به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايلنا، هنر عاشورايي را مي‌توان به عنوان شاخص‌ترين هنر برآمده از تفکرات مذهب شيعي دانست که در عرصه‌هاي مختلف هنري مانند تجسمي، نمايشي و موسيقي تجلي يافته است اما آنچه در ميان اهميت دارد تصور درستي است که هنرمند از اين واقعه جانسوز ارائه مي‌کند و اين مهم محقق نمي‌شود مگر اينکه پژوهش‌هايي در اين زمينه صورت گرفته و در اختيار هنرمند قرار گيرد تا شاهد آثار متعالي باشيم که بدور از هرگونه تحريفي خلق شده باشند.
پريس تنظيفي (محقق و پژوهشگر هنر) درباره هنر عاشورا گفت: تفاوت ذاتي بين هنر شعر و موسيقي عاشورايي که بين نوحه‌ها و مداحي‌ها رواج دارد؛ با هنر تجسمي وجود دارد و آن فضايي است که هنرمندان در آن فعاليت مي کنند چراکه هنر تجسمي هنر ساکتي است و با مخاطب عام به شکل مستقيم در ارتباط نيست. در حقيقت ما هنر تجسمي را مي‌بينيم و از آن استفاده مي‌کنيم بدون اينکه به هنرمند آن توجه داشته باشيم.
او ادامه داد: در واقع به ميزان زيادي آثار تجسمي با موضوعيت عاشورا کار شده است و مخاطب آن را مي‌بيند بدون اينکه اطلاعاتي درباره آن داشته باشد. زماني سبکي از نقاشي ايراني با عنوان نقاشي قهوه‌خانه‌اي مطرح بود و استاداني چون محمد مدبر در اين سبک فعاليت داشتند و پرده‌هاي بسياري با موضوعيت کربلا و واقعه عاشورا از اين هنرمندان باقي مانده است.
ارادت نقاشان قهوه‌خانه‌اي به امام حسين(ع)
اين پژوهشگر با بيان اينکه ارادت نقاشان به امام حسين(ع) باعث خلق آثار فاخري در اين زمينه شده، ادامه داد: وقتي نقاشي قهوه‌خانه که يکي از گرايش‌هاي هنر معاصر آثار فراواني با موضوعيت واقعه کربلا دارد طبعا محققان ما هم در اين باره تلاش‌هاي زيادي کردند.
او با بيان اينکه اين تحقيقات به شکل متون دانشگاهي ارائه مي‌شود، گفت: مهمترين مشکل و بزرگترين ضعف ما تبديل نشدن اين متون دانشگاهي به کتاب‌هايي است تا بتوان آنها را در اختيار مردم قرار داد. در حقيقت حوزه نشر ما در زمينه هنرهاي تجسمي ضعيف است و اميدوارم مراکزي که موظف هستند بيشتر به حوزه تجسمي توجه کنند و دغدغه نشر آثاري چون نقاشي قهوه‌خانه و نقاشي پشت شيشه را داشته باشند.
نهادهاي فرهنگي در راستاي مسئوليت خود پيش نمي‌روند
اين منتقد هنري با انتقاد از عملکرد برخي نهادهاي فرهنگي تصريح کرد: متاسفانه در کشور ما برخي نهادها راه‌اندازي مي‌کنيم که اين نهادها در استمرار مسير خود تعريف حداقلي که براي اين ارگان‌ها بيان شده است را فراموش کرده‌اند. به طور مثال هيچ آرشيوي از نقاشي قهوه‌خانه‌اي و نقاشي پشت شيشه با موضوعات ديني در موزه امام علي(ع) نداريم درحاليکه اين آثار براي گذشته بسيار دور ما نيست بلکه در همين صدسال اخير شکل گرفته است.
لزوم جمع‌آوري آرشيوي از هنرهاي ايراني
او ادامه داد: اين موضوع بايد به مطالبه‌اي از سوي هنرمندان باشد و همچنين مديران موزه‌ها بايد آرشيوي از گنجينه اين هنر داشته باشند چراکه هر چقدر گنجينه موزه‌ها کامل‌تر باشد دانش هنر در آن موضوع و زمينه کامل‌تر است. اگر مي‌خواهيم هنر کشورمان پيشرفت کند و زنده بماند بايد آرشيوي باشد تا محقق به راحتي بتواند نکته‌هاي ظريف اين هنرها را استخراج کند و هنرمند آثار جديدي را با مطالعه اين نقدها ارائه کند.
هنرهاي ايراني در معرض آسيب‌هاي جدي قرار دارند
تنظيفي با بيان اينکه هنرهاي ايراني در معرض آسيب‌هاي جدي قرار دارند، گفت: در سال‌هاي اخير به دليل اينکه آرشيو کاملي از هنرهاي ايراني وجود ندارد به اين سبک هنري آسيب‌هاي جدي وارد شده مانند آنچه در نوحه‌خواني‌ها مي‌بينيم که دامنه اين آسيب عيان شده و مردم نيز متوجه آن شده‌اند و نوحه‌هاي سنتي ما در حال از بين رفتن است و بيشتر مداحي‌ها به سبک‌هاي پاپ است که بسيار هم بد است. اين موضوع در هنرهاي تجسمي نيز ديده مي‌شود.
سبک هنري ژاپني قديمي همچنان در ژاپن آموزش داده مي‌شود
اين منتقد هنري با بيان اينکه سبک‌هاي مختلف نقاشي ژاپني همچنان آموزش داده مي‌شود، تصريح کرد: اگر مي‌خواهيم فرهنگي ايراني داشته باشيم بايد هنرهاي سنتي تجسمي ايراني به شکل زنده کار شود. در کشور ژاپن هنرمنداني هستند که مشغول فعاليت در زمينه هنرهاي ژاپني هستند اين رويکرد در هند، چين و اکثر کشورهاي دنيا وجود دارد اما متاسفانه ما در کشورمان از اين موضوع مغفول هستيم البته تلاش‌هاي اندکي در اين زمينه صورت گرفته و دانشکده‌‌هايي در زمينه هنر نگارگري داريم.
لزوم تاسيس دانشگاه هنر ايراني
او افزود: متاسفانه ما هنوز هم دانشگاهي که مختص هنرهاي ايراني باشد نداريم و معتقدم بجاي اينکه دانشکده‌هاي مختلف در دانشگاه‌هاي کشور داشته باشيم که هر کدام به نوعي گرايشي از هنر ايراني را ارائه مي‌کنند، بهتر است يک دانشگاه مختص هنرهاي سنتي ايراني در همه زمينه‌ها از جمله موسيقي، تجسمي و هنرهاي نمايشي باشد و در آن هيچ گرايش غربي و معاصر در آن آموزش داده نشود. اين مسئله باعث مي‌شود تا يک جريان زنده قوي از هنر داشته باشيم و هنرمندان جديدي جايگزين استادان نامدار هنرهاي سنتي که تعدادشان بسيار محدود است؛ شوند و دانش آنها را به طور کامل فراگيرد.
تنظيفي بيان کرد اصول نقاشي قهوه‌خانه‌اي با اصول نقاشي کلاسيک متفاوت است و استادان نقاشي کلاسيک غربي نمي‌توانند نقاشي قهوه‌خانه‌اي را آموزش دهند و از آنجا که ريشه و خاستگاه اين نقاشي در جاي ديگري است شيوه رنگ‌گذاري روي بوم در اين سبک متفاوت است چراکه نقاشي قهوه‌خانه‌اي امتداد هنر نگارگري ايراني بوده است و در دوره صفوي يک دوره انتقالي وجود دارد که نقاشي ايراني از نگاره‌هاي درون کتاب‌ها به نقاشي‌هاي ديواري که در عالي‌قاپو وجود دارد منتقل شده و در امتداد خود تبديل به نقاشي قهوه‌خانه‌اي مي‌شود.
نقاشي قهوه‌خانه براساس شنيده‌ها روايت شده
اين منتقد و پژوهشگر در بخش ديگري از صحبت‌هايش درباره آثاري که بدون هيچ مطالعه‌اي درباره واقعه کربلا خلق مي‌شود و در بعضي مواقع باعث ورود بدعت‌هايي درباره اين حادثه تاريخي و مذهبي مي‌شود، گفت: از آنجا که قدما براساس روايات و عشقي که درباره حادثه کربلا داشتند کار کرده‌اند؛ ممکن است شاهد موضوعاتي باشيم که دقيقا منطبق با تاريخ کربلا نباشد البته اين موضوع خيلي مهمي نيست چراکه در نقاشي قهوه‌خانه‌اي نقاشي براساس شنيده‌‌هايي بوده که سينه به سينه بيان شده است. البته اين موضوع نگران‌کننده‌اي نيست چراکه در آن زمان سواد کافي وجود نداشت اما امروز مي‌توان با استفاده از روايات صحيح نقاشي‌هاي درستي با مضمون واقعه عاشورا ارائه داد.
ترويج استفاده از طرح‌هاي گرافيکي در تکايا و حسينيه‌ها
تنظيفي با بيان اينکه مساجد، تکايا و حسينيه‌ها از طرح‌هاي گرافيکي استفاده مي‌کنند، خاطرنشان کرد: امروزه تکايا و مساجد براي تزئين مکان‌ها و سردهاي خود به استفاده از گرافيک روي آورده‌اند و با سفارش کار به کساني که نرم‌افزارهاي گرافيکي آشنا هستند، تصاويري توليد مي‌شود که به شکل بنر در اختيار تکايا قرار مي‌گيرد اين مسئله آسيب جدي به زيبايي‌شناسي جامعه ايراني وارد کرده است و سطح زيبايي‌شناسي بسيار فاخري که در گذشته در تکايا وجود داشته به سطح بسيار نازل و پاييني کاهش مي‌دهند.
بنرهاي گرافيکي بي‌کيفيت باعث ورود بدعت در دين مي‌شوند
او ادامه داد متاسفانه اين نوع آثار باعث بدعت‌هاي فراواني در زمينه آثار مذهبي مي‌شود و به طور مثال هر سال طرح جديدي از طريق اين بنرهاي گرافيکي مانند تمثال حضرت علي‌اکبر(ع) مد مي‌شود که در فرهنگ ايراني چه در گذشته و چه امروز جايگاهي ندارد و اين بزرگترين آسيب است.
اين محقق با اشاره به برگزاري برخي جشنواره پوسترهاي عاشورايي در سال‌هاي گذشته گفت: معتقدم اين نوع جشنواره‌ها بايد ادامه پيدا کند تا پوسترهايي که در اين جشنواره‌ها توسط دانشجويان گرافيک توليد مي‌شود را به عنوان نمونه به تکايا و حسينيه‌ها ارائه شود و اين جشنواره‌ها در تمامي زمينه‌هاي هنرهاي عاشورايي برگزار شود چراکه تجربه نشان داده کار معاصر خوب از سوي مردم با استقبال خوبي روبرو مي‌شود مانند تابلوي معروف عصر عاشورا استاد فرشچيان که در اندازه‌هاي متفاوتي تکثير شد و مردم از آن استفاده مي‌کردند.
مردم خواهان آثار فاخر هستند
تنظيفي با تاکيد براينکه اگر اثر خوب ارائه شود مردم نيز از آن استفاده مي‌کنند، افزود: مردم اين احساس نياز را دارند اما از آنجا که آثار قابل قبولي در اين باره از سوي نهادهاي مسئول ارائه نشده به سراغ کساني مي‌روند که تنها با ابزارهاي گرافيکي آشنا هستند و نهادهايي مانند حوزه هنري بايد چنين جشنواره‌هايي را برگزار کند تا به اين نياز مردم پاسخ داده شود.
او ادامه داد: از سوي ديگر در سطح شهر مي‌بينيم که مردم به صورت خودجوش سازه‌هايي را با متريال گِل مي‌سازند معتقدم بهتر است براي ساماندهي به اين سازه‌ها و جلوگيري از بدعت‌هايي که از اين طريق ممکن است وارد دين شود بايد جشنواره‌هايي در زمينه نقاشي، پوستر کانسپچوال آرت و چيدمان‌هاي عاشورايي برگزار شود، با اين کار هم اشتغال‌زايي براي جوانان هنرمند صورت گرفته و هم الگوسازي مناسبي براي کل جامعه انجام شده و شهر زيباتر مي‌شود.
مراسم خيمه‌سوزان ظهر عاشورا نوعي از پرفورمنس است
اين منتقد با اشاره به خيمه‌هايي که روز عاشورا براي برگزاري مراسم خيمه‌سوزان برپا مي‌شود؛ گفت: اتفاقي که روز عاشورا به اين صورت در سطح شهر برگزار مي‌شود در حقيقت به نوعي پرفورمنس آرت است و يکي از موضوعاتي است که هنرمندان به آن علاقه دارند. در هنر جديد جهان نيز يکي از مسائلي که تدريس مي‌شود پرفورمنس آرتي است که داستان به صليب کشيده شدن حضرت مسيح را نشان مي‌دهد. ما هم مي‌توانيم اين کار را انجام دهيم البته با همکاري شهرداري و حوزه هنري که متولي اين برنامه‌ها هستند.
طرح‌هاي بي‌کيفيت شهرداري درباره عاشورا، حرام کردن هزينه است
تنظيفي با اشاره به تزئينات شهري در شب عيد توسط سازمان زيباسازي شهرداري در پايان خاطرنشان کرد: چيدمان‌هاي شهري برعهده شهرداري‌ها ست و وظيفه شهرداري در اين زمينه بسيار پررنگ است. براي ايام محرم شهرداري تهران هزينه‌هاي زيادي مي‌کند اما اين هزينه را دور مي‌ريزد و سطح شهر را با بنرهاي بي‌کيفيت مزين مي‌کند درحالي که مي‌تواند به جاي اينکه اين هزينه را حرام کند در قالب يک جشنواره سالانه با اعلام فراخوان آثار فاخري در زمينه عاشورا توليد شود و آن آثار را در سطح شهر ارائه کنند تا با شهري که از يک زيبايي‌شناسي متعالي و فاخر برخوردار است به استقبال ايام عزاداري برويم.