مديران موزهها و کارشناسان هنري پيشبيني ميکنند، زيان مالي که به دليل بسته شدن موزههاي هنري دنيا در پي شيوع ويروس کرونا ايجاد شده، آينده هنر را تحت تاثير قرار خواهد داد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از هنرآنلاين، موزه هنر متروپوليتن در مواجهه با دوره بحراني شيوع کرونا، 81 کارمند خود را در بخشهاي راهنماي بازديدکنندگان و بخشهاي خردهفروشي، اخراج کرده است. اين موزه پيش از اين اعلام کرده بود که انتظار دارد کمبود 100 ميليون دلاري درآمد داشته باشد و به احتمال زياد تا ماه ژوئيه (مردادماه) بسته خواهد بود.
اين اخراجها براي نخستين بار است که توسط اين موزه از زمان تعطيلي موقت در پي شيوع کرونا از ماه مارس (فروردين) صورت گرفته است. در کنار اين اخراجها، اخباري مبني بر اينکه مديران اين موزه هم با کاهش حقوق روبرو ميشوند، شنيده شده است.
دانيل اچ. ويس، مديرعامل و ماکس هولئين، مدير موزه هنر متروپوليتن، داوطلبانه 20 درصد از حقوق خود را کاهش دادهاند و حقوق 11 نفر ديگر از مقامهاي ارشد اين موزه هم 10 درصد کاهش مييابد.
مديرعامل موزه هنر متروپوليتن در بيانيهاي اعلام کرده:"اين تصميم دو هدف اصلي را دنبال ميکند، اول اينکه ميتوانيم از سلامت و ايمني جامعه خود حمايت کنيم و دوم با شرايط بحران مالي طولاني مدتي که موزه با آن روبرو حمايت ميکنيم."
وي گفت: "جامعه هنري و فرهنگي در زمان حاضر با بحران بزرگ و بيسابقه مواجه است. در تاريخ 150 ساله موزه هنر متروپوليتن، ما از مقاومت و بينايي که اين مؤسسه در طول تاريخ داشته، قدرت ميگيريم. اگرچه ما از تأثير بيماري کرونا در امان نيستيم، اما متروپوليتن يک مؤسسه قوي و ماندگار است و يکي از آنها باقي خواهد ماند."
در حالي موزه هنر متروپوليتن اين خبر را روز 22 آوريل (4 ارديبهشت) اعلام کرده که ساير موزههاي بزرگ نيويورک پيش از اين برخي از کارمندان خود را اخراج کردهاند. موزه ويتني در اول ماه آوريل (فروردين) 76 کارمند را اخراج کرد و گفت که انتظار دارد 7 ميليون دلار از دست بدهد. موزه هنر مدرن نيويورک هم قراردادهايش را در بخش آموزش فسخ کرده و تنها 17 کارمند تمام وقت خود را نگه داشته است. در همين حال، موزه گوگنهايم و موزه هنر جديد نيز هر دو بخش قابل توجهي از کارمندان خود را مرخص کردند. از سويي ديگر موزه هنرهاي معاصر ماساچوست هم 25 مارس (5 فروردين) اعلام کرد که 120 نفر از 165 کارمند خود را اخراج کرده است.
درخواست 1200 مورخ و متولي هنر از موزههاي دنياي
اما موج کاهش کارمندان و راهنمايان موزههاي دنيا به ويژه در بخش آموزش، موجي از نگراني را در جهت آينده داشتههاي تاريخي هنر به راه انداخته است. بر همين اساس بيش از 1200 مورخ هنري، متولي، مربي و متصدي حوزههاي هنري، روز 23 آوريل (5 ارديبهشتماه) نامهاي سرگشاده را امضا و منتشر کردهاند که از موزهها و گالريهاي سراسر جهان خواستهاند تا راهنمايان موزهها و مربيان آموزشي هنر را با توجه به روند رو به رشد اخراجهاي مربوط به کارکنان موزههاي بزرگ جهاني، مدنظر قرار دهند. اين اقدام به دنبال موجي از افزايش اخراج در موزههاي ايالات متحده و اروپا صورت گرفته است که مجبور به بستن در طول دوران بحراني شيوع ويروس کرونا شدهاند.
موسساتي همچون، موزه هنرهاي معاصر لس آنجلس، موزه هنرهاي معاصر ماساچوست و بنياد هنري سرالوز پرتغال نيز اخيراً گزارشهايي را منتشر کردهاند که در آنها آمده است: "شرايط بحران مالي در پي شيوع ويروس کرونا بر جريان حفظ تعداد زيادي از مربيان هنري و کارمندان نيمه وقت اين موزهها تأثير منفي گذاشته است."
در اين نامه سرگشاده که در روزنامه هنر لندن و نيويورک منتشر شده آمده است: "هيچ افقي براي اشتغال مجدد اين مربيان هنري و کارمندان موزهها وجود ندارد."
در اين نامه اشاره شده: "فعاليت و راهنماييهاي مربيان و کارمندان موزهها همواره در جذب اهداکنندگان و حاميان مالي بسياري از موزهها و بنيادهاي هنري مورد استفاده قرار گرفته است و در شرايط فعلي اخراج آنها، نااميدکننده است."
اين نامه توسط جانا گراهام مدير برنامه کارشناسي ارشد دانشگاه گلدناسميت، دانشگاه لندن و آکادمي هنرهاي ماينز در دانشگاه يوهانس گوتنبرگ، جمعآوري شده و بيش از 1200 کارشناس هنري آن را امضا کردهاند.
اين در حالي است که موزه هنرهاي مدرن نيويورک پس از انتشار اين نامه اعلام کرد: "متأسفانه هيچ کاري براي بسته شدن موزهها نميشود کرد، زيرا ما قادر به پيشبيني يک تاريخ بازگشايي ايمن با کمترين آسيب نيستيم تا بازديدکنندگان و گردشگران ما بهبود يابند. اما همچنان از طريق پيشنهادات ديجيتال مخاطبان را درگير و حمايت ميکنيم."
از سوي ديگر مقامات بنياد هنري سرالوز پرتغال نيز نسبت به اين نامه سرگشاده واکنش نشان دادهاند. آنها ميگويند که ارجاعات در اين نامه سرگشاده به برکناري کارمندان نادرست است و متأسفانه وضعيت را به درستي نشان نميدهد. اين در حالي است که بيست و دو نفر از افرادي که اين نامه را امضا کردهاند، نقش خود را "مربي هنر بنياد سرالوز" اعلام کردهاند.
در همين حال اين بنياد هنري پرتغالي از 13 مارس (24 فروردين) همه فعاليتهايش را به حالت تعليق درآورده است.
سخنگوي بنياد سرالوز ميگويد: "به دليل بيماري همهگير کوويد 19، برخي از ارائهدهندگان خدمات خارجي موزه يعني افرادي که نظارت بر خدمات آموزشي به کارمندان را با توجه به نياز بنياد سرالوز داشتهاند به دليل در دسترس نبودن کارمندان، نميتوانند خدمات خود را ارائه دهند و برنامههاي آنها به حالت تعليق درآمده است."
وي گفت: "اين ارائهدهندگان خدمات خارجي، شرکتهايي هستند که همواره مستقل کار ميکنند و منحصراً براي بنياد سرالوز نيز کار نميکنند. اما به محض تثبيت اوضاع و با صدور اجازه باز کردن درها و بازيدهاي عمومي، سرالوز فعاليتهاي خود را دوباره فعال ميکند، از جمله همکاري با ارائهدهندگان خدمات خارجي."
موزهها و آوردههاي اقتصادي براي دولتها
اما چگونه است که موزههاي مهم هنر در اروپا و آمريکا با شيوع کرونا ويروس نميتوانند چند ماه تعطيل باشند و از کارمندان خود حمايت کنند؟ براي دقيق شدن در اين موضوع بايد سهم مالي اين موزهها را در گردش اقتصادي کشورها ارزيابي کرد.
مجله فوربز در همين رابطه به گزارش مالي که در سال 2016 اتحاديه موزههاي آمريکا انتشار داد، استناد کرده است. در اين گزارش آمده است، کل سهم اقتصادي موزههاي هنري آمريکا بيش از 50 ميليارد دلار، توليد ناخالص داخلي است و 726.200 شغل در اين کشور ايجاد کرده است و 12 ميليارد دلار ماليات به دولتهاي محلي، ايالتي و فدرال پرداخت کردهاند.
اين رقم نشان ميدهد، چرا بسته شده موزههاي هنري در آمريکا تاثير منفي کلاني بر اقتصاد اين کشور دارد. حال بر اين موزههاي هنري بايد تعداد صدها مؤسسه و موزه ديگر تاريخي و طبيعي در سراسر اين کشور را هم اضافه کرد.
در اين گزارش آمده است: هرساله بيش از 850 ميليون بازديد از موزههاي ايالات متحده صورت ميگيرد که بيش از رويدادهاي ورزشي انجام شده در اين کشور است که امروزه اين موزهها تقريبا هيچ درآمدي ندارند.
اليزابت مريت، مدير پيشبيني استراتژيک موزههاي آمريکا و مدير موسس مرکز آينده موزهها در اين باره به فوربز گفته است: "فکر ميکنم برخي از افراد که به فعاليت غيرانتفاعي در مورد موزهها فکر ميکنند، متوجه اين اثر عميق نميشوند که بستن به دليل ويروس کرونا تا چه اندازه به بخش موزه آسيب وارد خواهد کرد، البته بستگي به اين دارد که موسسات چه مدت مجبور يا توصيه ميشود که بسته بمانند".
همچنين براساس اعلام نيويورک تايمز، گزارشي که در 18 مارس (29 فروردين) از سوي مدير موزههاي نيويورک به روساي دپارتمانهاي هنري و بنيادهاي اقتصادي ارائه شده، پيشبيني کرده ضرر مربوط به بسته شدن ويروس کرونا به ارزش 100 ميليون دلار باشد. البته در اين گزارش منتشر شده در نيويورک تايمز اين پيشبينيهاي در حالي است که تعطيلي موزهها تنها تا ماه ژوئن (تير) باشد.
شکل موزهداري دنيا تغيير خواهد کرد؟
بحران فعلي که گريبانگير موزههاي بزرگ هنري دنيا شده است، برخي از کارشناسان هنري را به اظهارنظر درباره آينده هنر، اقتصاد هنر و حتي مجموعهداري آثار هنري واداشته است. دو کارشناس اقتصاد هنر که روزنامه هنر لندن از نام بردن آنها خودداري کرده است، پيشبيني کردهاند که اگر وضعيت فعلي موزهها تا پايان سال 2020 ادامه داشته باشد به طور قطع موزهها بايد برخي از آثار گنجينه هنري خود را در حراجهاي بينالمللي عرضه کنند تا بتوانند به حيات خود ادامه دهند. اين در حالي است که موزهها توان حضور در بُعد رقابتي حراجهاي مهم هنري را هم نخواهند داشت.
اين کارشناسان اذعان دارند: عرضه آثار موزههاي مهم دنيا در حراجها حتما تاثيرات منفي بر اقتصاد هنر خواهد داشت و البته شايد به دليل کاهش قيمت آثار هنري، شاهد حضور مجموعهداران جديدي در عرصه هنر باشيم.
حال بايد ديد ادامه شيوع ويروس کرونا و وضعيت فعلي موزهها تا چه زمان ادامه دارد و ترسيم آينده موزهداري و هنر را به پس از تثبيت اين بحران موکول کرد.