مکتب هرات، سبکي هنري در نقاشي ايراني است که در دوره تيموريان و در زمان زمامداري معين الدين شاهرخ تيموري (807-850 ه.ق) در هرات پايه گذاري شد. اين سبک در دوره سلطان حسين بايقرا پيشرفت ميکند اما در سال 1507 ميلادي با حمله ازبک ها، رشد آن متوقف مي شود. سنت کارگاهي که ره آورد ورود ايلخانان به ايران بود، که در اين دوران تداوم مي يابد و کارگاه بايسنقر ميرزا و سپس کارگاه سلطان حسين بايقرا مرکز فعاليت هنرمندان مکتب هرات مي گردد. مهمترين هنرمندان اين مکتب کمال الدين بهزاد است که شاگردانش بعدها مکتب تبريز دوم را در دوران صفوي شکل مي دهند. مکتبي که شايد بتوان آن را اوج مکاتب نگارگري ايراني به شمار آورد. کانون هنري بايسنقر در هرات به نام دارالصنايع کتاب سازي معروف بود و کتاب هاي پديد آمده در دوره بايسنقري، شامل نفيس ترين نگارگري ها و استادانه ترين خوشنويسي ها هستند که هم اکنون در تمام جهان متفرق است و هر جا که هست در کمال حرمت و دقت نگاهداري مي شود.
هنرمندان نقاش و خوشنويش و خطاط که در کتابخانه بزرگشاهي هرات به امر بايسنقر ميرزا مشغول به کار بودند، آثار زيادي همچون کتاب هاي شاهنامه، ليلي و مجنون، بوستان و گلستان سعدي را مصور ساختند. يکي از ويژگي هاي سبک هرات، وجود عناصر شرق دور است (که احتمالا از مبادله سفير و مراودات ميان ايران و چين و نيز آمد و شد هنرمندان هرات همراه با هيئت هاي سياسي به خانبالق (پکن) ) ناشي ميشد. منتهي اين عناصر چيني در دست هنرمندان ايراني، موجب رهائي هنر نگارگري ايراني از بند چيني مآبي دوره تبريز اول گرديد. سرزندگي و تحرک در مکتب هرات، کاملاً مغاير با خشکي و بي روحي چهره ها در نگارگري هاي مکتب جلايري است. از ديگر خصوصيات منحصر به فرد مکتب هرات مي توان به ترکيب بندي هاي متقارن و غيرمتقارن، واقع گرائي در ترسيم گل و گياه، تنوع رنگ در قلم گيري، غالب بودن رنگ آبي در کل تصوير، ريزه کاري در معماري، مهارت در ترسيم طراحي اندام، تراکم در صحنه، نمايش چند زماني و استفاده از ترکيب بندي دايره، اشاره کرد. نقاشي مکتب هرات به دليل توجه خاص به انسان و محيط زندگي وي، به وفور از عناصر معماري استفاده کرده است. معماري در نقاشي مکتب هرات عنصري است که در فضاي نگاره گسترده شده و به ساختار آن نظم مي دهد و جايگاهي مناسب براي حضور شخصيت هاي نگاره مي آفريند.
در نمايش فضا، در دوره آغازين مکتب هرات، بيشتر از ترکيب بندي متقارن استفاده شده است، ولي در دوره بعد اين تقارن شکسته شده و فضا را از حالت رسمي بيرون آورده و وارد دنياي واقعي مي کند که انسانها در فضاي معماري آن آزادانه در حال حرکت اند و فشردگي و ازدحام ديده نمي شود. زاويه ديد در نگاره هاي مکتب هرات به گونه اي انتخاب شده که هر يک از عناصر، بيشترين اطلاعات را از طريق تصوير به بيننده مي دهد. مي توان ديد که معماري و اجزاي آن از اصلي ترين عناصر انسجام ترکيب بندي بنيان و هندسه آشکار و پنهان نگارگري مکتب تيموري است.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از انجمن مفاخر معماري ايران، در دويست و شصت و هفتمين گفتمان هنر و معماري که به معرفي مکتب هرات اختصاص دارد آقايان شهريار سيروس، علي طاهري وابوالحسن ميرعمادي سخن خواهند گفت که با نمايش فيلم همراه است.
زمان: چهارشنبه 4 بهمن ماه 1396 از ساعت 15:30 الي17:30
مکان: موزه هنرهاي ديني امام علي (ع) خيابان وليعصر (عج)- بالاتر از ظفر – بلوار اسفنديار – شماره 35