ايران در ونيز اين‌گونه حاشيه‌دار شد/گزارش تصويري پاويون ايران

به گزارش خبرنگار سرويس هنرهاي تجسمي ايسنا، پنجاه‌وششمين دوره‌ي بينال (دوسالانه) ونيز که به‌طور رسمي از 9 مي چراغش روشن شد، پس از 198 روز در پايان روز 22 نوامبر پايان يافت.

 

در اين دوره از Biennale di Venezia که از سال 1895 در سال‌هاي فرد ميلادي در ونيز ايتاليا برگزار مي‌شود، باغ مرکزي بينال در منتهي‌اليه جنوب جزيره، در محوطه‌اي به‌ نام Giardini تعبيه شده بود؛ با 29 پاويون در کنار پاويون مرکزي. کمي بالاتر از اين محوطه، در محوطه‌اي به‌ نام Arsenale هم علاوه بر پاويون مرکزي، 23 پاويون ديگر شکل گرفته بود. همچنين 155 پاويون نيز در نقاط مختلف شهر (جزيره) به‌شکل پراکنده برپا شده بودند، با اين تفاوت که بازديد از اين محوطه‌ها، رايگان بود. ضمن آن‌که عموم اين پاويون‌ها، ساختمان‌ها يا حتي طبقه‌اي از ساختمان‌هاي موجود در ونيز بودند که براي اين منظور اجاره شده بودند. در مجموع، بينال ونيز در سال 2015 در 207 پاويون، ميزبان هنرمندان 89 کشور جهان بود.

 

ايران بعد از انقلاب در شش دوره از اين دوسالانه حاضر بوده است و امسال هفتمين حضور خود را با تغييراتي در فضاي غرفه و تعداد هنرمندان و همچنين مليت آن‌ها تجربه کرد. در اين دوره، 49 هنرمند از طرف ايران در اين دوسالانه حضور يافتند که در کنار 30 هنرمند ايراني، 19 هنرمند از کشورهاي جمهوري آذربايجان، افغانستان، عراق، پاکستان و هند نيز حضور داشتند.

 

محمد احصايي، محمود بخشي، جمشيد بايرامي و سميرا علي‌خانزاده، چهار هنرمندي بودند که به انتخاب دولت در بخش Iranian highlights حضور يافتند. در کنار اين چهار هنرمند، هنرمندان ديگري نيز به انتخاب بنياد فيض‌نيا و با نظارت و تأييد مرکز هنرهاي تجسمي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در دوسالانه ونيز حضور يافتند.

 

شرکت اين هنرمندان در ونيز زير عنوان «بازي بزرگ» برنامه‌ريزي شده بود که ايراني‌هاي گروه، اين افراد بودند: امين آقايي، قدرت‌الله عاقلي، شهريار احمدي، پرستو آهوان، فرهاد اهرارنيا، نازگل انصاري‌نيا، رضا آرامش، عليرضا آستانه، سونيا بالاسانيان، مهدي فرهاديان، شادي قديريان، بابک گل‌کار، قاسم حاجي‌زاده، سهند حساميان، پوران جين‌چي، بابک کاظمي، احمد مرشدلو، فرهاد مشيري، مهرداد محب‌علي، سارا رهبر، ميترا تبريزيان، پرويز تناولي، نيوشا توکليان و صادق تيرافکن.

 

حضور در ونيز، حاشيه‌ها در تهران

 

از همان زمان نشست خبري بينال ونيز که با حضور معاون امور هنري وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي و کيوريتورهاي غرفه ايران در موزه هنرهاي معاصر تهران برپا و در آن بر لزوم حضور قدرتمند ايران، خروج هنرمندان تجسمي از انزوا و معرفي هنرمندان جوان و آثار آن‌ها در اين رويداد بين‌المللي تأکيد شد، حاشيه‌ها و چالش‌هاي مسؤولان درگير با موضوع نيز آغاز شد.

 

شايد اگر مدير دفتر هنرهاي تجسمي و سرپرست موزه‌ي هنرهاي معاصر تهران در آن زمان بر حضور 20 برابري ايران در بينال ونيز و بي‌سابقه بودن آن تأکيد نمي‌کرد، نحوه‌ي انتخاب هنرمندان و سابقه‌ي آن‌ها، ماهيت و پيشينه‌ي بنياد وابسته به بخش خصوصي متولي کار و هزينه‌هاي مربوط، از سوي منتقدان، بويژه در رسانه‌ها بيان نمي‌شد. البته عموم هنرمندان بر اهميت حضور در اين رويداد معتبر و تأثيرگذار جهاني تأکيد داشتند، اما برخي از آن‌ها حضور امسال ايران را «بازي از پيش باخته» توصيف کردند.

 

در نهايت هم هرچند مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي تأکيد کرد که به‌جز جزياني تندرو، ديگران به اين حضور واکنش مثبت داشتند و بينال ونيز دانشگاه و جاي صدور پيام نيست.

 

با اين وصف، مي‌توان گفت جرياني که به نقد برنامه‌هاي مربوط به حضور امسال ايران در بينال ونيز پرداخت، عملا موضوع تأثير مثبت همکاري دولت و بخش خصوصي را در اين زمينه، لغو يا دست کم متوقف کرد.

 

واقعيت و کيفيت حضور در ونيز

 

به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، پاويون‌هاي مستقل هنرمندان کشورهاي مختلف در فضاهاي خارج از دو محدوده‌ي جيارديني و آرسناله، در نقطه‌هاي مختلف جزيره‌ي ونيز پراکنده بودند. بيشتر پاويون‌ها در نزديکي ميدان معروف سنت‌مارکو در نظر گرفته شده‌ بودند؛ اما برخي پاويون‌ها نيز مانند پاويون ايران، در بخش و قطعه‌ي فوقاني شهر ونيز، در نزديکي ايستگاه راه‌آهن ترتيب يافته بود.

 

ساختماني که براي نمايش آثار منتخب بخش خصوصي ايران در جريان برگزاري دوسالانه‌ي ونيز در نظر گرفته شده بود، در واقع سوله‌اي حدود دوهزار مترمربعي بود که کارخانه يا کارگاهي متروکه به‌نظر مي‌رسيد. البته فرسودگي بنا در پاويون‌هاي بينال ونيز که ساختمان‌هايي استيجاري بودند، امري منحصر به ايران نبود. با اين حال، به‌نظر مي‌رسيد بنياد ترتيب‌دهنده‌ي حضور حدود 50 هنرمند زير عنوان و پرچم ايران، مجبور شده بود فضاي وسيعي را دست‌وپا کند که انبوه آثار را بتواند در آن جا دهد.

 

حضور حدود 50 هنرمند را اما در ميان پاويون‌ها و کشورهاي حضوريافته در بينال ونيز 2015، وجهي منحصربه‌فرد مي‌شد ارزيابي کرد. قطعا همين شلوغي موجب شده بود که چينش آثار نيز به‌شکلي نامنظم و بعضا با فاصله‌هاي بسيار کم و حتي تنگاتنگ صورت گيرد. هرچند اين گونه‌گوني، تنوعي در نوع آثار، از نقاشي و مجسمه گرفته تا ويديوآرت و هنرهاي مفهومي را شامل مي‌شد، برخلاف اسلوب بسياري از پاويون‌هاي ديگر هم بود که بعضا به ارائه‌ي سه، چهار اثر هم‌جنس از يک هنرمندشان اکتفا کرده بودند؛ روشي که به‌نظر مي‌رسد با توجه به بازخوردها و نتيجه‌هاي اعلامي بينال، بيشتر متضمن و باعث توفيق شده است.

 

به هر حال، هفتمين حضور ايران در بينال ونيز در دوره‌ي اخير (پس از پيروزي انقلاب و جنگ تحميلي) با تمام توفيق‌ها و حاشيه‌هايش، با پايان يافتن مدت زمان برپايي بينال 2015 پايان يافت و بايد منتظر ماند و ديد حضور ايران در دوره‌ي بعدي، بر چه ميزان از رضايت و موفقيت دوره‌ي پنجاه‌وششم (امسال) مهر تأييد مي‌زند.