«باب راس» که مدت‌ها به عنوان نقاش آرام و محبوب تلويزيوني شناخته مي‌شد، در طول سال گذشته در حراجي‌ها درخشيد و آثار او به قيمت‌هاي هرچه بالاتري فروخته شده‌اند.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، «باب راس» (۱۹۹۵ ـ ۱۹۴۲)، نقاش خوش‌کلامي که «درختان کوچک خوشحال» او ميليون‌ها نفر را در برنامه تلويزيوني عموميِ طولاني‌مدت لذت نقاشي مجذوب خود کرد، اکنون توجه جدي بازار هنر را به خود جلب کرده است.
حراجي «بونامز» رکورد جديدي در مزايده براي اين هنرمند آمريکايي ثبت کرد و دو منظره کوه و درياچه از او متعلق به اوايل دهه‌ي ۱۹۹۰ را به قيمت ۱۱۴,۸۰۰ دلار و ۹۵,۷۵۰ دلار فروخت که بيش از دو برابر برآورد اوليه بود. اين نتيجه، که کمتر از سه هفته پس از رکورد قبلي «راس» به دست آمد، نشانه‌اي از بازنگري احتمالي در بازار اين هنرمند است که مدت‌ها تحت‌الشعاع جايگاه او به‌عنوان يک نماد فرهنگ عامه با موهاي فر قرار داشت.
هر دو نقاشي پيش از فروش «آنلاين هنر آمريکايي بونامز» که در هفتم اوت تمام شد، بين ۳۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ دلار برآورد شده بودند. گران‌ترين اثر از در بين اين دو نقاشي، «درياچه زير قله‌هاي پوشيده از برف و آسمان ابري» بود که بيش از دو برابر برآورد بالاي خود فروخته شد و ۱۱۴,۸۰۰ دلار به دست آورد. (قيمت‌هاي فروش شامل هزينه‌هاي خريدار هستند، اما برآوردها نه.)
ترکيب مشابهي به نام «درياچه زير کوه‌هاي پوشيده از برف و آسمان صاف»، که درختان کاج کمتري دارد اما درختان با برگ‌هاي ريز بيشتري را به نمايش مي‌گذارد، سه برابر برآورد کف خود را رد کرد و به قيمت ۹۵,۷۵۰ دلار فروخته شد.
اين نقاشي‌ها که هر دو مربوط به حدود سال‌هاي ۱۹۹۰ يا ۱۹۹۱ هستند، در طول فروش پنج يا شش مزايده‌گر را جذب کردند، به‌طوري‌که سه خريدار بالقوه در آخرين لحظه پيشنهاد دادند.
اين دو اثر رکورد قبلي حراج اين هنرمند که فقط سه هفته پيش در فروش نقاشي منظره ديگري به نام «انبار پوشيده از برف و درختان پشت يک حصار چوبي و سيمي» در گالري حراج « Eldred’s Auction Gallery» واقع در «ماساچوست» به قيمت ۵۵,۰۰۰ دلار ثبت شده بود را شکستند. بر اساس پايگاه داده قيمت‌هاي «آرت‌نت»، آن نتيجه فقط اندکي از رکورد قبلي يعني ۵۱,۲۰۰ دلار، که در سپتامبر گذشته در «بونامز اسکينر»(Bonhams Skinner) واقع در ماساچوست به دست آمده بود، پيشي گرفته بود.
«راس»، که در سال ۱۹۹۵ ميلادي در سن ۵۳ سالگي درگذشت، در طول زندگي‌اش به لطف مجموعه‌ي موفق تلويزيوني‌اش به شهرت گسترده‌اي دست يافت؛ برنامه‌اي که از ۱۱ ژانويه ۱۹۸۳ تا ۱۷ مه ۱۹۹۴ پخش شد و ۴۰۳ قسمت توليد کرد. اين مجموعه سه دهه پس از زمان درگذشت او همچنان يک نقطه‌ي مرجع پايدار در فرهنگ عامه باقي مانده و بازپخش آن تا به امروز از «PBS» پخش مي‌شود. طبق گفته‌ي «FiveThirtyEight»، اين هنرمند از هر نقاشي که در برنامه نشان داده مي‌شد سه نسخه مي‌ساخت که يعني در مجموع ۱,۱۴۳ اثر و خود راس تخمين زده بود که در طول حرفه‌اش بيش از ۳۰,۰۰۰ اثر خلق کرده است.
چرا تعداد کمي از آثار او به حراج گذاشته شده‌اند
با وجود شهرت و توليد آثار فراوان «باب راس»، تعداد کمي از آثار او به حراج گذاشته شده‌اند. طبق داده‌هاي پايگاه قيمت آرت‌نت (Artnet Price Database)، تا سال ۲۰۰۹، فقط يک اثر او تا آن زمان به مزايده گذاشته شده بود و آن‌زمان هم فروخته نشد. نخستين نتيجه حراج اين هنرمند در مارس ۲۰۲۳، يعني زماني ثبت شد که يک صحنه جنگلي همراه با يادداشتي امضا شده و يک کتاب به فروش رسيد. اين اثر در حراج جولينز (Julien’s Auctions) در بورلي هيلز به قيمت ۱۱,۷۰۰ دلار فروخته شد.
در طول سال گذشته ميلادي اما، هفت اثر در حراج‌هاي مختلف منطقه‌اي در آمريکا با قيمت بين ۳۰,۰۰۰ تا ۵۵,۰۰۰ دلار به فروش رفته‌اند. دو اثر فروخته شده در حراج بونامز (Bonhams) نخستين باري را رقم زدند که اثري از «راس» به حدود يا بيش از ۱۰۰,۰۰۰ دلار رسيده است.
«آرون اندرسون»، متخصص هنر آمريکايي در «بونامز» گفت: «اين روند براي بازار آثار باب راس بسيار هيجان‌انگيز بوده است». او اعتراف کرد که تا پيش از اين موج اخير علاقه به خريد آثار «راس»، خانه حراج هرگز به ارائه اثري از اين هنرمند فکر نکرده بود.
او افزود: «ما هرگز چنين کاري انجام نداده بوديم.»
چندين دليل وجود دارد که چرا آثار «راس» در بازار هنرهاي تجسمي نتوانسته‌اند جايگاه محکمي پيدا کنند. در حالي که او در حرفه خود واقعا برجسته بود، اين رويکرد او که «هر کسي مي‌تواند نقاشي کند» لزوما در هنر معاصر تأثيرگذار نبود. همان‌طور که «بن ديويس»، منتقد آرت‌نت، در سال ۲۰۲۰ استدلال کرد، «راس» «نماد فرهنگ بدون لبه» است به اين معنا که برعکس فرهنگ مرزدار و چالشي است. علاوه بر اين، در حالي که امپراتوري تجاري راس، شرکت باب راس (Bob Ross Inc.)، که مجوز آثار او را صادر مي‌کند، سودآور است، اما همان اعتبار نمايشگاه کلي بزرگ يک موزه را ندارد.
«اندرسون»، «باب راس» را يک شخصيت «پيچيده» خواند. او گفت: «آيا او بيشتر يک نماد فرهنگ عامه است؟ آيا او بيشتر در رديف آمريکانا(Americana) قرار مي‌گيرد؟ نمي‌توان گفت که او کاملا در قالب طبيعي جا مي‌گيرد.» او اضافه کرد که بر کارهاي او يک انگِ هنر سطحي و عامه‌پسند هم وجود دارد.
اما «راس» آشکارا از هنر خود و به اشتراک گذاشتن آن با ديگران و از ثبت زيبايي طبيعت بر روي بوم، لذت عميقي مي‌برد و مخاطبانش از ديدن او در حين کار لذت مي‌بردند. او به ساده‌ترين شکل ممکن، مناظر طبيعي را شکل مي‌داد: برآمدگي‌هاي سنگي، برکه‌هاي آرام و درختان برگ‌دار را، گويي از هيچ، تنها با يک حرکت ساده کاردک يا لمس قلم‌موي بادبزني مي‌آفريد.
نقاشي‌هاي که در «بونامز» فروخته شدند و رکورد شکستند، از مجموعه‌ي شخصي بودند که متعلق به يک زن ساکن هاليوود فلوريدا بود. او در اوايل دهه‌ي ۱۹۹۰ در يک فروشگاه زنجيره‌اي کار مي‌کرد. همان‌جا بود که او با «راس» مواجه شد؛ در آن زمان «راس» در يکي از تورهاي نقاشي خود براي تبليغ برنامه و آثارش، در يک غرفه نمايش زنده‌ي نقاشي اجرا مي‌کرد. او در زمان ناهار، يک نسخه امضا شده از کتاب «راس»، يک کيت نقاشي و دو اثري که هنرمند همان‌جا به پايان رسانده بود را خريد.
«اندرسون» گفت: «حس نوستالژي نقش بزرگي در تقاضا براي اين آثار دارد.» او اضافه کرد که اگرچه نمونه‌هاي مقايسه‌اي زيادي وجود ندارد، اما اين آثار «نمونه‌هاي استثنايي» هستند که بسياري از ويژگي‌هاي شاخص آثار «راس» را به نمايش مي‌گذارند. «اين صحنه‌ها که در آنها او به شما کوه‌هاي پوشيده از برف، ابرها، درختان بي‌شمار و سايه‌هاي متفاوت آبي در آسمان را مي‌دهد، به نظرم در مطلوبيت اين آثار تأثير مستقيم دارند.» هر دو نقاشي توسط Bob Ross Inc تأييد اصالت شدند.
حرفه و ميراث راس
«راس» که دوست داشت به بينندگانش اطمينان دهد که «هرکسي مي‌تواند نقاشي کند»، با مهارت از قلم‌موها و کاردک‌ها با تکنيک رنگ‌رو-رنگ روغني استفاده مي‌کرد که همچنين به نام (alla prima) شناخته مي‌شود. اين فرآيند که از ايتالياي قرن شانزدهم اقتباس شده بود، ترکيب بي‌وقفه لايه‌هاي رنگ را آسان مي‌کرد. او در قسمت‌هايي که فقط ۲۶ دقيقه بودند، قله‌هاي سربه‌فلک‌کشيده، ابرهاي پف‌دار، چمنزارها، و البته «درختان کوچک خوشحال» شاخص خود را خلق مي‌کرد.
او نخستين کلاس‌هاي هنري خود را در باشگاه USO انکوريج در طول دوران ۲۰ ساله‌ي خدمت خود در نيروي هوايي گذراند و مناظر شمالي آلاسکا براي بيشتر دوران حرفه‌اي‌اش بر تصويرگري او چيره شدند. سپس گذراندن کلاس‌هايي نزد «بيل الکساندر»(۱۹۱۵–۱۹۹۷) ، کسي که تکنيک سريع رنگ‌رو-رنگ را توسعه داده بود و از ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۲ برنامه‌ي تلويزيوني خودش به نام جادوي نقاشي با رنگ روغن را در PBS داشت را آغاز کرد.
تا جولاي ۱۹۹۵، زماني که «راس» بر اثر لنفوم درگذشت، او تبديل به يک تجارت ۱۵ ميليون دلاري شده بود و کليد اين موفقيت نه فروش نقاشي‌هايش، بلکه کتاب‌هاي آموزشي، ويديوها، و لوازم هنري با برند «باب راس» بود. «راس» همچنين کلاس‌هاي حضوري برگزار مي‌کرد و در سال ۱۹۹۳ کارگاه و گالري هنر «باب راس» را در فلوريدا افتتاح کرد تا ديگران را به روش خود به‌عنوان مربي آموزش دهد. بنا بر گزارش‌ها، بيشتر آثار روستايي و آرام او که در برنامه خلق مي‌شد، در دفتر مرکزي Bob Ross Inc. در هرندون، ويرجينيا نگهداري مي‌شوند. امروزه، اين شرکت به‌طور بحث‌برانگيزي تحت کنترل شرکاي تجاري اين هنرمند، «آنت» و «والت کوالسکي» است.
در عصر اينترنت، راس به مخاطبان جديدي دست يافته است. لذت نقاشي اکنون در يوتيوب قابل تماشا است و کانال اين هنرمند اکنون ۶.۲۵ ميليون مشترک دارد. در سال ۲۰۱۵، يک استريم در Twitch که اين برنامه را پخش مي‌کرد، با ۵.۶ ميليون بيننده به‌طور غيرمنتظره‌اي محبوب شد. در سال ۲۰۲۰، رويدادي به نام «تجربه باب راس» در «مونسي» واقع در اينديانا، در صحنه‌ي سابق «لذت نقاشي» افتتاح شد. بازديدکنندگان مي‌توانند يک «نمايشگاه همه‌جانبه» با ۲۷ نمونه از آثار هنرمند را کشف کنند و کلاس‌هايي در «روش باب راس» بگذرانند.
اندرسون از بونامز خاطرنشان کرد که رکوردهاي اخير ثابت مي‌کنند که يک «فرصت رشد» براي بازار هنرهاي زيبا (fine-art) «راس» وجود دارد. او گفت: «من فکر مي‌کنم از بسياري جهات، باب راس يک هنرمند جدي است و او شايسته‌ي جايگاهي در قانون‌نامه‌ي تاريخي هنر (art historical canon) است.»
درباره «راس»
«باب راس» در سال ۱۹۴۲ در شهر ديتوناي ايالت فلوريدا متولد شد و در کلاس نهم ترک تحصيل کرد تا با پدرش که يک نجار بود کار کند. در سن ۱۸ سالگي به نيروي هوايي پيوست و به آلاسکا رفت و ۲۰ سال را به عنوان گروهبان آموزشي فعاليت کرد و جالب اين جاست که فردي به شدت سختگير و غيرقابل انعطاف بوده است! اما زندگي او با کشف هنر تغيير کرد.
او با الهام گرفتن از «بيل الکساندر» که يک نقاش تلويزيوني بود شروع به کشيدن مناظر طبيعي کرد و آنها را در بازارهاي محلي در آلاسکا ميفروخت و به تدريج درآمد او از فروش تابلوهاي نقاشي از درآمد حضورش در ارتش بيشتر شد و بنابراين در سال ۱۹۸۱ به فلوريدا بازگشت و با گذراندن دوره آموزشي تحت نظر «بيل الکساندر» به يک معلم نقاشي رسمي تبديل شد.
«آنت کواسکي» که يکي از شاگردان «باب راس» بود و مسحور نقاشي‌هاي او شده بود به او پيشنهاد همکاري داد و اين دو با کنار هم گذاشتن پس انداز خود و تاسيس کمپاني «باب راس» تصميم گرفتند يک برنامه تلويزيوني بسازند و اين آغاز ساخت برنامه معروف «لذت نقاشي» بود که بين سال هاي ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۴ روي آنتن مي رفت و تبديل به يک موفقيت بزرگ شد و روزانه از ۳۰۰ شبکه تلويزيوني پخش مي شد و بيش از ۸۰ ميليون مخاطب داشت.
در هر قسمت ۲۷ دقيقه‌اي از مجموعه «لذت نقاشي»، «باب راس» يک نقاشي منظره را از ابتدا تا انتها مي کشيد و با لحن جذاب خود مخاطبان را به طور کلي در جريان فرآيند خلق نقاشي قرار مي داد.
«راس» براي اجراي برنامه «لذت نقاشي» هيچ دستمزدي دريافت نمي کرد اما کمپاني «باب راس» که او صاحب بخشي از آن بود از محل اجراي اين برنامه تلويزيوني به فروش رنگ، لوزام نقاشي، برگزاري کارگاه هاي آموزشي، ويدئوهاي آموزشي و … مي پرداخت و در سال ۱۹۹۲ درآمد اين کمپاني به ۱۵ ميليون دلار رسيد.
«باب راس» در طول فعاليت خود توانست ۳۵۱ قسمت از برنامه «لذت نقاشي» را ضبط کند و براي هر قسمت سه نسخه از يک نقاشي را مي کشيد؛ يک نسخه قبل از شروع برنامه، يکي حين برنامه و يک نسخه هم بعد از فيلمبرداري.
اين هنرمند در مجموع بيش از ۳۰ هزار تابلوي نقاشي کشيده که سه برابر بيشتر از تعداد آثاري است که «پيکاسو» از پرکارترين نقاشان در نوع خودش خلق کرده است. پس از «باب راس» که با ۳۰ هزار نقاشي در رتبه نخست پرکارترين نقاشان قرار داد، «پيکاسو» با ۱۳ هزار ۵۰۰ اثر، «کلود مونه» با ۲۵۰۰ اثر، «ادوارد مونک» با ۱۷۸۹ اثر و «سالوادور دالي» با ۱۵۰۰ اثر قرار دادند و «ون‌گوگ»، «رامبرانت»، «پولاک»، «مانه» و «فريدا کالو» و «داوينچي» نيز بعد از آنها جاي گرفتند.