تنديس‌هاي فردوسي در ميدان فردوسي، اميرکبير در پارک ملت، خيام در پارک لاله، فردوسي در موزه سازمان کتابخانه و اسناد ملي و اميرکبير در مدرسه دارالفنون، ۵ عدد از مهمترين مجسمه هاي شهر تهران هستند که به دست ابوالحسن صديقي ساخته شد و اکنون در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايرنا، هنر مجسمه سازي نوين در ايران، ارتباطي تنگاتنگ و ناگسستني با فعاليت هاي انجمن آثار ملي دارد. اين انجمن که در سال ۱۳۰۴ تاسيس شد، براي طراحي و ساخت مجسمه مفاخر فرهنگي و شخصيت‌هاي سياسي و تاريخي، بومي سازي اين هنر در ايران، و نيز مستندسازي چهره مجسمه ها، تلاش هاي قابل توجهي داشت.
از اقدامات مهم انجمن آثار ملي، سفارش طراحي و ساخت مجسمه هايي است که مفاخر فرهنگي را در معرض نگاه مردمان قرار مي داد. مجسمه هاي ساخته شده به سفارش انجمن، نمادي از ملي گرايي نهفته در تفکر مدرن بود. قراردادن اين مجسمه ها در اماکن عمومي موجب شد تا از کراهت و قبح مجسمه سازي در فرهنگ عمومي، متأثر از پاره‌اي حساسيت هاي مذهبي، به مرورکاسته شود.
انجمن آثار ملي. به همت گروهي از رجال دانشور و علاقه‌مند به آثار تاريخي و حفظ آن، بر اساس اساسنامه‌اي در ۱۴ ماده و با هدف «ازدياد علاقۀ عامه به آثار قديم تاريخي و علمي و صنعتي ايران و به منظور نگاه‌داري صنايع مستظرفه و صنايع دستي و حفظ سبک و شيوۀ قديم آنها» تأسيس شد.
اين انجمن بعد از انقلاب اسلامي به «انجمن آثار و مفاخر فرهنگي» تغيير نام داد. مي‌توان گفت توجه به هويت ملي، گفتمان فرهنگي رايج انجمن آثار ملي بود که سفارش ساخت مجسمه‌هاي مشاهير از مصاديق آن به شمار مي‌رود. به طوري که مي‌توان گفت اکثر مجسمه‌هاي مشاهير در دوره پهلوي به سفارش انجمن و زير نظر آنها انجام مي‌شد.
ابوالحسن صديقي که به عنوان پدر مجسمه‌سازي نوين در ايران است در اين دوران يکي از پرکارترين مجسمه سازان عصر خود شناخته مي شود. «گوستينوس آمبروزي» مجسمه‌ساز شهير ايتاليايي، او را «ميکل‌آنژ» شرق لقب داده‌است
تنديس فردوسي که در ميدان فردوسي قرار دارد از برجسته‌ترين آثار اين هنرمند بزرگ به شمار مي‌آيد. به غير از اين مجسمه باشکوه، استاد ابوالحسن صديقي بسياري ديگر از مجسمه‌هاي مشاهير ايران را ساخته است؛ مجسمه نادرشاه افشار در مشهد، مجسمه خيام در پارک لاله تهران، بوعلي‌سينا در ميدان بوعلي همدان، مجسمه خيام در نيشابور، سعدي در شيراز، يعقوب ليث در زابل، امامقلي‌خان در اردبيل، و تنديس ميرزا تقي‌خان اميرکبير در پارک ملت از جمله آثار او هستند.
سرديس فردوسي در ميدان فردوسي تهران
سرديس فردوسي که در سال ۱۳۱۳ به دست ابوالحسن صديقي ساخته شده است.
در آستانه ۲۵ ارديبهشت و روز بزرگداشت حکيم ابوالقاسم فردوسي، سرديس اين شاعرِ بزرگ ايراني، اثر استاد ابوالحسن صديقي در فهرست آثار منقول ملي ثبت شد.
اين اثر که در موزه کتاب و ميراث مستند سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران نگهداري مي‌شود،از سوي وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي کشور به شماره ۱۴۴۸ در فهرست آثار ملي منقول به ثبت رسيده است.
اين اثر ارزشمند در سال ۱۳۱۳( ۸۶ سال قبل)، توسط استاد ابوالحسن صديقي خلق و پس از آن در سرسراي ساختمان قديم و تاريخي کتابخانه ملي ايران واقع در خيابان سي‌تير نصب شد که با انتقال ساختمان کتابخانه ملي، در حال حاضر در محل موزه کتاب و ميراث مستند ايران واقع در ساختمان جديد کتابخانه ملي در معرض ديد بازديدکنندگان قرار گرفته است.
ابعاد اين سرديس ۵۰ در ۲۶ با ارتفاع ۷۰ سانتيمتر بوده و جنس عمده آن از گچ‌فرنگي پتينه شده ساخته شده و در پايين آن امضاي استاد صديقي و تاريخ ساخت وجود دارد.
ابوالحسن‌خان صديقي، زاده ۱۳ مهر ۱۲۷۳ و درگذشته به تاريخ ۲۰ آذر ۱۳۷۴ خورشيدي، نقاش و مجسمه‌ساز برجسته ايراني و از شاگردان کمال‌الملک بود. از آثار وي مي‌توان به تنديس فردوسي در ميدان فردوسي تهران اشاره کرد.
مجسمه ميرزا تقي خان اميرکبير در پارک ملت تهران
از امير کبير در ايران تنديس هاي فراواني ساخته شده و در مکانهاي مختلف نصب گرديده است اما داستان ساخت مجسمه ميرزا تقي خان اميرکبير که بدست استاد صديقي ساخته گريدد و انتقال آن به ايران است. مجسمه اميرکبير در سال ۱۳۵۶ به سفارش انجمن مفاخر ملي ايران در کشور ايتاليا ساخته شد و به دليل همزماني ساخت و آماده شدن آن با روزهاي پيروزي انقلاب، انتقال آن به ايران ۳۲ سال به تاخير افتاد. در سال ۱۳۸۸ و با پيگيري اسناد ساخت اين مجسمه محل نگهداري آن شناسايي و با طي مراحل قانوني در سال ۸۹ وارد ايران شد.
پيکره ميرزا تقي خان اميرکبير، اثر استاد ابوالحسن صديقي به شماره ثبت ۱۴۴۵، مورخ ۱۳۹۸/۱۱/۶، محل نگهداري استان تهران، شهر تهران، خيابان ولي عصر، پارک ملت است.
ابعاد اين اثر هنري شامل ارتفاع آن سه متر و ۱۰ سانتيمتر و وزنش ۴۵۰ کيلوگرم است. اين مجسمه پس از انتقال به ايران در پارک ملت تهران تصب گرديد.
مجسمه ميرزا تقي خان اميرکبير در مدرسه دارالفنون
مجسمه ديگري از ميرزا تقي خان اميرکبير، اثر استاد ابوالحسن صديقي به شماره ثبت ۱۴۴۷، مورخ ۱۳۹۸/۱۱/۶، ساخته شده است که محل نگهداري آن مدرسه دارالفنون واقع در ميدان امام خميني(ره)، خيابان ناصرخسرو است.
سرديس حکيم ابوالقاسم فردوسي در کتابخانه ملي ايران
سرديس حکيم ابوالقاسم فردوسي، اثر استاد ابوالحسن صديقي به شماره ثبت ۱۴۴۸، مورخ ۱۳۹۸/۱۱/۶، محل نگهداري استان تهران، شهر تهران، بزرگراه حقاني، کتابخانه ملي ايران، موزه کتاب و ميراث مستند.
استاد صديقي علي رغم عمر طولاني فرصتي نيافت تا شيوه قوام آمده و طبيعت گراي خود را شيوه اي جديدتر انتقال دهد. سير تکامل و نحوه جستجوهاي تکنيکي اش طي پنجاه سال کار(صورت چشم بسته دختربچه ۱۳۰۳ و مجسمه خيام۱۳۵۴ ش) اين سوال را براي بينندگان آثارش به وجود مي آورند که با علاقه وافري که او به ساده کردن سطوح و ساده ديدن فرم ها در آثارش دارد چرا اين توفيق را پيدا نمي کند که مجسمه هايي هنرمندانه با سطوحي ساده و جديد بسازد. هر چند که وقتي سيمرغ نگهبان زال را در مجسمه ميدان فردوسي به همين طريق مي سازد با ريشخند نا اهلان و نادانان مواجه مي شود.
اما علي رغم همه محدوديت ها، او يک تنه کوشيد که معارف ايران را با واقعي ترين چهره ايراني شان مجسم کند و از اين بابت آثارش تاکنون در اين جامعه بي همتا و بي رقيب است.
پيکره حکيم عمر خيام در پارک لاله تهران
پيکره حکيم عمر خيام، اثر ديگر استاد ابوالحسن صديقي به شماره ثبت ۱۴۴۶، مورخ ۱۳۹۸/۱۱/۶ است که واقع در پارک لاله به نشاني بلوار کشاورز، پارک لاله، ضلع شمال شرقي پارک است.
به گفته فريدون صديقي، پدرش اين مجسمه و مجسمه فردوسي را خيلي دوست داشت. مجسمه خيام در سال ۱۳۵۱ به سفارش انجمن آثار ملي با سنگ مرمر کارارا در ايتاليا ساخته و سپس به ايران منتقل شد.
قبل از صديقي ، هنر مجسمه سازي ايران وضع بسيار پيچيده اي داشت و بين نقش برجسته هاي بسيار زيبا و هنرمندانه ي تخت جمشيد با ساير دوران و بالاخره دوران معاصر تا آثار صديقي، ورطه اي خالي و بستري نامساعد به عمق قرن ها بود. همين، کار و محيط فعاليت صديقي را سخت تر و تيره تر از کمال الملک مي کرد. اما تشنگي سيراب ناشدني ذوق جامعه نسبت به تحول باعث شد که صديقي بي درنگ مورد استقبال مردم قرار گيرد و ملت و دولت او را چون کمال الملک يگانه و محترم بشمارند. هر چند که حرمت ها، بيشتر ارزشي لفظي داشتند از سنگيني شرايط زندگي هنرمندان ذره اي نمي کاستند.
تجسم چهره هاي مفاخر فرهنگي ايران به او سپرده مي شود و در چنين فرصتي است که صديقي پايه هاي محکم پيکر تراشي و مجسمه سازي معاصر را بر پا مي کند ، و بر چنين پايه هايي است که مجسمه سازي جديد ايران حضوري مقبول و جايي واجب در آموزش و جامعه فعلي ما مي يابد؛ و به شکلي منطقي حتي در تندباد حوادث نيز ادامه حيات مي دهد و اکثر آثارش تخريب نمي شود. چنين حضوري مديون آثار شايسته استاد صديقي است و وظيفه نسل هاي امروزي خود را مهار کنند. چرا که ارزيابي کوشش پيشکسوتان بايد با توجه به زمان صرف عمر گران بهاي ايشان باشد.
در مجموع از اين پيکرتراش برجسته، ۸۳ مجسمه به جاي مانده است که تعدادي از آنها مربوط به شخصيت هاي حکومتي وقت و بخش عمده اي از آنها مشاهير و چهره هاي ماندگار تاريخي و ادبي ايراني است.
از مهمترين اين آثار مي توان به مجسمه سعدي در شهر شيراز، بوعلي سينا در همدان، مجسمه حکيم عمرخيام در پارک لاله تهران، مجسمه نادرشاه افشار در مشهد مقدس، يعقوب ليث درزابل و دزفول و طرح چهره ابوعلي سينا به شيوه سياه قلم اشاره کرد که همگي در ايتاليا ساخته شده اند.
آثار وي که بيشتر سبک رئال بودند به خاطر ظرافت و ويژگي هاي هنري سال هاست که به عنوان يکي از عناصر زيبايي و جذابيت در فضاي هنري شهرهاي ايران محسوب مي شود. در واقع در تاريخ مجسمه سازي ايران، استاد ابوالحسن خان صديقي به خاطر پيشگامي در اين هنر به عنوان نقطه عطف مجسمه سازي شهري شناخته مي شود که با حضورش مي توان اين هنر را به دوره پيش و پس از وي تقسيم کرد.