زادروز نويسنده داستان‌هاي کودکان " هانس کريستين اندرسن" روز جهاني کتاب کودک نامگذاري شده است. اين روز از سال ۱۳۴۹ در ايران به رسميت شناخته شده و هر سال دوم آوريل (برابر با ۱۴ فروردين ) در کشور ايران نيز به عنوان روز جهاني کتاب کودک گرامي داشته ميشود.
از موثرترين افراد فعال اين حوزه در ايران ميتوان از عباس يميني شريف ، بنيان‌گذار شوراي کتاب کودک نام برد.
يميني شريف در کنار کارهاي شورا فعاليت هاي متعدد بسياري نيز در راستاي ارتقاي سيستم آموزشي و فرهنگي کشور انجام ميداد از جمله، در تيرماه سال ۱۳۳۴ با کمک همسرش توراندخت مقومي تهراني مجوز تأسيس مدارس "روش نو" را از وزارت فرهنگ اخذ کرد.
کتاب کلاس اول ابتدايي تأليف او به کتاب «دارا و آذر» معروف است و سالها اولين کتاب آموزشي کودکان ايران بود. همچنين او به نگارش کتاب سوادآموزي به بزرگسالان براي کلاس‌هاي پيکار با بي‌سوادي نيز پرداخت.
بيش از سي اثر شعر و داستان او در دوران حياتش به انتشار رسيد و برنده جوايز متعدد در ادبيات کودکان شد.
به مناسبت روز جهاني کتاب کودک گفتگويي داشتيم با فرشته يميني شريف، يکي از اعضاي خانواده عباس يميني شريف که در ادامه خواننده آن هستيد:
اگر به گذشته برگرديم در ابتدا مکتب خانه بعد مدرسه و محيط اطراف روي کودکي عباس يميني شريف تاثير گذار بود، ببينيد در آن دوران براي بچه ها کار نميشد، شعر براي بچه ها سروده نميشد و کتاب ها و اشعار مناسب بزرگسالان بود و بس. ايشان متوجه اين کسري بود، چرا که خانواده مادري او تحصيل کرده و روشنفکر بودند و از خطه ي مازندران. آنها اهل خواندن و نوشتن و نقل حکايات، قصه ها و افسانه ها بودند و علاقه مند به فرهنگ و هنر ايران.
در دوران کودکي خودش ناملايماتي به وجود امد و تمام اين حال و احوالات موجب شد که روز به روز به عالم کودکان مشتاق تر شود و جهان را از زاويه ديد کودکان ببينيد و بسرايد و بنويسد.
حضور فرخي يزدي، به عنوان مستاجر ايشان در باغ دربند و تشويق هايش بي تاثير نبود.
روزگار کودکي در خانه عباس يميني شريف
من در اين خانه و خانواده بزرگ شدم و در دوران کودکي من سرگرمي هاي ويژه اي چندان وجود نداشت، مثل کانال هاي متعدد تلوزيون و اينترنت و اين حرف ها نبود. ما در طبيعت بزرگ شديم، در باغ و حياط و با حيوانات خانگي عجين بوديم. خانواده، به خصوص دايي جان که عاشق طبيعت و گياهان و حيوانات بود و شناخت خوبي از گياهان خودرو و کوهي داشت.
کتاب دلمشغولي ما بود، و از بچگي کنجکاو کتاب ها بودم، ولو اينکه به سن و سالم نميخورد، ورق ميزدم، تماشا ميکردم، آنچه که ميفهميدم ميخواندم تا به مرور سواد بهتري پيدا کردم.
هيچوقت خانواده من را مجبور نکردند که رشته خاصي را دنبال کنم، ايده ايشان بود که بچه ها بايد به آنچه علاقه مند هستند بپردازند، بچه ها را تشويق ميکرد به سمت شناخت علاقه و استعدادشان.
تنها جبر دلچسبي که داشتم و ديگر جبر نبود، اين بود که بخشي از پول تو جيبي ام را بايد براي خريد کتاب يا مجله در نظر مي گرفتم. با اينکه دايي جان ميتوانستند مجله کيهان بچه ها را به من بدهند ولي بايد از پول خودم تهيه ميکردم و حتي وقتي منتظر شماره جديد بودم در آن فاصله زماني چند بار شماره قبل را ميخواندم.
آن زمان تماشاي نقاشي هاي مرتضي مميز برايم خيلي لذت بخش بود.
مادربزرگم، مادر عباس يميني شريف بسيار زياد مشوقم بود و دايي ام واقعا جاي پدري راهنما ، مدير مدرسه و در همه کار الگوي من بوده و خواهد بود.
اولين شعري که از ايشان به چاپ رسيد در سال 1321 در مجله نونهالان بود و بعد سال 1324 در مجله سخن . قبل از اينکه شوراي کتاب کودک درست بشود و شکل بگيرد ايشان فعاليت هاي اين چنيني داشتند و حرکتشان را شروع کرده بودند.
با آقاي بني احمد که دوست خيلي خوب و صميمي يکديگر بودند و ايشان هم خيلي به روانشناسي کودک اهميت ميدادند، مجله هاي خيلي کوچکي درست کرده بودند به اندازه کف دست که اشعار عباس يميني شريف در آن چاپ ميشد. آقاي بني احمد شاگرد علي اصغر پتگر بود و اين دو با هم عالي پيش رفتند و به مرور زمان به فکر گسترش کار بودند، من نيز همواره در اين خانواده و کنار اين افراد ديدم و شنيدم و ياد گرفتم .
|
ما گل‌هاي خندانيم |
فرزندان ايرانيم |
|
|
ما سرزمين خود را |
مانند جان مي‌دانيم |
|
|
ما بايد دانا باشيم |
هشيار و بينا باشيم |
|
|
از بهر حفظ ايران |
بايد توانا باشيم |
|
|
آباد باش اي ايران |
آزاد باش اي ايران |
|
|
از ما فرزندان خود |
دل‌شاد باش اي ايران |
ايشان بيش از 30 کتاب براي بچه ها نوشتند، از قصه ها و شعرهاي وي براي کتاب هاي درسي استقبال شد و بچه ها خيلي دوست داشتند ، چون ريتميک بودند.
خودم که خواهر زاده او بودم، با همکلاسي هايم اين شعرها را ميخوانديم و بازي مي کرديم . حرکتي که در آن زمان عباس يميني شريف شروع کرد، حرکتي ملي و کلي بود و به اين صورت نبود که مثلا فقط براي بچه هاي شهر باشد در واقع براي همه ي بچه ها بود و به کارش اعتقاد داشت.
ميتوان گفت او به زندگي کودکان محروم روستايي بيشتر نگاه داشت و انگار براي آنها بيشتر سرود. مشاغل را ارج مينهاد و با سروده هايش، آهنگ ضربات چکش و صداي چوب و اره را، اصوات حشرات و پرندگان را، درختان و گلها و جويباران را پا به پا نواخت و نوشت. مهر را اشاعه ميداد …
يميني شريف به فکر بچه هاي خارج از ايران هم بود تا جايي که کتابي را براي بچه هاي ايراني مقيم خارج از کشور به اسم "فارسي زبان ايرانيان است" چاپ کرد، همين کتاب در کشور هاي فارسي زبان ديگر نيز خيلي کاربرد دارد و استفاده ميشود، مثل تاجيکستان. ما به اندازه کافي قدردان زحمات اين اشخاص نبوده ايم.
يميني شريف از امريکا دکتراي روانشناسي کودک داشت و بعد ها هم با دوستان و همراهان شوراي کتاب کودک سفري کردند به روسيه و مدارس آن جارا هم ديدند و سعي مي کردند مطلع از اخبار باشند و بهترين راه ها براي تعليم و تربيت انتخاب کنند.
همواره بچه ها را به شکل سرمايه اي براي آينده نگاه ميکرد چون فکر ميکرد هر چه قدر بچه ها بهتر و قوي تر و شاد تر و محکم تر و سلامت تر تعليم و تربيت ببينند آينده ي بشر بهتر خواهد شد. تا اينکه فقط به جنبه نقد و گرسنگي و رقابت و حسادت و غيبت هاي بيهوده و فاصله ي طبقاتي که واقعيات آن زمان بود، وقت خود را بگذرانند.
من فکر ميکنم عباس يميني شريف به دليل نگاه عميقي که در زندگي به طبيعت و بچه هاي دوروبرش داشت و محروميت هايي که ميديد خيلي مصر تر شد در اين زمينه فعاليت کند و همين باعث شد در اين زمينه تحصيل کند، کتاب بخواند، کتاب ترجمه کند ،مدارسي را تاسيس کند و شوراي کتاب کودک اتفاق بي افتد که براي بچه ها باشد و تا آخر عمر صرفا در اين راه مشغول بودند.
نامگذاري شخصيت هاي داستان هاي عباس يميني شريف
گاهي پيش مي آمد که اسمي از بچه هاي اطرافيانشان را براي شخصيت هاي داستان انتخاب ميکردند ، اما اصولا در خانواده فرهنگ شاهنامه خواني و فرهنگ اصيل ايراني قوت داشت و حافظ و مولانا و سعدي همه اين ها در منزل ما بود، که براي انتخاب اسم ايراني از آنها استفاده ميشد.
انتخاب اسم خيلي اهميت داشت، اينکه اسم ها معني داشته باشند، راحت تلفظ بشوند و حتما ايراني باشند.
شوراي کتاب کودک / منبع عکس : سايت عباس يميني شريف
تاسيس شوراي کتاب کودک و همراهي دوستان
در آن سالها عباس يميني شريف و دوستانش از جمله آقاي بني احمد به اين فکر بودند که کتابي که براي بچه ها چاپ ميشود مفيد باشد، متن مناسب سنشان باشد و تاثير مثبت روي آنها داشته باشد. عباس يميني شريف، آقاي بني احمد ، دکتر بهشتي ، خانم توران ميرهادي و همسرش، خانم و آقاي مافي و … يک گروه فرهنگي ساختند و سرمايه گذاشتند . همه اينها با هم براي رشد تعليم و تربيت در ايران، شوراي کتاب کودک را پايه گزاري کردند و بين خانم ميرهادي و آقاي يميني شريف همواره اين صحبت بود که هرکدام ميگفتند نفر مقابل براي تاسيس اين شورا پيشقدم بوده است . در هر حال اين دو نفر در شکل گيري شورا مهم ترين نقش را داشتند و واقعا مهم نيست چه کسي پيشنهاد را داده است.در سالهاي پس از انقلاب نيز شورا دچار مشکلات مالي شده بود که عباس يميني شريف سند خانه و کتاب فروشي خود را گذاشت و گفت من هزينه ها را ميدهم و همه چي به عهده من است. به اين صورت شوراي کتاب کودک را از آن بحران نجات داد.
علاقه مندان ميتوانند به سايت استاد عباس يميني شريف به آدرس http://www.yaminisharif.com/ مراجعه نمايند.