌شود. برخي محققان کبوترخانه‌ها را شاهکار معماري دوره صفويه مي‌دانند. در اين بنا‌ها علاوه برزيبايي و کارآمدي، از علوم فيزيک، رياضيات، جانورشناسي، روان شناسي جانوري و آب و هواشناسي استفاده شده است. در بسياري از اين ساختمان‌ها معماران، اين سازه‌ها را در برابر ارتعاشات و هرگونه لرزه مقاوم کرده بودند. به عبارتي با توجه به حجم بسيار زياد کبوتران در داخل اين بنا‌ها که گاه به ۲۵۰۰۰ کبوتر مي‌رسيد هر گونه حرکت دسته جمعي اين پرندگان موجت ارتعاشات شديد شده و بنا را تخريب مي‌کند، بنابراين، سازه بايد در برابر اين گونه ارتعاشات مستحکم ساخته مي‌شد. معماران به اين منظور علاوه بر ساختن يک طبقه در ميانه برج، طاق‌هايي بين استوانه خارجي و داخلي ايجاد مي‌کردند تا طول برج کاهش يافته ضمن استحکام سازه از ارتعاشات نيز جلوگيري به عمل آيد.
از ديگر نمونه‌هاي بنا‌هاي معماران ايراني در مقابله با زلزله خانه‌هاي گنبدي شکل است. طاق قوسي و يا گنبد، يک ساختار سه‌بعدي است، که در مقابل نيرو‌هاي جانبي مانند باد و زلزله، مقاومت بهتري دارد.
