شهر تهران بهرغم برخي مشکلات و معضلات، در درون خود همچنان ذخيره‌هايي از مکان‌هاي با ارزش را حفظ کرده که تا به امروز از گزند توسعه‌هاي لجام گسيخته در امان مانده‌اند. يکي از اين مکان‌هاي با ارزش آستان مبارک امامزادگان عينعلي و زينعلي (ع) در جوار رود دره فرحزاد است.
محله پونک در سال‌هاي اخير رشدي سريع را شاهد بوده است. خوشبختانه فضاي امامزاده و اطراف آن شامل باغات قديمي پونک و روددره فرحزاد تا حدودي توانسته فضاي فرهنگي، تاريخي و طبيعي خود را حفظ کند. جهت حفظ اين ميراث که هم طبيعت، هم فرهنگ و هم مذهب را در خود جاي داده بايد چاره‌اي انديشيد. از طرف ديگر محيط امامزاده و مناطق بکر و طبيعي اطراف آن امکان بالقوه‌‌اي را جهت ارايه خدمات به محيط پيرامون خود فراهم ساخته است که با خلق کارکردهاي مناسب و متناسب و ايجاد ارتباط قوي در حوزه بلافصل محدوده امامزاده مي‌تواند سطح کيفي کارکردي و معنايي مجموعه را ارتقاء دهد.امروزه دسترسي آسان و کم هزينه به خدمات و فضاهاي شهري يکي از شاخصهاي کيفيت زندگي شهري است و از سويي لازم است هر مکان و عرصه شهري نيز با ديگر بخشها ارتباط داشته و جزيرهاي جداشده در ساختار فضايي شهر نباشد. هر چه مسيرهاي دسترسي به يک مکان و عرصه شهري بيشتر و متنوع تر باشد، آن عرصه در جذب جمعيت و فعاليتهاي مختلف موفق تر است. تجربه نشان داده است که در تصاوير ذهني و نقشه هاي شناختي شهروندان از شهرشان، مکانها و فضاهاي مذهبي و فرهنگي که در نقاط راهبردي شهر واقع‌اند و دسترسي به آن‌ها آسان است، پررنگ و مهم هستند و جريان‌هاي جمعيتي در شهر با شبکه‌هاي دسترسي همبستگي مستقيمي دارد. بنابراين عنصر ارتباط، نقش مهمي در ارتقاي کيفيت هاي فضايي يک مکان را داراست. آستان امامزادگان عينعلي و زينعلي (ع) در کنار رود دره فرحزاد يکي از اين مکان‌هاي مهم شهر است که تاکنون هم پيوندي مناسبي با پيرامون خود برقرار نکرده است. از همين رو و با هدف حفظ و ارتقاء جايگاه کارکردي و معنايي آستان امامزادگان زينعلي و عينعلي(ع) و محيط طبيعي و عملکردي همجوار آن، به خصوص رود دره فرحزاد و ضلع شرقي آن، ايجاد ارتباط و هم پيوندي ميان آن ها، مسابقه حاضر برگزار مي‌شود.
طرح مساله
رود دره فرحزاد تا اواخر دهه 1340 از روند توسعه بي رويه ساخت و ساز شهري به دور بود؛ اما تصويب قانون احداث مجتمع‌ها و شهرک‌هاي مسکوني در سال 1350 موجب ساخت و ساز در اين محدوده و در نتيجه، رشد بي رويه اين محدوده، به ويژه از دهه 1360 به بعد شد که مي توان مهمترين دلايل بروز آن را رشد جمعيت و نياز به اشغال اراضي بيشتر جهت اسکان جمعيت در حال افزايش دانست. در دهه 1360 و به منظور گسترش شبکه‌هاي دسترسي در محدوده، بزرگراه‌هاي متعددي طراحي شده و بزرگراه هاي يادگار امام و اشرفي اصفهاني، در امتداد رود دره و در جهت شمالي جنوبي طراحي و احداث شده است و بزرگراه‌هاي آبشناسان، همت و حکيم به صورت شرقي غربي، از روي دره عبور مي کنند. با گسترش شبکه ارتباطي و افزايش مرغوبيت اراضي پيرامون رود دره به دليل کيفيت محيطي مناسب، دسترسي مطلوب و آب و هواي بهتر، گرايش عمومي براي سکونت در محدوده فرحزاد و پونک افزايش يافت. به گونه اي که در سال‌هاي اخير بازار زمين و مسکن در آن نواحي يکي از بيشترين رشدها را تجربه کرده است. در اين روند، بخشي از اراضي اطراف رود دره براي ايجاد سکونتگاه غيررسمي تصرف شده و بخش ديگري نيز از سوي نهادهاي مختلف انبوه سازي و تعاوني سازي تملک گرديد. تداوم اين روند به تفکيک و تبديل باغ ها، اشغال حريم رودخانه و گسترش ساخت و ساز در کوهپايه ها و ارتفاعات منجر شد و حيات طبيعي را در اين محدوده به خطر انداخت. بنابراين گسترش بي رويه و بدون برنامه بافت پيرامون هسته اصلي و عدم توجه شايسته مديريت شهري در آن مقطع زماني، باعث شده است تا اين بافت شهري، مشکلات متعددي را از توسعه ناهمگون در پيرامون خود تجربه کند.
از طرف ديگر اگر باغات موجود، رود دره و نيز فضاي معنوي امامزاده و قبرستان آن مورد توجه و حفاظت قرار نگيرند، مي‌تواند هدف سواگري، برنامه‌ريزي‌ها و اقدامات نامناسب قرار گرفته و موجب افت ارزش‌هاي فرهنگي و مذهبي و طبيعي شود. به همين دليل براي جلوگيري از آسيب بيشتر بافت قديمي محدوده از تحولات صورت گرفته طي ساليان اخير، و برقراري ارتباط مناسب ميان آستان امامزادگان با محيط اطراف مسابقه‌اي تحت عنوان "ارتقاء جايگاه کارکردي و معنايي امامزادگان عينعلي و زينعلي (ع) و همچنين توسعه کيفيت شهري و محيطي روددره فرحزاد با مرکزيت آستان مقدس" برنامهريزي شده تا با استفاده از ايدههاي خلاقانه ارائه شده توسط شرکت‌کنندگان، بتوان به طرح مناسبي جهت بهبود و ارتقاء وضعيت محدوده امامزادگان دست يافت.
وجود امامزاده عينعلي و زينعلي (ع) به عنوان يکي از اصلي‌ترين عناصر هويت بخش شهري که ساليان سال سبب رشد و رونق اين محدوده بوده و به نوعي با اصالت‌ترين محل موجود در اين محدوده است، سبب شده تا ضرورت توجه به فضاي امامزاده جهت باز تعريف مرکزيتي جديد در اين محدوده اهميت دو چندان پيدا کند. به واسطه اهميت موضوع و در راستاي ارتقاي سطح دسترسي به عرصه فرهنگي- مذهبي امامزادگان عينعلي و زينعلي(ع)، و تقويت جذب و حضور شهروندان در اين فضا با هدف معرفي هويت اين عرصه و تقويت نقش آن در شهر، مديريت شهري و هيأت امناي امام زادگان تصميم گرفتند که به دنبال طرحي در راستاي ارتقاي نقش فرهنگي و ارتباط و همپيوندي آستان امامزادگان با ديگر فضاهاي شهر باشند. از طرفي از آنجا که خلاقيت، عنصري محوري در برنامهريزي و مديريت مشارکتي امروز شهرهاست، تصميم بر آن شد که ايدههاي خلاق و نوآورانه شهروندان، حرفه مندان و دانشگاهيان از طريق برگزاري يک مسابقه طراحي بين المللي براي اين عرصه دريافت گردد تا برونداد خرد جمعي بتواند محصول مطلوبي را ارايه دهد.
اهداف
– ارتقاء سطح دسترسي پياده به امامزادگان عينعلي و زينعلي (ع)- تقويت جذب و حضورپذيري شهروندان در فضاي فرهنگي- مذهبي امامزاده (مکاني براي همه شهروندان)
– بهبود کيفيت وضعيت محيطي رود-دره فرحزاد با رعايت اصول حفاظتي
– بهبود کيفيت سيماي بصري حوزه بلافصل امامزاده
– ايجاد همپيوندي متقابل امامزاده با ساير فضاهاي شهري از جمله روددره فرحزاد
– ارتقاي سطح هويت‌سازي اين عرصه و تقويت حضوريافتگي آن در شهر
– رعايت ضوابط و چارچوب هاي شهري و محيطي حاکم بر محدوده (اسناد بالادست)
محدوده مورد مطالعه
آستان امامزادگان عينعلي و زينعلي (ع) در شهر تهران و در منطقه دو شهرداري واقع شده است. عبور روددره فرحزاد از کنار اين مکان سبب شده تا اهميت توجه به ارتقاء کيفيت محدوده دو چندان گردد. در همين راستا محدوده‌هايي تحت عنوان "حوزه نفوذ"، "حوزه بلافصل" و "محدوده مداخله مستقيم" تعيين شده است که به فراخور هر محدوده شرکت‌کنندگان لازم است شناخت، تحليل و يا طرح‌ها و ايدههاي خود را در اين محدوده ها ارائه دهند، تا با توجه به ويژگي‌هاي کالبدي، اجتماعي، ترافيکي و محيطي حاکم، بتوان ايده هايي در راستاي بهبود سطح کيفي و ارتقاء هويتي را اتخاذ نمود.
معيارهاي ارزيابي
– لزوم توجه به فضاي مذهبي- فرهنگي امامزادگان عينعلي و زينعلي (ع)
– لزوم توجه به رود دره فرحزاد و نقش کليدي آن در شهر (اتصال به شمال و جنوب)
– رعايت مداخله حداقل در طراحي و لزوم توجه به حساسيت هاي محيط زيست منطقه (حفاظت و ارتقاء)
– لزوم توجه به تسهيل و توسعه ارتباط امامزادگان با رود دره فرحزاد و فضاها و کاربري هاي مهم اطراف
– توجه به نکات کليدي اسناد فرادست و طرح هاي مرتبط
– درنظر گرفتن حرايم طبيعي پيرامون رود-دره فرحزاد و آسيب‌پذيري در برابر سيل و رانش زمين در محدوده
– توجه به هويت سازي مکان و ارتقاي سطح گردشگري فرهنگي فضاي امامزادگان و فعاليتهاي پيرامون
– توجه به مسايل اقتصادي پروژه و تحقق پذيري آن
– توجه به مسائل اجتماعي، محدوديت هاي ترافيکي، و امکانات محيط زيستي در حوزه نفوذ- لزوم توجه به اصول طراحي زمينه گرا و طبيعت مدار با استفاده از مصالح مناسب
ارکان مسابقه
کارفرما:
سازمان نوسازي شهر تهران
مدير مسابقه:
آقاي مهندس علي خاني
هيأت داوران:
مهندس گلپايگاني (حوزه معماري و شهرسازي)
دکتر اعطا (حوزه معماري)
دکتر ترابي (حوزه محيط زيست – مديريت منابع آب)
دکتر گلابچي (حوزه سازه و معماري)
دکتر ديبا (حوزه معماري)
دکتر مظاهريان (حوزه معماري)
جوايز مسابقه
نفر اول مبلغ 750 ميليون ريال
نفر دوم مبلغ 450 ميليون ريال
نفر سوم مبلغ 250 ميليون ريال
نفر چهارم تا دهم هر کدام به مبلغ 100 ميليون ريال
الزامات مسابقه
– هر تيم شرکت‌کننده تنها مي‌تواند يک طرح ارسال نمايد.
– حقوق مادي و معنوي آثار طبق حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مي‌باشد.
– درصورت بروز اختلاف و تشکيک در خصوص آثار، موضوع به هيأت داوران و در صورت بروز اختلاف بين ارکان مسابقه، موضوع به دبيرخانه دائمي مسابقات معماري و شهرسازي ارجاع خواهد شد.
– اين مسابقه طبق آئين‌نامه جامع مسابقات معماري و شهرسازي مصوب 1381 شوراي عالي انقلاب فرهنگي و تحت نظارت دبيرخانه دائمي مسابقات معماري و شهرسازي انجام مي‌پذيرد.
– مسئول کليه مکاتبات با دبيرخانه، شخص ثبت نام کننده بوده، جايزه نيز به وي تحويل مي‌شود.
– شرکت کنندگان لازم است متعهد شوند طي يکسال گذشته ارتباط کاري با ارکان مسابقه نداشته اند.
– تمامي آثار ارسالي به مسابقه بايد داراي اصالت باشد.
برنامه زماني
انجام فراخوان و ثبت نام: 10 تا 20 تير
ارائه اطلاعات مورد نياز شرکت کنندگان و شرح خدمات درخواستي: 10 تا 25 تير
دريافت آثار: 15 مهر
داوري آثار: 15 تا 20 مهر
اعلام برگزيدگان: 21 مهر
شرايط شرکت در مسابقه
– شرکت در مسابقه به صورت شخص حقيقي يا حقوقي بلامانع است.
– شرکت کنندگان لازم است حتما ثبت نام انجام دهند.
– توصيه مي شود شرکت کنندگان در قالب گروهي متشکل از تخصص هاي مختلف از جمله: معماري، معماري منظر، طراحي شهري، محيط زيست، سازه و هيدرولوژي باشند.
– ارايه سوابق تحصيلي و کاري شرکت کنندگان و اعضاي گروه در هنگام ثبت نام الزامي است.
شرکت کنندگان جهت ثبت نام در مسابقه، لازم است از روز دو شنبه 10/4/1398 لغايت 20/4/1398 به پرتال سازمان نوسازي شهر تهران (http://Nosazi.Tehran.ir) مراجعه نمايند.
جهت کسب اطلاعات بيشتر مي توانيد با شماره 4-88921890 داخلي 310 سرکار خانم ذوالفقار و داخلي 317 سرکار خانم احمدي تماس حاصل نماييد.