دبير علمي همايش ملي «آجر و آجرکاري در هنر و معماري ايران» گفت: ما پرداختن به اين موضوع را خيلي دير شروع کرديم. نزديک به چهار هزار سال قبل به جهت فني و تکنيکي، هيچ بومي به اندازه بوم آجر پايدار نبود و هر کدام از اين آجرها يک اثر هنري و يک سند از هويت معماري ما هستند.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، نشست خبري همايش ملي «آجر و آجرکاري در هنر و معماري ايران» با حضور محمدعلي معلم دامغاني (رييس فرهنگستان هنر)، عليرضا اسماعيلي (معاون پژوهشي فرهنگستان هنر)، مهدي مکي‌نژاد (دبير علمي همايش) و حجت‌الله اماني (سرپرست موسسه فرهنگي هنري صبا) ۱۹ بهمن‌ماه در فرهنگستان هنر برگزار شد.
در ابتداي اين نشست، علي معلم دامغاني – رييس فرهنگستان هنر – درباره پيشينه آجر در هنر معماري ايران، اظهار کرد: وقتي صحبت از هنرهاي سنتي مي‌شود، نبايد تصور کنيم که اين هنرها مرده‌اند. اين هنر امروز در جهان يکي از بيزينس‌هاي مهم به‌شمار مي‌رود. تا وقتي معماري وجود دارد، آجر هم هست. آجر يکي از مصالحي است که هم موجب ايستايي و پايايي بنا مي‌شود و هم به آن زيبايي مي‌بخشد. احياي آجر يعني امکان مصالح را بالا بردن و زيبايي گذشته را به جهاني تازه برگرداندن.
او درباره وظيفه فرهنگستان در قبال حفظ سنت معماري ايران، گفت: فرهنگستان فقط مامور اين است که مطالب را به جهت زيبايي يا زشتي و يا درست يا غلط بودن برساند و اين‌که اجرا شود يا نه، برعهده آن نيست. نقش آجر در معماري ما مثل نقش سلول در بدن است. اگرچه کل نيست، اما کل از آن تشکيل شده است. تغيير گذشته در دوره جديد و رسيدن از گِل، خشک و آجر به سيمان و آهن، به معماري صورتي داد که زيبايي‌اش را حذف کرد. بعضي از تندروي‌هايي که به حساب هنر نو مي‌گذارند، دگرگوني خلق مي‌کند نه زيبايي. آجر يعني خانه و خانه يعني شهر و اين يعني کل مدنيت.
در ادامه، عليرضا اسماعيلي – معاون پژوهشي فرهنگستان هنر – با بيان اين‌که يکي از برنامه‌هاي فرهنگستان در راستاي احيا و اشاعه هنرهاي سنتي و هنرهاي در حال فراموشي است، گفت: آجر به‌عنوان يکي از مصالح بومي، سابقه چند هزار ساله در ايران دارد و از پرکاربردترين و اصلي‌ترين عناصر معماري است. آجر با شرايط اقليمي و زيست محيطي ايران سازگار است و قابليت‌هايي هم براي تزيين و نمايش دارد. به دليل همين اهميت آجر، براي برگزاري اين همايش يک شوراي علمي از پژوهشگران تشکيل شد و فراخواني براي دريافت مقالات و طرح‌ها منتشر شد.
او افزود: پيش از شروع همايش اصلي در تهران، دو پيش‌همايش در دزفول و کرمان داشتيم. دزفول داراي بافت تاريخي و ارزشمندي است که به‌عنوان موزه آجر ايران شناخته مي‌شود. در شوراي علمي تصويب شد که اولين سوم آذرماه در اين شهر برگزار شود. نهم بهمن نيز همايش کرمان را در دانشگاه شهيد باهنر داشتيم. در اين پيش‌همايش، نشست‌هاي علمي و نمايشگاه عکس از بناهاي تاريخي کرمان برگزار شد. همچنين ما از ۱۲ هنرمند شاخص و استادکار حوزه آجر از نقاط مختلف ايران تجليل خواهيم کرد. نمايشگاه بناهاي آجري ايران در دوره‌هاي مختلف و تهيه فيلم مستند «از خشت تا آجر» از ديگر بخش‌هاي اين همايش است.
در بخش ديگري از اين نشست، مهدي مکي‌نژاد – دبير علمي همايش – با بيان اين‌که کاري که در اين همايش انجام شده قبلا اتفاق نيفتاده است، گفت: درست است که آجر بخشي از ساختار معماري سنتي است، اما به لحاظ فني و سازه‌اي معماري معاصر ما را تحت تاثير قرار داده است. هندسه آجر در ابعاد و اندازه طاق‌ها و قوس‌ها تاثيرگذار بوده و در فضاسازي معماري سنتي هم اثر گذاشته است. اگر بناهاي ما رخ بام نداشتند و از پوشش محکم انتهاي بام برخوردار نبودند، علاوه بر نداشتن زيبايي دچار تخريب مي‌شدند. خوشبختانه جامعه فرهنگي ما نسبت به اين موضوع واکنش خوبي نشان داده است. حدود ۱۵۰ خلاصه مقاله در همين موضوع واحد به دست ما رسيده است.
او ادامه داد: ايراني‌ها جزو کساني هستند که سال‌ها پيش به نقاشي ديواري توجه کردند. ما در نقش‌برجسته‌هاي تخت جمشيد مي‌بينيم که هنرمندان روي آجر نقاشي کشيده‌اند. هر کدام از اين آجرها يک اثر هنري و يک سند از هويت معماري ما هستند و به‌عنوان مثال، هر بخش کاروانسراي جهان‌نماي شاهرود يک اثر هنري است. ما پرداختن به اين موضوع را خيلي دير شروع کرديم. نزديک به چهار هزار سال قبل به جهت فني و تکنيکي هيچ بومي به اندازه بوم آجر پايدار نبوده است. امروز ما روي يک گنج بزرگ نشسته‌ايم. هر کسي وظيفه خود را در اين زمينه انجام دهد، کار به سامان مي‌رسد و مي‌توانيم اين گنج‌ها را شناسايي، استخراج و خارج کنيم و نگاه نويي هم به آن داشته باشيم.
مکي‌نژاد همچنين بيان کرد: ما در اين همايش فقط به ابعاد تاريخي و باستاني آجر نپرداخته‌ايم، بلکه يکي از محورهاي ما آجر و محيط زيست است. ما استادکاراني داريم که نبايد فراموش شوند. انتخاب هنرمندان براي تجليل سخت بود. امروز معمار به کسي گفته مي‌شود که در دانشگاه تحصيل مي‌کند و اجازه دارد مُهر خود را روي نقشه بزند، در حالي که تعريف معمار در گذشته چيز ديگري بود. ما استادکاراني را انتخاب کرديم که آجر توليد نمي‌کنند، اما استادبناهايي مسلط به آجرکاري هستند و انواع و اقسام اين هنر را با ظرايف کار کرده‌اند. سعي‌مان اين بود کساني را که تسلط بيشتر دارند و ذي‌حق‌تر و پيشکسوت‌تر هستند انتخاب کنيم.
حجت‌الله اماني – سرپرست موسسه فرهنگي هنري صبا – نيز درباره برپايي نمايشگاه همايش، اظهار کرد: نمايشگاه اين همايش با عنوان «خاک و خيال» شامل ۲۵۰ اثر عکاسي است. خاصيت آثار اين است که حاصل مطالعه و پژوهش درباره معماري آجر کشور هستند و علاوه بر خاصيت معماري، خاصيت پژوهشي هم دارند. در اين نمايشگاه دو وجهه تاريخي قبل و بعد از اسلام پيش‌بيني شده و بيشترين آثار مربوط به دوره سلجوقي است که اوج هنر آجرکاري در ايران محسوب مي‌شود. آثار اين نمايشگاه شامل ايران فرهنگي است نه ايران جغرافيايي، يعني کشورهايي از آسياي ميانه و چند کشور همجوار را هم شامل مي‌شود.
او ادامه داد: در کنار نمايشگاه، اينستاليشن‌آرت يا چيدمان هم داريم که توسط هنرمندان مشهدي انجام شده است. کاربرد آجر در معماري سنتي و هنر معاصر هم بخش ديگري از نمايشگاه است.
اماني همچنين بيان کرد: برخي از آثار نمايشگاه توسط معاونت پژوهشي خريده شده، بخشي چيدمان است و بخشي ديگر هم از طرف عکاسان در اختيار ما گذاشته شده است. عکس‌ها شامل کليت کار يا جزئياتي از بنا هستند. بعد از اتمام همايش که ۲۵ بهمن‌ماه برگزار مي‌شود نمايشگاه آغاز خواهد شد و تا اواخر اسفند ادامه خواهد داشت.
همچنين در اين نشست، افشين شيرواني – مسئول انتشارات فرهنگستان هنر – به انتشارات مرتبط با اين همايش اشاره کرد که از جمله آن‌ها مي‌توان به ويژه‌نامه پيش‌همايش دزفول، ويژه‌نامه پيش‌همايش کرمان، ويژه‌نامه همايش تهران، يادنامه معماري و معماران سنتي خراسان، سنگ‌بسط مجموعه تاريخي از دوره غزنوي، منار جام، آجرستان، گنج‌خانه‌هاي شيراز، معماري يزد و فرهنگ و حفاظت معماري اشاره کرد.
به گزارش ايسنا، همايش ملي آجر و آجرکاري در هنر و معماري ايران ۲۵ بهمن‌ماه ساعت ۹ صبح در فرهنگستان هنر برگزار مي‌شود و نمايشگاه آن در موسسه فرهنگي هنري صبا خواهد بود.