فضاهاي پسماند شهري قطعاتي از بافت پيشين شهر هستند که بدون برنامه ميان محيط ساخته باقي مي‌مانند، تکه‌هاي جامانده از آنچه “نوسازي شهري” مي‌ناميم؛ محصولات جانبي توسعه زيرساخت‌هاي ترافيکي، حمل و نقل و سايت‌هاي صنعتي. آنچه جين جيکوبز “خلاء مرزي”، و راجر ترانسيک “ضدفضاي شهري” يا “فضاي گمشده” مي‌نامند؛ پسماند بي‌شکلي از فضا در محل برخورد بزرگراه ها، باريکه‌اي از فضا در مرز يک مجتمع بزرگ، سايت‌هاي رها شده‌ي ريل‌هاي راه آهن، محوطه‌اي متروک باقي مانده از ساختماني سوخته و …
کانسپت فضاي پسماند متضمن اين نکته است که هر مدلي از “نوسازي شهري معاصر” دربرگيرنده عنصري از تخريب است. توليد انبوه هرگونه زيرساخت يا فضا در شهر معاصر حاصل مسابقه‌ي تخريب فضاهاي پيشين است. چنين مدلي از تخريب به واسطه کشاکشي که با موجوديت گذشته‌ي خود پيدا مي‌کند، در هر حال ردپايي از ساختار اصلي به جا خواهد گذاشت، ردپايي از مقاومت قطعاتي که يا خيلي سرسخت يا خيلي حاشيه‌اي هستند.
در تئوري، فضاهاي پسماند بخشي از فضاي رسمي شهري محسوب نمي‌شوند. فضاهاي پسماند متضمن فرصت‌هايي براي عقب نشستن از کنترل رسمي و غيررسمي فضاهاي شهري و تبديل شدن به مناطقي کمتر رصد شده هستند. اين فضاهاي بي‌شکل در حيطه‌اي خارج از دامنه‌ي رسمي طراحي فضا قرار مي‌گيرند، چرا که نتيجه‌ي مستقيم روند طراحي نبوده، بلکه بيشتر عواقب يا آسيب‌هاي جانبي روند برنامه ريزي و ساخت هستند.
▪️موضوع مسابقه
فضاهاي پسماند شهري مي‌توانند به مثابه کاتاليزوري جهت دگرديسي حيطه‌هاي خاکستري عمل کنند. اين فضاها مي‌توانند به دوختن مجدد رشته‌هايي از بافت شهر بپردازند که در روند نوسازي شهري دچار انقطاع شده‌اند. مداخلات طراحي در فضاي پسماند مي‌تواند به تعريف مجدد زيست شهري در خلاء‌هاي مرزي بينجامد.
معماري چگونه مي‌تواند به بازتعريف وضعيت پسماندي فضا بپردازد؟ چه سناريوهاي آلترناتيوي را مي‌توان در اين ساختارهاي بازمانده متصور شد؟ چگونه مي‌توان برداشت سوژه از فضاي شهر را کليشه زدايي کرد؟ امکان معماري در فضاي پسماند چگونه مي‌تواند در برابر جريان غالب توسعه/تخريب شهر معاصر مقاومت کند؟
▪️سايت
ميدان احسان در مرکز يکي از متراکم‌ترين و پرترددترين مناطق بخش شمال غرب شيراز واقع شده که از يک سو نيز به شهرک سازي‌هاي متأخر مرزهاي شمال غرب شيراز متصل مي‌گردد. ميدان احسان در لبه‌ي کوهپايه دراک قرار گرفته که سابقاً با باغ‌هاي انگور پوشيده شده و پذيراي بازارچه‌هاي فصلي بود. اين منطقه از گذشته نقطه‌اي جهت شروع مسير کوهنوردي دراک جهت علاقه مندان نيز بوده است. فعاليت طيف متنوعي از کاربري‌هاي شهري در اطراف، جرياني زنده و پويا از زيست شهري را تا ساعات پاياني شب ايجاد نموده است. در جريان يک برنامه نوسازي شهري از حدود دو دهه پيش، اين کوهپايه به بستر ساخت و سازي پرتراکم تبديل شد و پلي روگذر فضاي ميدان را قطع کرده، جريان آزاد زندگي شهري و منظر کوه دراک را مختل نمود. حاصل اين پروژه، باقي ماندن يک فضاي پسماند بزرگ در زير پل بود که در حال حاضر به عنوان پارکينگ مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
در عين نقش مخربي که ساخت پل در تخريب ساختار فضا داشته، گونه‌اي از ميداني پنهان و سرپوشيده در اين فضا ايجاد شده که مي‌تواند پذيراي روايت‌هاي گوناگوني از زيست شهري باشد. چالش اين مسابقه بازبيني و تصوير کردن سناريوهايي آلترناتيو در اين قطعه فضاي پسماند شهري مي‌باشد. شرکت کنندگان در انتخاب برنامه‌ي فضايي و روش مداخله آزاد هستند. اين مسابقه از راه حل‌هايي نو و خلاقانه جهت احياء و تصاحب مجدد اين فضا به نفع شهر استقبال مي‌کند.
▪️ساختار مسابقه
مسابقه در دو مرحله برگزار خواهد شد؛ ليست کوتاه راه يافتگان به مرحله‌ي دوم پروژه‌هاي خود را در جلسه‌اي عمومي در حضور داوران مسابقه در طي فستيوال ارائه خواهند نمود. پس از اعلام ليست کوتاه مسابقه، مدارک لازم و برنامه‌ي زماني و مکان ارائه آثار در اختيار برگزيدگان قرار خواهد گرفت.
▪️معيارهاي داوري
– نوآوري در مدل مواجهه با پرسش طراحي.
– اصالت، جسارت و خلاقيت در نوع پاسخدهي به مسئله.
– تبيين عامليت اجتماعي، فضايي و محيطي طرح.
– شفافيت و نوآوري در بيان پروسه‌ي طراحي.
– تبيين دقيق مدل مواجهه با فضا، متريال و تکنيک.
– ترسيم بينشي متفاوت از سناريوهاي ممکن در آينده.
▪️تقويم مسابقه
🔹اعلان رسمي مسابقه: ۷ اسفند ۱۴۰۲
🔹آخرين مهلت ثبت نام: ۲۵ اسفند ۱۴۰۲
🔹آخرين مهلت ارسال آثار: ۱۴ ارديبهشت ۱۴۰۳
🔹جلسه داوري مرحله اول: ۱۶ ارديبهشت ۱۴۰۳
🔹اعلام ليست کوتاه: ۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
🔹ارائه پروژه‌هاي برگزيده/داوري نهايي: ۲۶ ارديبهشت ۱۴۰۳
🔹آيين اعلام نتايج: ۲۸ ارديبهشت ۱۴۰۳
▪️صلاحيت شرکت در مسابقه
تمامي افراد، تيم‌ها و دفاتر طراحي فعال در حوزه‌ي معماري، هنر، منظر و طراحي شهري مي‌توانند در اين مسابقه شرکت کنند.
▪️ثبت نام
تمامي شرکت کنندگان ميبايست در سايت فستيوال معمار شيراز (www.memarshiraz.ir) در قسمت مسابقه ثبت نام و فرم ثبت نام را تکميل نمايند. پس از ثبت نام، هر شرکت کننده يک کد ثبت نام دريافت خواهد کرد.
آخرين مهلت ثبت نام در مسابقه ۲۵ اسفند ۱۴۰۲ مي‌باشد.
پس از اتمام مراحل ثبت نام، نقشه‌ها و عکس‌هاي هوايي، پلان‌ها، تصاوير وضع موجود و مدل سه بعدي سايت طراحي از وب‌سايت معمار شيراز قابل دانلود خواهد بود: www.memarshiraz.ir
▪️آيين نامه و شرايط اختصاصي مسابقه:
۱. شرکت در اين مسابقه براي عموم آزاد و رايگان است.
۲. مسابقه حاضر در دو مرحله برگزار مي‌گردد.
۳. رعايت حقوق معنوي و مادي آثار بر اساس «قانون حمايت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان» مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۴۸ براي شرکت کنندگان و تمامي ارکان مسابقه لازم الاجراست.
۴. برگزارکننده مجاز است طرحها، آثار و مستندات رسيده را پس از اتمام مسابقه با حفظ و رعايت مالکيت معنوي شرکت کنندگان به نحو مقتضي و با ذکر مشخصات صاحب طرح و اثر و به شيوه‌اي که صلاح بداند منتشر نموده و يا به نمايش بگذارد.
۵. در مورد افراد حقيقي که بصورت گروهي در مسابقه شرکت خواهند نمود، برگزارکننده تنها فردي را که با عنوان سر گروه ثبت نام مي‌کند، جهت انجام مراحل مسابقه، مکاتبات، اعطاء جايزه و ساير مسئوليت‌ها به رسميت مي‌شناسد. تکميل فرم ثبت نام گروهي و تکميل اطلاعات و امضاء اعضاء گروه الزامي مي‌باشد.
۶. شرکت کنندگاني که به صورت فردي در مسابقه شرکت مي‌کنند، فرم ثبت نام فردي و در خصوص افراد حقيقي که به صورت گروهي در مسابقه شرکت مي‌کنند، فرم ثبت نام گروهي و اشخاص حقوقي نيز فرم حقوقي را ميبايست تکميل و امضا نمايند. يک نسخه بصورت مکتوب و فيزيکي همراه با امضاي شرکت کنندگان و يک نسخه ذخيره شده بر روي CD يا DVD تهيه شود.
۷. طرحها و آثار ارائه شده، پس از پايان مراحل مسابقه مسترد نخواهد شد.
۸. ارسال اثر توسط شرکت کنندگان به منزله اعلام مالکيت اثر است؛ در صورت اثبات عدم صحت اين موضوع و يا تقليد عيني در طرح، ضمن رسانه‌اي شدن آن، شرکت کننده مورد نظر از مراحل مسابقه حذف شده و به مراجع قضايي معرفي خواهد شد و در صورت اخذ جايزه، الزام به عودت آن خواهد داشت و ملزم به پرداخت خسارات وارده مي‌باشد. تشخيص اصالت اثر با هيأت محترم داوران است.
۹. به آثاري که پس از مهلت مقرر به دبيرخانه مسابقه ارسال شود به هيچ وجه ترتيب اثر داده نخواهد شد.
۱۰. بر روي شيت‌ها هيچگونه کد، شناسه، نام، مشخصات، لوگو و امثالهم از سوي شرکت کننده نبايد درج شود.
۱۱. شرکت کنندگان بايستي لغايت آخرين زمان ارسال آثار، مدارک خواسته شده را از طريق وب سايت اعلام شده ارسال نمايند.
۱۲. برگزارکننده در قبال تأخير در ارسال و مشکلات و ناخوانايي آثار مسئوليتي ندارد.
۱۳. در صورت شکايت احتمالي از مسابقه، تا يک هفته پس از اعلام نتايج، شرکت کنندگان مي‌توانند به دبيرخانه نظارت بر مسابقات معماري و شهرسازي وزارت راه و شهرسازي مراجعه نمايند.
۱۴. تصميم گيري در مورد مسائل پيش بيني نشده برعهده برگزارکننده بوده و متعاقباً به اطلاع عموم خواهد رسيد.
۱۵. بر طبق ماده ۳-۵ ضوابط عمومي برگزاري مسابقات طي دستورالعمل اجرايي دبيرخانه دائمي مسابقات معماري و شهرسازي، برگزار کننده و کارفرما ميبايست زمينه‌هاي استقلال نظر داوران را فراهم نمايند و اجازه اعمال نظر در داوري و ايجاد شرايط و محدوديت براي داوران را ندارند. بر اين اساس داوران مستقل از برگزارگننده هستند. لذا با تصريح اين ماده اعلام و تاکيد ميدارد هيات محترم داوران در قضاوت و رتبه بندي آثار کاملا مستقل هستند.
۱۶. شرکت در مسابقه و ارسال اثر به منزله قبول مقررات و شرايط اختصاصي مسابقه است.
▪️مدارک لازم جهت شرکت در مسابقه
🔸مرحله اول
شرکت کنندگان موظفند مدارک زير را در قالب يک فايل Zip با حجم حداکثر ۳۰ مگابايت با نام کد ثبت نام دريافتي تا تاريخ ۱۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ به وب سايت دبيرخانه مسابقه ارسال نمايند.
۱. يک شيت عمودي با فرمت PDF در سايز ۱۵۰*۹۰cm حاوي تمامي مدارک لازم جهت ارائه پروژه شامل شرح پروژه، ترسيمات، دياگرام‌ها و تصاوير سه بعدي. رزولوشن شيت بايد ۳۰۰dpi بوده و کد ثبت نام شرکت کننده با فونت ۱۸ pt در گوشه بالا سمت چپ نوشته شود.
هرگونه اشاره به نام دفتر و طراحان پروژه در شيت منجر به حذف شرکت کننده خواهد شد.
۲. يک فايل DOC حاوي شرح پروژه و ايده‌ي طرح (حداکثر ۲۵۰ کلمه) به دو زبان فارسي و انگليسي.
– پروژه خود را از طريق وب سايت فستيوال معمار شيراز بخش مسابقه آپلود نماييد: www.memarshiraz.ir
*نکته: تمامي فايل‌ها بايد با کد ثبت نام نام گذاري شوند.
🔸مرحله دوم
راه يافتگان به ليست کوتاه مرحله‌ي دوم در جلسه‌اي حضوري در تاريخ ۲۶ ارديبهشت ماه ۱۴۰۳ به ارائه و دفاع از پروژه‌هاي خود خواهند پرداخت. شرکت کنندگان مجاز به اعمال تغييرات در طراحي در مدارک مرحله‌ي دوم نخواهند بود.
▪️هيئت داوران (به ترتيب حروف الفبا)
اميرحسين اشعري
محمود اميدبخش
محمد خاوريان
محمد عرب
مينا سعادت فرد
محمدرضا قدوسي
محسن مريزاد
▪️جوائز
رتبه اول: ۷۰ ميليون تومان
رتبه دوم: ۵۰ ميليون تومان
رتبه سوم: ۳۰ ميليون تومان
▪️تاريخ و محل برگزاري آيين اعلام نتايج
آيين ارائه در روز ۲۶ ارديبهشت ماه سال ۱۴۰۳ و اعلام نتايج و اهداي جوايز در روز ۲۸ ارديبهشت ماه سال ۱۴۰۳ طي فستيوال معمار شيراز در مجموعه هنر شهرآفتاب در شهر شيراز برگزار خواهد شد. شايان ذکر است نمايشگاهي از آثار برگزيده‌ي ارسالي به دبيرخانه مسابقه به انتخاب کميته علمي و هنري فستيوال معمار شيراز در همان مکان از ۲۶ تا ۲۸ ارديبهشت برگزارخواهد بود.
منبع: معمارنيوز