با منتشر شدن خبر به سرقت رفتن برخي آثار «موزه بريتانيا» و استعفاي مدير اين موزه،حالا اعتبار موزه‌هاي دنيا با چالش‌هاي جدي مواجه شده است.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ميراث آريا، سرقت آثار هنري در واقع يکي از عجيب‌ترين و سخت‌ترين انواع دزدي به‌شمار مي‌آيد. دزديدن وسايل و آثار هنري تاريخي و معروف و عتيقه‌جاتي که شناسنامه دارند و شناخته‌شده و محبوبند آن هم با وجود دوربين‌هاي متعدد و رعايت مسائل امنيتي به‌هيچ‌عنوان کار ساده‌اي نيست.
در اين ميان هر از چندگاهي اخباري از سرقت آثار موزه‌اي مي‌شنويم که نگراني‌ها را درباره احتمال سرقت آثار گران‌بهاي تاريخي متعلق به ايران که در موزه‌هاي کشورهاي مختلف نگهداري مي‌شود، افزايش مي‌دهد مانند سرقت از موزه بريتانيا که دنيا را شگفت زده کرده است.
موزه بريتانيا (British Museum) يکي از عظيم‌ترين و غني‌ترين موزه‌هاي جهان است که بيش از ۷ ميليون گنجينه و آثار باستاني از بسياري از فرهنگ‌ها، قوم‌ها و کشورهاي جهان را از دوران پيش از تاريخ تا زمان حال را در خود جاي داده‌است.موزه بريتانيا در سال 1753ميلادي و با مجموعه اهدايي از هنس اسلون طبيعي‌دان انگليسي، شامل دست‌نوشته‌ها، کتاب‌هاي قديمي و آثار باستاني گردآوري شده از برخي مستعمرات وقت بريتانيا رسماً تأسيس شد.
موزه بريتانيا بعد از موزه لوور، موزه ملي چين، موزه متروپوليتن نيويورک، موزه‌هاي واتيکان و تيت مدرن در جايگاه ششم از لحاظ تعداد بازديدکنندگان را به خود اختصاص داده است و همين موضوع اهميت جايگاه اين موزه و لزوم به کارگيري تمهيدات امنيتي را آشکار مي‌کند. اما چندي پيش اخباري مبني بر ناپديدشدن غيرقابل توضيح حدود ۲۰۰۰ اثر از مجموعه ارزشمند آثار باستاني و تاريخي موزه بريتانيا منتشر شد، بسياري را در سراسر جهان شوکه کرد. «هارتويگ فيشر»، مدير «موزه بريتانيا» نيز به دنبال اين اتفاق از سمت خود کناره‌گيري کرد.
در همين رابطه سيدمهدي حسيني متين کاردار ايران در لندن نيز در پيامي نوشت: با انتشار اخباري مبني بر سرقت هزاران اثر باستاني از موزه بريتانيا، اين سوال باقي مي ماند که اين موزه همچنان مکاني امن براي نگهداري اين آثار با ارزش از جمله اشياي ايراني است؟ آيا مسئولان موزه بريتانيا مي توانند اعتماد صاحبان اصلي خارجي را دوباره به دست آورند؟"
بحران يک سرقت بزرگ
با منتشر شدن خبر به سرقت رفتن برخي آثار «موزه بريتانيا» و استعفاي مدير اين موزه، گروهي از کارشناسان به اين رويداد و عواقب آن واکنش نشان داده‌اند. حالا همه موزه‌هاي بزرگ دنيا زير ذره‌بين هستند و کشورهايي که آثارشان در اين موزه‌ها نگهداري مي‌شود به دنبال بازگرداندن اشياء خود به کشورهايشان هستند. به نظر مي‌رسد آنچه در موزه بريتانيا اتفاق افتاد اعتبار همه موزه‌هاي بزرگ دنيا را مخدوش کرده است.
«کريستوس تيروگيانيس» (Christos Tsirogiannis)، باستان‌شناسي است که با «فرهنگ قاچاق»، ائتلافي که درباره قاچاق جهاني اشياء فرهنگي غارت‌شده تحقيق مي‌کند، همکاري دارد. اين باستان‌شناس بيان کرد: «تعداد اشياء ناپديدشده زياد است. هيچ متخصصي انتظار نداشت که چنين اتفاقي در يکي از بزرگترين موزه‌هاي جهان رخ دهد.»
«کريستوفر مارينلو» نيز با اين نظر موافق است. او که مديرعامل «بازيابي هنر» سازمان بين‌الملل متخصص در بازيابي آثار هنري مسروقه است، در اين زمينه بيان کرد: «سازمان ما هرروزه گزارش‌هايي را از موزه‌ها، موسسات فرهنگي مختلف و کليساهاي سراسر جهان دريافت مي‌کند. چيزي که ما را غافلگير کرده، اين نکته است که اين اتفاق در «موزه بريتانيا»، يکي از مهم‌ترين موزه‌هاي جهان و معيار امنيت رخ داده است.»
اين معيار پس از گزارش‌هايي مبني بر فروش اشياء ارزشمند در وب‌سايت «eBay»، که گفته مي‌شود در آن يک شيء رومي به ارزش ۵۰ هزار پوند تنها با قيمت ۴۰ پوند عرضه شد، چندين پله سقوط کرده است. هفته گذشته موزه بريتانيا اعلام کرد که «پيتر هيگز»، متصدي ارشد اين موزه که به مدت ۳۰ سال در اين موسسه کار مي‌کرد، اوايل سال جاري پس از مفقود شدن اين اشياء از کار برکنار شد.
«موزه بريتانيا» بعد از گذشت دو سال از اين‌که مسئولان موزه براي نخستين‌بار از فروش غيرقانوني برخي از آثار موزه مطلع شدند، بازرسي‌ها را شروع کردند، پليس نيز تحقيقاتي را آغاز کرده است. به دنبال آن در روز جمعه «هارتويگ فيشر»، مدير اين موزه خبر استعفاي خود را اعلام کرد.
تا اين لحظه صدمه جدي به اعتبار «موزه بريتانيا» وارد شده است و به کشمکش‌ها درباره بازگرداندن اشيايي مانند مرمرهاي پارتنون، برنزهاي بنين و لوح‌هاي اتيوپيايي به خانه‌هاي اصلي‌شان، جان تازه‌اي داده است.
ارتباط بين مسائل امنيتي و مالکيت فرهنگي، با افشاي اين حقيقت که «هيگز» در سمت سابق خود به عنوان نگهبان مجموعه‌هاي يوناني، مسئوليت مرمرهاي پارتنون را برعهده داشته، حساسيت بيشتري پيدا کرده است. البته «هيگز» هرگونه تخلفي را رد مي‌کند.
بر اين اساس، مدير «انجمن باستان‌شناسان يونان» نيز بيان کرد: «مي‌خواهيم به موزه بريتانيا اعلام کنيم که ديگر نمي‌تواند بگويد ميراث فرهنگي يونان در موزه بريتانيا امنيت بيشتري دارد.»
به نظر مي‌رسد که اين بحث با عمومي‌شدن جزئيات بيشتر، شدت بيشتري پيدا کند، اما در اين بين بايد به اين نکته توجه کرد که سرنوشت اشياء ناپديدشده چه مي‌شود و آيا امکان بازيابي آن‌ها وجود دارد؟
سرقت از برترين موزه‌هاي جهان
صحبت‌هاي کاردار ايران در انگليس درحالي است که سرقت از موزه بريتانيا تازگي ندارد بلکه پيش از اين نيز شاهد سرقت آثاري از موزه‌هاي مختلف دنيا حتي از موزه لوور بوديم.
شايد براي‌تان جالب باشد که بدانيد آثار بسيار مهم از موزه‌هاي درجه يک دنيا سرقت شده که تعجب همگان را برانگيخته است که تعداي از سرقت‌هاي مهم از موزه‌هاي دنيا را در اينجا ذکر مي‌کنيم.
به‌عنوان مثال سرقت تابلو موناليزا از موزه لوور، سرقت عتيقه‌جات و جواهرات از موزه تاريخ طبيعي نيويورک، سرقت از موزه گاردنر، سرقت تابلوي جيغ، سرقت اسپايدرمن در موزه هنرهاي مدرن پاريس، سرقت آثار هنري اروپا توسط نازي‌ها، دزدي از موزه هنرهاي زيباي استکهلم و … بخشي از سرقت‌ها از موزه‌هاي مهم دنيا است.
به‌عنوان مثال ۲۱ آگوست سال ۱۹۱۱ يکي از عجيب‌ترين سرقت آثار هنري در موزه لوور صورت گرفت. در اين اتفاق تابلوي موناليزا اثر «لئوناردو داوينچي»، توسط فردي ناشناس سرقت شد. بعدها مشخص شد «وکنزيو پروجا» يکي از کارکنان ايتاليايي‌تبار موزه لوور، نقش‌اول دزدي آن شب بود، البته در اين سرقت دو برادرش هم به او کمک کردند. جالب است بدانيد که آن زمان کارمندان موزه لوور به همه آثار هنري و تاريخي دسترسي کامل داشتند. آن‌ها حتي مي‌توانستند شب‌ها و پس از اتمام ساعت کاري موزه، در آن‌جا حضور داشته باشند. به‌همين‌دليل دزدي براي وکنزيو و بردارانش کار دشواري نبود. آن‌ها نيمه‌شب تابلو را در يک پتوي بزرگ پيچيده و آن را از موزه خارج کردند. نکته جالب اين‌جاست که تا مدتي کسي از سرقت موناليزا باخبر نشد.
در واقع چند روز بعد از اين دزدي، يکي از گالري‌داران معروف پاريس، براي ديدن تابلو موناليزا به لوور رفت و در آن‌جا با ديوار خالي مواجه شد. او هم موضوع سرقت را به پليس اطلاع داد. در اين مدت وکنزيو توانست تابلو را به آپارتمان خود، در مرکز شهر پاريس، ببرد. او انتظار داشت که بتواند به‌سرعت تابلو را بفروشد اما خبر سرقت همه‌جا پيچيد. به‌همين‌دليل مجبور شد که مدتي صبر کند. دو سال بعد وکنزيو تابلوي موناليزا را در صندوق عقب ماشين قرار داد و به کشور خودش، ايتاليا بازگشت. او مي‌خواست تابلو را به يکي از گالري‌داران معروف ايتاليايي بفروشد که پليس متوجه اين معامله شد و وکنزيو پروجا را دستگير کرد. تابلوي موناليزا هم که پس از اين سرقت به‌شدت محبوب شده بود، به موزه‌ي لوور برگرداننده شد تا دوباره از سرجاي خودش به مردم لبخند بزند.
موزه‌هاي دنيا امن هستند؟!
اين تنها يک نمونه از سرقت آثار تاريخي آن هم در يکي از موزه‌هاي بزرگ دنيا است. با اين حال و با توجه به آنچه که در متن گزارش به آن اشاره شد، هيچ موزه‌اي در دنيا از احتمال سرقت آثار تاريخي مصون نيست.
اين همه در حالي است که آثار تاريخي متعددي از ايران در موزه‌هاي مختلف دنيا وجود دارد که اخبار سرقت آثار تاريخي از موزه هاي مختلف دنيا، بر نگراني‌ها از احتمال سرقت آثار تاريخي ايراني افزوده است.
آيا اشياي تاريخي ايران به وطن بازمي‌گردند؟
در همين رابطه وزارت ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي تلاش‌هاي خود را در اين باره آغاز کرده و قرار است اشياي تاريخي ايران از کشورهاي مختلف به ايران بازگردانده شود.
همين چند روز پيش بود که به مناسبت هفته دولت ۳۰ اثر و نقشه برجسته ساساني که در دولت سيزدهم از کشورهاي فرانسه و بريتانيا استرداد شده‌اند در موزه ملي ايران به نمايش گذاشته شدند.
اما خبر خوشحال کننده اين است که قرار است بيش از ۲۰ هزار شيء تاريخي به ايران استرداد شود که از اين تعداد ۱۷ هزار شيء تا ماه‌هاي آينده از آمريکا به ايران برمي‌گردد همچنين حدود سه هزار و ۵۰۰ شيء نيز که از الواح باقي مانده هخامنشي ايران در آمريکاست، در مرحله بعدي استرداد خواهد شد.
علي دارابي قائم مقام وزير و معاون ميراث‌فرهنگي در گزارشي عملکرد دو ساله خود و معاونت ميراث‌فرهنگي اين وزارتخانه به استرداد اين اموال نيز اشاره کرده است.
با تلاش‌هاي انجام شده از سوي وزارت ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي، حالا اين اميدواري وجود دارد که آثار تاريخي ارزشمند ايران به سرزمين مادري خود بازگردند و در دامن وطن آرام بگيرند.