به قلم عليرضا سميع‌آذر
دربين نقاشان پست‌امپرسيونيست ''پل گوگن'' بيش از همه آثارش را با نمادپردازي و زبان استعاري درآميخت تا پيشگام موج گسترده سمبوليسم در تاريخ هنر مدرن شناخته شود؛ موجي که منشاء تحولات مهمي در هنر سده بيستم ازجمله ظهور سبک سورئاليسم شد. تابلوي ''کِي ازدواج مي‌کني؟'' نمونه شاخصي است از زبان تصويري اين نقاش بزرگ فرانسوي که پيچيدگي‌هاي زندگي، عشق و آزادي را در پس زمينه‌اي غيراروتيک بيان داشته است.
موضوع نقاشي به سفر پل گوگن به تاهيتي در جستجوي بهشت عدن برمي‌گردد. او با احساسي آکنده از ياس و سرخوردگي از محيط هنري فرانسه، در ۱۸۹۱ خانواده‌اش را ترک و به اين مستعمره فرانسه در قلب اقيانوس آرام سفر کرد تا افق‌هايش را گسترش بخشيده و زيبايي‌هاي ناب در محيطي بکر و بدوي را نقاشي کند. اما پس از ورود به تاهيتي دريافت شرايط آن‌طور که مي‌پنداشت نيست؛ جامعه‌اي غرق در رنج و حرمان درگير فقر و بيماري که فرهنگ اصيل آن با سيطره استعمار دستخوش استحاله شده. با اين وجود تابلوهاي زيادي از زن‌هاي تاهيتي نقاشي کرد؛ گاه نيمه برهنه و گاه در لباس سنتي که مبين عزم او در به تصوير درآوردن پنداشتي زميني از بهشت است. او زنان تاهيتي را طوري نقاشي کرد که گويي پيوسته درحال آواز خواندن و عشق ورزيدن هستند و اين پندار را بعدها در چکامه اروتيک خود از اين سرزمين شرح داد. اما در تلقي اغلب هم‌عصران او اين مشاهدات چيزي جز وهم و تخيل نبود و قصه غم‌انگيز مردي که افسانه‌هاي خويش را باور مي‌کرد! بدين‌سان او که هم با کشورش و هم در تاهيتي بيگانه بود، آغازگر هنري شد که بين واقعيت و خيال در نوسان بود.
عنوان اثر به مفهوم 'ازدواج' به‌عنوان تصميمي سرنوشت‌ساز اشاره دارد. در پيش‌زمينه دختري جوان در لباس سنتي با گل سفيدي در گوش چپ که حاکي از جواني و پويايي است، به جلو خم شده، قصد بلند شدن دارد. در پشت سر او زن مسن‌تري در لباسي پوشيده با يقه بسته و چهره‌اي خاموش با سوءظن به وي خيره شده، دستش را بلند کرده گويي از او مي‌پرسد؛ کِي ازدواج مي‌کني؟ اين جمله براي تاکيد در حاشيه راست پائين تابلو به زبان تاهيتي درج شده است. لباس باز دختر جوان، استعاره‌اي از آزادي‌خواهي وي و در هماهنگي با رنگ‌هاي طبيعت زيباي پشت‌سر اوست. زن دوم آنتي‌تزي از اين آزادي فرهنگي است. او خشک و جدي در مرکز تصوير نشسته با ژست رسمي در لباسي صورتي که ناسازگار با رنگ‌هاي طبيعت است، نگاهي سنگين و پرسش‌گر به دختر انداخته. پشت‌سر آنها در دوردست دو مرد بطور مبهم ديده مي‌شوند. دختر جوان که گويي از پاسخ به ازدواج طفره مي‌رود، درحال برخاستن و ترک کردن است، گواين‌که مردان پس‌زمينه نماد کساني هستند که سرانجام او را رقم زده و واقعيت وي مي‌شوند. ابر شومي بر زيبايي طبيعت تاهيتي سايه انداخته، چونان طوفان استعمار فرهنگي تهديد به تصرف سرزمين دارد.
گوگن در بازگشت به پاريس تابلوي ''کي ازدواج مي‌کني؟'' را در نمايشگاه خود به قيمت ۱۵۰۰ فرانک ارائه کرد که بالاترين قيمت يک اثر هنري در آن زمان بود و البته هيچ‌کس آن‌را نخريد. ده سال بعد او در سن ۵۴ سالگي به دليل مصرف زياد مرفين از دنيا رفت. اين اثر ۱۰۱ در ۷۷ سانتي‌متري که مدت نيم قرن در مالکيت يک مجموعه‌دار سوئيسي بود، در سال ۲۰۱۵ توسط خواهر امير قطر به قيمت ۳۰۰ ميليون دلار خريداري شد تا رکورد گران‌ترين اثر هنري تاريخ در آن زمان را به نام خود ثبت کند.