جايزه معماري آقاخان هر سه سال يکبار به پروژه هايي اعطا مي شود که استانداردهاي جديدي را در زمينه معماري، شيوه هاي برنامه ريزي، حفاظت از تاريخ و معماري منظر تعيين کنند. اين جايزه به دنبال شناسايي و تشويق مفاهيم ساختماني است که با موفقيت به نيازها و آرزوهاي جوامع در سراسر جهان، که مسلمانان در آن حضور چشمگيري دارند، پاسخ مي دهد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از معمارنيوز، اين جايزه از همان ابتدا نه تنها براي ارج نهادن به دستاوردهاي استثنايي، بلکه براي طرح سؤالات اساسي طراحي شد. براي مثال، معماري اسلامي چگونه مي‌تواند ارزش‌هاي تداوم فرهنگي را به‌طور کامل‌تر بپذيرد و در عين حال به نيازها و آرمان‌هاي جوامعي که به سرعت در حال تغيير هستند نيز توجه کند؟ چگونه مي‌توانيم تنوع تجربيات انساني و تفاوت‌هاي موجود در محيط‌هاي محلي را با پاسخ‌گويي بيشتري منعکس کنيم؟ چگونه مي‌توانيم به سنت‌هاي موروثي احترام بگذاريم و در عين حال درگير سردرگمي‌هاي اجتماعي جديد و امکانات فناوري جديد باشيم؟
فرآيند انتخاب بر معماري تأکيد دارد که نه تنها نيازهاي فيزيکي، اجتماعي و اقتصادي مردم را تأمين مي کند، بلکه انتظارات فرهنگي آنها را نيز تحريک مي کند و به آنها پاسخ مي دهد. توجه ويژه به طرح‌هاي ساختماني است که از منابع محلي و فناوري مناسب به روش‌هاي نوآورانه استفاده مي‌کنند، و به پروژه‌هايي که احتمالاً الهام‌بخش تلاش‌هاي مشابه در جاهاي ديگر هستند.
معيارهاي واجد شرايط بودن:
اين جايزه به دنبال نامزدهايي است که وسيع‌ترين طيف ممکن مداخلات معماري را نشان مي‌دهند، اما براي دوره شانزدهم (۲۰۲۳-۲۰۲۵)، ارسال پروژه‌ها در مناظر روستايي، حاشيه‌هاي شهري و پروژه‌هايي که با فضاي عمومي در همه مقياس‌ها سروکار دارند نيز استقبال مي‌شود.
پروژه‌هاي ارسالي بايد بين ۱ ژانويه ۲۰۱۸ و ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳ تکميل شده باشند و حداقل يک سال کامل مورد استفاده قرار گرفته باشند.
انواع پروژه‌هاي ساختماني که بر محيط امروزي تاثير مي‌گذارند ممکن است ارسال شوند. اينها شامل پروژه‌هاي معماري از ساختمان‌هاي متوسط و کوچک تا مجتمع‌هاي بزرگ مي‌شود. از خانه‌هاي تک نفره، ايستگاه‌هاي اتوبوس و ساختمان‌هاي مدارس روستايي گرفته تا آسمان‌خراش‌ها، تأسيسات زيربنايي و حمل‌ونقل، طرح‌هاي مسکن، پرديس‌هاي آموزشي و بهداشتي، شهرهاي جديد، پروژه‌هاي حفاظت شهري و استفاده مجدد از سايت‌هاي متروکه. از تمامي پروژه‌ها در بافت‌هاي شهري و روستايي استقبال مي‌شود. پروژه‌هاي بزرگ و برنامه‌هاي بلند مدت که هنوز به طور کامل تکميل نشده‌اند – از جمله طرح‌هاي جامع، پروژه‌هاي حفاظت از منطقه و طرح‌هاي ارتقاء جامعه و … – تا زماني که بخش ملموسي از پروژه به‌گونه‌اي تکميل شده باشد که موفقيت و دوام بالقوه بلندمدت آن را نشان دهد، واجد شرايط هستند.
* اموال غيرمنقول که گسترش، توسعه مجدد يا استفاده مجدد از آن ممکن است با وجود يا حضور احتمالي يک ماده خطرناک، آلاينده يا آلاينده پيچيده باشد.
براي شانزدهمين دوره (۲۰۲۳-۲۰۲۵)، اين جايزه به ويژه از ارائه پروژه‌ها در مناظر روستايي، حاشيه‌هاي شهري و آن‌هايي که با فضاي عمومي در همه مقياس‌ها سروکار دارند، استقبال مي‌کند.
ارسال پروژه‌هاي معماري منعکس کننده کثرت گرايي که مشخصه جوامع و جوامع مسلمان در سراسر جهان است، هيچ معيار ثابتي براي نوع، ماهيت، مکان يا هزينه آنها وجود ندارد؛ اگرچه پروژه‌هاي واجد شرايط بايد براي مسلمانان، به طور جزئي يا کلي، در هر کجا که قرار دارند، طراحي يا مورد استفاده قرار گيرند.
اعضاي کميته راهبري عبارتند از:
آقاخان، رياست کميته
ميسا بتاينه، معمار اصلي، موسس، معماران و مهندسان ميثم، امان، اردن
Souleymane Bachir Diagne، استاد گروه‌هاي فرانسه و فلسفه، دانشگاه کلمبيا، نيويورک، ايالات متحده آمريکا
Lesley Lokko، بنيانگذار و مدير، موسسه آينده آفريقا، آکرا، غنا
Gülru Necipoğlu، مدير و استاد برنامه آقاخان براي معماري اسلامي، دانشگاه هاروارد، کمبريج، ايالات متحده آمريکا
هاشم سرکيس، رئيس دانشکده معماري و برنامه ريزي، موسسه فناوري ماساچوست، کمبريج، ايالات متحده آمريکا
سارا ام وايتينگ، رئيس دانشکده طراحي، دانشگاه هاروارد، کمبريج، ايالات متحده آمريکا
فرخ درخشاني مدير اين جايزه است.
در هر دوره اين جايزه کميته جديدي تشکيل مي‌شود تا معيارهاي واجد شرايط بودن براي ارسال پروژه‌ها را تعيين کند، جهت‌گيري موضوعي را در پاسخ به اولويت‌ها و مسائل در حال ظهور ارائه دهد، و برنامه‌هايي را براي آينده جايزه توسعه دهد. يکي از مهمترين وظايف آن انتخاب هيئت داوران مستقل است که به نوبه خود، برندگان جوايز را از پروژه‌هاي نامزد شده انتخاب مي‌کند.
جايزه معماري آقاخان که در سال ۱۹۷۷ تأسيس شد، هر سه سال يکبار به پروژه‌هايي اعطا مي‌شود که استانداردهاي جديدي را در زمينه معماري، شيوه‌هاي برنامه ريزي، حفاظت از تاريخي و معماري منظر تعيين کنند. اين جايزه به دنبال پروژه‌هايي است که وسيع‌ترين دامنه ممکن از مداخلات معماري را نشان مي‌دهند؛ با توجه به طرح‌هاي ساختماني که از منابع محلي و فناوري مناسب به روش‌هاي نوآورانه استفاده مي‌کنند و پروژه‌هايي که احتمالاً الهام‌بخش تلاش‌هاي مشابه در جاهاي ديگر هستند. پروژه‌ها مي‌توانند در هر کجاي دنيا باشند، اما بايد با موفقيت به نيازها و خواسته‌هاي جوامعي که مسلمانان در آن حضور چشمگيري دارند، پاسخ دهند.
جايزه معماري آقاخان ۱۵ چرخه فعاليت را از سال ۱۹۷۷ به پايان رسانده و بيش از ۹۰۰۰ پروژه ساختماني را در سراسر جهان ثبت کرده است. اين رويداد، صندوق جايزه ۱ ميليون دلاري دارد. برندگاني که اين جايزه را در آخرين دوره در سال ۲۰۲۲ به اشتراک گذاشتند عبارتند از:
Argo Contemporary Art Museum (Iran)
Urban River Spaces and Community Spaces in Rohingya Refugee Response (Bangladesh)
Banyuwangi International Airport (Indonesia)
the renovation of Niemeyer Guest house (Lebanon)
Kamanar Secondary School (Senegal)
سختگيري فرآيند نامزدي و انتخاب آن، از نظر بسياري از ناظران، آن را به يکي از مهمترين جوايز معماري جهان تبديل کرده است.
اعلام کميته راهبري همزمان با تعيين پروژه‌هاي شانزدهمين دوره جوايز است. فرخ درخشاني خاطرنشان کرد: براي واجد شرايط بودن براي بررسي در چرخه جوايز ۲۰۲۵، پروژه‌ها بايد بين ۱ ژانويه ۲۰۱۸ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳ تکميل شوند و حداقل يک سال کامل مورد استفاده قرار گرفته باشند.
فرآيند داوري:
مراحل بررسي و انتخاب برندگان
براي دوره شانزدهم، هيئت داوران پيش از رسيدن به تصميمات نهايي، دو جلسه برگزار خواهد کرد.
در اولين جلسه، هيئت داوران پروژه‌هاي معرفي‌شده را بررسي مي‌کنند و فهرست کوتاهي از حدود ۲۰ پروژه را انتخاب مي‌کنند.
سپس توسط کارشناسان، معمولاً معماران، مهندسان يا برنامه ريزان شهري که توسط دفتر جايزه انتخاب مي‌شوند، در محل مورد بررسي قرار مي‌گيرند.
بررسي‌کنندگان پروژه مأموريت دارند تا هر يک از پروژه‌هاي فهرست کوتاه را با جزئيات بررسي کنند، داده‌هاي پروژه را تأييد کنند و اطلاعات اضافي مانند واکنش‌هاي کاربران را جستجو کنند. داوران موظفند در مورد مجموعه‌اي از معيارها در گزارش‌هاي مکتوب خود اظهار نظر کنند و همچنين بايد به نکات و سوالات خاصي که توسط هيئت داوران کارشناسي ارشد براي هر پروژه تهيه شده است پاسخ دهند. براي اطمينان از حداکثر عينيت، بازبينان در مورد پروژه‌هايي که در خارج از کشورهاي بومي خود قرار دارند گزارش مي‌دهند.
در دومين جلسه هيئت داوران، بازبينان پروژه در مورد هر يک از پروژه‌هاي فهرست نهايي به هيئت داوران ارشد ارائه مي‌کنند.
پس از ارزيابي پروژه‌ها، هيئت داوران، دريافت‌کنندگان جوايز را انتخاب مي‌کنند و سهم صندوق جايزه ۱،۰۰۰،۰۰۰ دلاري را تعيين مي‌کنند. از آنجايي که موفقيت يک پروژه برنده ممکن است محصول تلاش افراد، گروه‌ها و سازمان‌هاي مختلف باشد، هيئت داوران جوايز را بين مشارکت‌کنندگان – معماران، ديگر متخصصان طراحي و ساخت‌وساز، صنعتگران، مشتريان و موسسات – که به نظر آنها بوده‌اند، تقسيم مي‌کند. مهمترين عامل براي موفقيت هر پروژه تصميمات هيئت داوران نهايي است.
زمان‌بندي:
۱ اکتبر ۲۰۲۳ – ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴: شناسايي و نامزدي پروژه‌ها / 9 مهر 1402 الي 25 شهريور 1403
۱ ژوئن ۲۰۲۴ – ۱۵ نوامبر ۲۰۲۴: ارائه اسناد و مدارک پروژه / 12 خرداد الي 25 آبان 1403
ژانويه ۲۰۲۵: نشست اول هيئت داوران / دي 1403
فوريه-مه ۲۰۲۵: بررسي پروژه در محل / بهمن 1403 الي ارديبهشت 1404
ژوئن ۲۰۲۵: اعلام ليست کوتاه و فيناليست‌ها / خرداد 1404
ژوئيه ۲۰۲۵: نشست دوم هيئت داوران / تير 1404
پاييز ۲۰۲۵: اعلام جوايز و مراسم اهداي جوايز
جهت کسب اطلاعات بيشتر به سايت فراخوان مراجعه نماييد.