شهر باستاني «قلهات» در سلطان نشين عمان که در آخرين اجلاس ميراث جهاني يونسکو به ثبت جهاني رسيده است، فرصت جديدي را براي توسعه همکاري‌هاي گردشگري و پژوهشگران ميراث ميان جمهوري اسلامي ايران و سلطنت عمان فراهم آورده است.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، در چهل و دومين اجلاس ميراث جهاني يونسکو که اواسط تيرماه گذشته در منامه بحرين برگزار شد، جمهوري اسلامي ايران در راستاي همکاري‌هاي فيمابين سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري با وزارت فرهنگ عمان و تصميم کمسيون مشترک همکاري دوجانبه، از ثبت شهر باستاني قلهات در کشور عمان حمايت کرده و در نهايت پس از سالها تلاش اين مکان به عنوان ميراث جهاني به فهرست افزوده شد.
يونسکو اين سايت تاريخي را همچنين به دليل بقاياي تاريخي و بناهاي معماري ويژه آن ستوده که دروازه ورود از شرق شبه‌جزيره عربستان به دنياي غرب بوده است.
در پيوند تاريخي با ايران و دروازه ي ارتباط شبه جزيره با جهان
شهر باستاني «قلهات» پنجمين اثر ثبت شده عمان در ميرات جهاني يونسکو است که پس از سالها تلاش اين کشور به ثبت رسيده است.
اين شهر در بندر قلهات در ايالت "صور" استان جنوب شرقي عمان واقع شده و پيش از ورود اسلام به اين کشور، پايتخت کشور بوده است و به دليل موقعيت جغرافيايي و راهبردي، نقش بسزايي در پيوند شبه جزيره عرب با دنيا داشته، بطوريکه نويسندگان و مورخان عرب و غيرعرب به اين شهر مسافرت کرده و داد و ستد بازرگانان و دريانوردان و سفر ناخداها با کشتي‌هاي تجاري را در اين شهر به ثبت رسانده اند.
مارکو پولودر ميان قرن‌هاي ۱۳ تا ۱۵ ميلادي شاهد بوده و با توجه به دسترسي به آب‌هاي آزاد و اقيانوس هند، برخي کشتي‌ها قبل از سفر به تنگه هرمز و خليج فارس، در آن مکان پهلو مي‌گرفتند و به مبادله کالاهاي خود با بازرگانان ايراني و هندي يا يمني مي‌پرداختند.
اين شهر که روزگاري شهرت جهاني داشته ، امروزه به شهري با ميراث جهاني تبديل شده است اما بسياري از اماکن و بناهاي تاريخي و بازار اصلي و مسجد جامع آن به دليل زلزله و حمله استعماري پرتغالي‌هادر قرن ۱۶ ميلادي آسيب جدي ديده است اما به اذعان کارشناسان، همچنان بقاياي تاريخي شهر قلهات نشاندهنده بهره‌گيري حاکمان و مردم آن سرزمين از معماري ايراني و اسلامي هنرمندان ايراني و بيانگر پيوند آن با تاريخ ايران، هرمزگان، بلوچستان و هند است.
ابن بطوطه جهانگرد معروف عرب در سال ۱۳۳۱ ميلادي در سفري که به اين شهر داشته، بازار آن را داراي شهرت جهاني دانسته و به شهرت تاريخي بقعه اي در اين شهر با نام "ضريح الصالحه بي بي مريم" اشاره کرده که در همان ايام بنا شده است وي مسجد جامع قلهات را از زيباترين و قابل توجه ترين بناي آن سالها توصيف کرده و مي نويسد: «مسجدي با ديواره هاي بلند و معماري باشکوه که به صورت هنرمندانه اي طلاکاري و تزيين شده و در ارتفاعات شهر رو به دريا و ساحل بنا شده است که چشم هر بيننده اي را خيره ميسازد.»
«محمد بن سليمان الحضرمي» يکي از نويسندگان امور تاريخي عماندر گزارشي که درباره اين شهر نوشته، آورده است: يک گروه از باستان شناسان در جريان کاوش و جستجوي آثار به‌جا مانده از گذشته، موفق شدند در سال ۲۰۱۳ ميلادي، مکان اصلي مسجد جامع را پس از قرن‌ها در زير خاک و رمل هاي آن منطقه کشف کردند و توانستند برخي آثار هنري را شناسايي کنند؛ که نشاندهنده ارتباط آن سازه ي فرهنگي با هنر کاشيکاري و دکوراسيون ايراني است.
همکاري‌هاي فرهنگي، گردشگري و ميراث فرهنگي ايران و عمان
دو کشور ايران و عمان در سال‌هاي گذشته به صورت پراکنده همکاري هاي مختلفي را در حوزه هاي گردشگري و ميراث فرهنگي داشته اند اما از آنجا که نقش فرهنگ به عنوان محور سازنده ميان ملل و گردشگري به مثابه پل ارتباطي ميان فرهنگ‌ها، تلقي مي شود، طي ماه هاي اخير، ارتباطات فرهنگي و گردشگري رونق بيشتري يافته است و تبادل هيات هاي فرهنگي و گردشگري نشاندهنده عزم مسئولان جمهوري اسلامي ايران و سلطنت عمان براي تقويت همکاري‌هاي فيما بين به شمار مي‌رود.
چندي پيش «هيثم بن طارق آل سعيد» وزير فرهنگ عمان؛ يکي از برجسته‌ترين اعضاي خاندان سلطنتي عمان، با تقدير از تلاش باستان شناسان ايراني در شهر باستاني قلهات، اعزام اين تيم را با ارزش دانست و گفت: باستان‌شناسان ايران در نتيجه يک فصل کاوش، آثار و ابنيه بسياري در زمينه معماري اسلامي در اين منطقه پيدا کردند.
وي اين اظهارات را در ديدار با يک هيات ايراني بيان داشت و با اشاره به تمايل کشورش براي همکاري مشترک با ايران براساس معيارهاي خاص در راستاي حفظ ميراث معنوي، تاکيد کرد: بهتر است زمينه همکاري‌ها در سطوح مختلف پژوهشي و اعزام تيم‌هاي مرمتي توسعه يابد.
در همين حال «بهمن اکبري» رايزن فرهنگي جمهوري اسلامي ايران
در مسقط نيز، روابط دو کشور ايران و عمان در کنار اوضاع شکننده و نابسامان منطقه را روابط خوب و مستمر اشاره کرد و گفت: ارتباطات بينافرهنگي مسقط – شيراز، مسندم – قشم و مناطق ساحلي و مرزي دو کشور و حتي ارتباطات زباني همچون زبان کمزاري که گويشي فارسي است در استان مسندم؛ نشان مي‌دهد که نيازمند تعارف و تفاهم هرچه بيشتر در قالب توسعه گردشگري هستيم.
وي همايش اخير گردشگري در عمان و ابراز تمايل وزير گردشگري اين کشور براي تقويت همکاري صنعت گردشگري ايران و عمان را بسيار مهم ارزيابي کرد و خاطرنشان ساخت: همگام شدن "حفاظت از ميراث فرهنگي به سوي گردشگري پايدار و مسئوليت پذير" هسته اصلي کنفرانس جهاني گردشگري و فرهنگ بود لذا از آنجا که کنجکاوي ذاتي انسان درباره شناخت فرهنگ و ميراث فرهنگي يکي از انگيزه‌هاي گردشگري است؛ در جهان امروز نيز گردشگري فرهنگي در چارچوب‌هاي موزاييک جهاني اشکال هنري، سايت‌هاي ميراث فرهنگي، انواع جشنواره‌ها و سنت‌ها و نيز آيين‌هاي زيارتي و مذهبي رو به رشد است.
رايزن فرهنگي کشورمان، با اشاره به توجه يونسکو به برگزاري کنفرانس‌هايي براي بررسي راه‌هاي دستيابي و استفاده بهينه از قدرت گردشگري و فرهنگ در کاهش فقر، ايجاد شغل و حمايت از ميراث طبيعي و فرهنگي و ارتقاي درک و تفاهم ميان ملت‌ها، اظهار داشت: توسعه گردشگري فرهنگي و تقويت همکاري ميان بخش هاي ميراث فرهنگي ضامني براي امنيت و صلح است و اين يک فرصت منحصر به فرد براي همه ما است تا با همکاري بخش‌هاي مختلف دولتي و خصوصي نقش سفر و گردشگري را به عنوان يک فعاليت بزرگ بشر در ايجاد آينده‌اي بهتر براي مردم، سياره، صلح و رفاه به خصوص براي کشور عزيزمان ترفيع دهيم.
زمينه هاي همکاري بخش‌هاي ميراث فرهنگي دو کشور
از اين رو، حمايت از مرمت و بازسازي آثار معماري ايراني که در کشور عمان وجود دارد و انتقال تجربيات علمي و تحقيقاتي در زمينه حفاظت و مرمت ابنيه و بافت، باستان شناسي، مردم‌شناسي، زبان و گويش با توجه به نزديکي جغرافيايي، آداب و رسوم، صنايع دستي و هنرهاي سنتي مشترک در قسمت‌هاي جنوبي حاشيه خليج فارس مي تواند سهم بسزايي در همکاري دو کشور داشته باشد.
در همين حال يکي از موضوعات اساسي که در کميسيون هاي مشترک دو کشور جمهوري اسلامي ايران و سلطنت عمان همواره مطرح بوده، روابط فرهنگي و گردشگري و حمايت از بخش خصوصي براي فعاليت در اين حوزه‌ها است.