موزه‌ها يکي از مهمترين اماکن تاريخي هر شهري هستند و تاريخ و قدمت آن را نشان مي‌دهند؛ شهر تبريز نيز به دليل بافت تاريخي و کهني که دارد، بعد از شهر تهران بيشترين تعداد موزه‌ها را به خود اختصاص داده که يکي از اين موزه‌ها، موزه آذربايجان است که آثار تاريخي منحصر به فردي را دارد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ميراث آريا، موزه آذربايجان يکي از مهمترين و قديمي‌ترين موزه‌هاي کشور و از اماکن تاريخي شهر تبريز به شمار مي‌رود که در مرکز شهر قرار دارد و سالانه پذيراي سيل عظيمي از گردشگران داخلي و خارجي است. شهر تبريز را مي‌توان شهر موزه‌ها ناميد زيرا داراي آثار، بناهاي تاريخي و موزه‌هاي غني است که هر يک از آنها بخشي از تاريخ ايران را به نمايش گذاشته‌اند.
موزه آذربايجان تبريز يکي از مهمترين موزه‌هاي ايران و دومين موزه باستان‌شناسي کشور پس از موزه ملي ايران شناخته مي‌شود. زيربناي موزه آذربايجان ۲۴۰۰ مترمربع بوده و داراي سه طبقه و يک سالن نمايش در هر طبقه به ابعاد ۳۷ در ۱۲ متر، چند اتاق اداري و کتابخانه است. بناي موزه آذربايجان بر اساس نقشه تنظيمي باستان‌شناسي فرانسوي به نام «آندره گدار» با الهام از سبک معماري محلي در آذربايجان ايران تهيه و ترسيم اسماعيل ديباج احداث شده است.
موزه آذربايجان تبريز که از جاهاي ديدني تبريز محسوب مي‌شود، در خيابان امام و در جوار مسجد کبود قرار دارد.
تاريخچه موزه آذربايجان تبريز
تاريخچه ايجاد موزه در شهر تبريز به سالهاي ۱۳۰۶ و ۱۳۰۷ هجري شمسي باز مي‌گردد. در اين سال‌ها نمايشگاهي از سکه‌هاي مکشوفه در تبريز در محل سالن کتابخانه تربيت بر پا شد. پس از برگزاري اين نمايشگاه، تلاش‌هاي زيادي از جانب جمعي از فرهنگ‌دوستان براي راه‌اندازي موزه‌اي جامع در تبريز صورت گرفت و در اثر اين تلاش‌ها و در ارديبهشت ماه سال ۱۳۳۷ موزه آذربايجان بنيان گذاشته شد.
در سال ۱۳۴۱ خورشيدي کار احداث بنايي با سه باب تالار به اتمام رسيد و در مهرماه همان سال افتتاح شد. اگرچه طرح تاسيس موزه آذربايجان مدت زيادي طول کشيد، اما در اين فاصله برگزاري نمايشگاه‌هاي آثار تاريخي و هنري در شهر کهن تبريز ادامه داشت؛ از جمله اين نمايشگاه‌ها مي‌توان به نمايشگاه ۲۰۲ اثر تاريخي متعلق به موزه ايران باستان در سال ۱۳۳۶ يا نمايشگاه آثار و اشياي تاريخي تبريز در دبيرستان نجات اشاره کرد.
آثار و گنجينه‌هاي موزه آذربايجان تبريز
موزه آذربايجان داراي آثار تاريخي و هنري متعلق به دوران پيش از اسلام و دوران اسلامي است.
در حال حاضر، موزه آذربايجان داراي گنجينه‌اي مهم و با ارزش حاوي ۱۲ هزار قطعه اشياي عتيقه و هنري است که ۲۳۰۰ قطعه از اين اشياي عتيقه و هنري به ثبت رسيده و به‌دليل کمبود فضا بخش محدودي از اين آثار در بخش‌هاي مختلف موزه در معرض نمايش براي دوستداران تاريخ، فرهنگ و هنر قرار دارد.
موزهٔ آذربايجان از سه سالن به متراژ ۸۰۰ متر مربع و سالن مخصوص نمايش سکه‌ها و مهرهاي تاريخي ايران در طبقهٔ اول تشکيل يافته‌است.
طبقه همکف: در طبقهٔ همکف موزهٔ آذربايجان، آثار و اشياي تاريخي مربوط به دوران پيش از تاريخ و دوران پيش از اسلام گردآوري شده‌اند که سفال‌هاي مربوط به تپهٔ اسماعيل‌آباد با هفت هزار سال قدمت، از تاريخي‌ترين آثار اين بخش به‌شمار مي‌روند. قدمت سنگ‌هاي معدني «سرپانتين» که در جيرفت يافته شده‌اند نيز به دوران پيش از تاريخ مي‌رسد؛ بر روي اين سنگ‌ها تصاويري از گياهان و حيوانات گوناگون نقش بسته‌است همچنين مجسمهٔ الههٔ زن که در رستم‌آباد گيلان يافته شده، ۳۰۰۰ سال قدمت دارد؛ اين مجسمه ارزش زن را در دوران ايران باستان به تصوير کشيده‌است. ريتون‌هاي مربوط به دو تا سه هزار سال پيش نيز در اين موزه نگهداري مي‌شوند.
اجساد مرد و زني که مربوط به ۳۰۰۰ سال پيش هستند در سال ۱۳۷۸ خورشيدي و در پيرامون مسجد کبود يافت شده‌است. اين اجساد از بقاياي گورستان ۳۰۰۰ سالهاي محسوب مي‌شوند که براي بازديد عموم به موزه آذربايجان انتقال يافته‌اند. سنگ بسم‌الله اثر محمدعلي قوچاني نيز در انتهاي سالن طبقه همکف قرار گرفته‌است. چهار قسمت از اين سنگ پنج‌قسمتي قاب آن و يک قسمت باقي‌مانده نيز متن آن است.
طبقه اول: قديمي‌ترين آثار طبقهٔ اول موزهٔ آذربايجان مربوط به سدهٔ چهارم هجري و شهر نيشابور است که از مهمترين ويژگي‌هاي آنها مي‌توان به استفاده از خط کوفي، استفاده نقش‌هاي اسليمي و استفاده از لعاب سفيد در اين آثار اشاره کرد. ظروف سفالي مربوط به دورهٔ ايلخانان و قفل رمزي مربوط به سدهٔ ششم هجري نيز از ديگر آثار تاريخي اين بخش محسوب مي‌گردند.
در سالن سکه‌ها و مهرهاي تاريخي ايران نيز قديمي‌ترين سکه‌هاي ضرب‌شده در ايران از دورهٔ هخامنشيان تا دورهٔ قاجاريان به نمايش درآمده‌اند. همچنين نمونه‌هايي از مهرهاي تاريخي ايران در اين بخش قرار گرفته‌اند.
طبقه زير زمين: مجسمه‌هاي ساخته‌شده توسط احد حسيني در طبقهٔ زيرزمين موزهٔ آذربايجان نگهداري مي‌شوند. اين مجسمه‌ها ديد عميقي نسبت به سرگذشت و اخلاق انسان در طول سده‌هاي گذشته به‌ويژه سدهٔ بيستم دارند. اين مجسمه‌ها بعد از انقلاب و به همت و سفارش اولين رييس موزه آذربايجان اديب و شاعر فرهيخته استاد مرحوم حسين حسينچي در طبقه زير زمين موزه ساخته شدند. بخش سنگ‌نگاره‌هاي تاريخي، جديدترين بخش موزهٔ آذربايجان است که در طبقهٔ زيرزمين اين موزه قرار گرفته‌است. در اين بخش مجموعه‌اي از پيکره‌هاي انساني، سنگ گورها، سنگ‌هاي کتيبه‌دار، قوچ‌هاي سنگي و مجسمه‌هاي سنگي به نمايش گذاشته شده‌اند.
موزه آذربايجان يکي از دهها موزه‌ي تبريز است که آثارهايي را از دوران‌هاي مختلف تاريخ به نمايش گذاشته است و مقصد مناسبي براي گردشگران است.