تاريخِ روشني که قرباني کم‌داني مي‌شود

حذف نشانه‌هاي قديم در کوچه پس کوچه‌هاي شهر، اين بار گريبان تير برق‌هاي تهرانِ قديم را گرفته است؛ نشانه‌هايي که هرچند اين روزها کمتر کسي به آن‌ها توجه دارد، ولي همين لکه‌هاي هر چند کوچک، تاريخي را روايت مي‌کنند و از ميراث فرهنگي و ملي است.

به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، هر چند تعداد زيادي از تيربرق‌هاي تهران در طول سال‌هاي گذشته با تيربرق‌هاي سيماني ساده و جديد تعويض شده‌اند، اما هنوز تيربرق‌هاي قديمي‌تر که بدنه‌ي پاييني‌شان طرح‌هاي قديمي  دارند، در برخي از کوچه‌ها و خيابان‌ها جا خوش کرده‌اند؛ تيربرق‌هايي با طرح «شير و خورشيد» که به دليل نوع ساخت بدنه‌ي پاييني معمولا نشان آن‌ها مخدوش شده يا حتي آن بخش سيماني به طور کامل از بدنه‌ي تير جدا شده‌اند.

تيربرق‌هاي تهران قديم در تهران

تيربرق تهران قديم در خيابان شهيد وحيد نظري، تا چندي پيش

منطقه‌هاي قديمي‌تر و بافت‌هاي تاريخي بيشتر با اين لکه‌هاي تاريخي مواجهند، چه در اودلاجان و چه محله‌هاي قديمي تهران. خيابان فلسطين يا خيابان کاخ قديمي و  کوچه‌هاي اطرافش در منطقه 11 شهرداري تهران هم يکي از همين منطقه‌ها است که هنوز برخي از تيربرق‌هاي قديمي در آن تغيير نکرده‌اند، هر چند بخش‌ پاييني باقي مانده‌ها هم معمولا با رنگ يا ابزارهاي تيز مخدوش شده‌اند، اما طرح و بدنه‌ي باقي مانده از تيربرق‌ها در خيابان‌هاي اين منطقه‌ها نشان مي‌دهد که تعداد زيادي از آن‌ها نيز اين تزئينات منحصربه‌فرد را داشته‌اند و به مرور تحت هر شرايطي از بين رفته‌اند.

تير برق با نشان شير و خورشيد در منطقه‌ي ۱۱ تهران در خيابان شهيد وحيد نظري هميشه به چشم مي‌آمد، لکه‌اي تاريخي که در دو روز گذشته (احتمالا هشتم آذر) از جاي خود کنده شده و هنوز کف خيابان به خاطر نبودنش سوراخ است. البته تخريب حسينيه‌ي قديمي با تزيينات گچ‌بري در همين خيابان به عنوان نشانه ديگري از خاطرات تهران قديم، در روزهاي نخست آذرماه قدمِ ديگري از حذف نشانه‌هاي تاريخي تهران قديم بود، اما از سوي ديگر اين اتفاق بي‌توجهي ميراث فرهنگي به اين نشانه‌ها که هر کدام خاطراتِ جمعي تهران قديم را به دوش مي‌کشند هم نشان مي‌دهد.

جالب آن‌که گودبرداري اين حسينيه با تعداد قابل توجهي کاميون، در شبي انجام شد که طبق اعلان‌هاي رسمي، حضور کاميون‌ها در تهران با هواي آلوده‌ي سطح خطرناک، ممنوع بود!

جاي خالي تيربرق تهران قديم در خيابان شهيد وحيد نظري منطقه ۱۱

حذف تير برق‌هاي قديمي در تهران، بي‌توجهي دستگاه‌هاي ديگر را نيز در اين اتفاق دخيل مي‌کند، شهرداري يا اداره‌ي برقِ منطقه هم مي‌توانند در آن دخيل باشند، اما يکي از مهمترين نکاتي که معمولا ذهن را به سمت خود مي‌برد، وجود نشان شير و خورشيد روي بدنه‌ي آن‌هاست. هر چند با قرار دادن علامت «شير و خورشيد» روي پرچم ايران قبل از انقلاب اسلامي، برخي آن را نمادِ حکومت پهلوي مي‌دانند، اما کمتر کسي تا کنون به تاريخچه‌ي استفاده از شير و خورشيد توجه کرده است.

نشاني که از زمان فتحعلي شاه قاجار رواج پيدا کرد؛ در آن زمان «ملا احمد نراقي»، – مجتهد شيعه و متخصّص در علوم اسلامي – پيشنهاد کرد که نماد شير خورشيد را به نشانه‌ي شير؛ مظهر حضرت علي(ع)، شمشير؛ نماد شمشير علي(ع) يعني ذوالفقار و خورشيد؛ به نشانه‌ي خورشيد نبوت و اتحاد شيعه و سني براي پرچم ايران به کار برند و آن را رواج داد.

بدنه يکي از تيربرق‌هاي تهران قديم که تزيينات آن در حال تخريب است

ضمن آن‌که قاعدتا اگر دوره خاصي از زمامداري کشور، مقبول آيندگان نيست، دليلي موجه نمي‌شود که نشانه‌هاي آن دوران را از بين ببريم، چراکه در غير اين صورت، بزرگان کشور در اوايل پس از پيروزي انقلاب، نبايد مانع تخريب تخت جمشيد، به‌عنوان نماد دوراني از سلطنت شاهان مي‌شدند.

حتي در اوايل دهه ۹۰ نيز، حجت‌الاسلام والمسلمين علي يونسي – دستيار ويژه رييس‌جمهور – در يک سخنراني گفته بود: «…عده‌اي خيال مي‌کردند نماد شير و خورشيد يک نماد سلطنتي است اما اين‌گونه نيست. شير نماد حضرت علي(ع) و خورشيد نماد حضرت محمد(ص) است و تنها تاجش مربوط به شاه بود. اگر به من باشد، هلال احمر را تغيير مي‌دهم و شير و خورشيد را جايگزين آن مي‌کنم؛ البته براي هلال احمر هم احترام قائلم.»

حسينيه قديمي، حين آغاز عمليات تخريب در خيابان شهيد نظري

اسکندر مختاري طالقاني – مدير سابق محور تاريخي فرهنگي تهران –   هنوز تهران از دست نرفته است. هنوز محله رودکي، حد فاصل خيابان انقلاب تا بلوار کشاورز، محدوده حريم دانشگاه تهران و محدوده‌اي که اکنون طرح توسعه‌اي دانشگاه تهران در آن قرار مي‌گيرد، شمال محور انقلاب و حتي محدوده پارک هنرمندان هنوز ساختارهاي سالمي وجود دارند.

معتقدم ساختار سالم چيزي است که ساکنان اصلي در آن زندگي مي‌کنند. در هر خانه‌اي را که بزنيد يک نفر حرف‌هايي دارد که به چندين کتاب خاطره تبديل مي‌شود. مي‌توان با او گفت‌وگو کرد، اطلاعات زيادي از آن بيرون کشيد. اين‌ها سلول‌هاي سلامت شهرند، سلول‌هايي که خاطرات ساکنان شهرند. ساکناني که در عذاب نيستند.»

يکي از تيربرق‌هاي منطقه منيريه که بخشي از تزيينات آن مخدوش شده است

پیمایش به بالا