همزمان با نمايش آجرهاي ۲۸۰۰ ساله قلايچي، استرداد شده از سوئيس در شهرستان بوکان، مديرکل ديپلماسي وزارت خارجه از بازگشت ۱۸ مجموعه آثار تاريخي سرقتي به کشور خبر داد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، ۵۱ قطعه آجر لعابدار مانايي از قلايچي بوکان با قدمتي در حدود ۲۸۰۰ سال که ۲۹ آذرماه ۱۳۹۹ از سوئيس به ايران بازگردانده شدند، از اسفند ۱۴۰۰ تا نيمه‌هاي ارديبهشت ماه ۱۴۰۱ در موزه ملي ايران به نمايش گذاشته شدند. قرار بود اين مجموعه در موزه باستان‌شناسي بوکان نيز به نمايش گذاشته شود که به دليل تکميل نشدن اين موزه، مجموعه آجرهاي لعابدار در موزه مفاخر بوکان به نمايش گذاشته شده است.
اين آجرها در دهه ۱۳۶۰ خورشيدي از سوي يک خانواده ايراني، قاچاقي به بندر چياسو در مرز سوئيس ـ ايتاليا منتقل شده بود. در اوايل دهه ۶۰ کاوش‌هاي غيرمجاز در اين محوطه آغاز شد و تعداد زيادي آجر لعابدار از آنجا قاچاق شد. تعدادي از اين آجرها در حراجي‌ها به فروش رسيدند. هم‌اکنون مشابه اين آجرها در مجموعه‌هاي خصوصي پاريس و توکيو نگهداري مي‌شوند. در دهه ۱۳۷۰ خورشيدي در زمان فروش تعدادي از اين آجرها، جان کرتيس از موزه بريتانيا متوجه شد اين آثار متعلق به فرهنگ مانايي و محوطه قلايچي (استان آذربايجان غربي) است. او از همان زمان تلاش خود را براي بازگرداندن اين مجموعه تاريخي به ايران آغاز کرد. هرچند در گزارش‌هاي کرتيس، به ۵۲ قطعه آجر لعابدار اشاره شده است، اما با پايان پيگيري‌هاي حقوقي و استرداد اين مجموعه پس از گذشت حدود سه دهه، تعداد ۵۱ قطعه آجر لعابدار به ايران تحويل داده شد و از سرنوشت يک قطعه ديگر اطلاعاتي در دست نيست.
عليرضا دلخوش ـ مديرکل ديپلماسي وزارت خارجهـ در مراسم افتتاحيه نمايشگاه آجرهاي قلايچي در بوکان اظهار کرد: برخي کشورها براي معرفي هويت خود اقدام به تاريخ‌سازي و جعل تاريخ مي‌کنند، اما ايران با داشتن آثار تاريخي بي‌شمار يکي از پنج کشور متمدن دنيا محسوب مي‌شود.
او همچنين به شناسايي آثار تاريخي به سرقت رفته از ايران از سوي وزارت خارجه اشاره کرد و يادآور شد: آثار به سرقت رفته متعلق به ايران و مردمان اين سرزمين است و تمام تلاش‌مان را براي استرداد اموال فرهنگي به کار مي‌بريم. با توجه به تصويب قطعنامه استراداد اموال فرهنگي در سازمان ملل نيز هرگونه خريد و فروش اموال فرهنگي کشورها جرم محسوب شده و بر اين اساس آثار تاريخي هر کشوري به خودشان بازگردانده مي‌شود.
مديرکل ديپلماسي وزارت خارجه همچنين گفت: با تلاش‌هاي انجام شده تاکنون ۱۸ مجموعه آثار تاريخي سرقتي به کشور بازگردانده شده است.
مرتضي اديب‌زاده ـ سرپرست اداره‌کل موزه‌ها ـ هم گفت: استراد اشياي تاريخي يکي از وظايف مهم اداره‌کل موزه‌ها است، در اين اداره تمام پرونده‌هاي استردادي درحال بررسي بوده و اميد است در آينده نزديک بسياري از اشياي تاريخي ايران بازگردانده شود.
او به وضعيت موزه بوکان که هنوز تکميل نشده است، اشاره کرد و افزود: بهره‌برداري سريع از موزه باستان‌شناسي بوکان نيازمند مشارکت همه مسؤولان و خيران است و اشياي تاريخي متعلق به بوکان به محض راه‌اندازي موزه اين شهرستان از سراسر ايران جمع‌آوري و به اين موزه منتقل خواهد شد.
جبرئيل نوکنده ـ رييس موزه ملي ايران ـ نيز بازگرداندن آجرهاي ۲۸۰۰ ساله قلايچي بوکان پس از ۳۰ سال به کشور را يک اقدام بزرگ دانست و در ادامه اظهار کرد: برپايي نمايشگاه در شهرستان‌هايي که موزه تحت پوشش وزارت ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي ندارند، کار ساده‌اي نيست، اما همت و همدلي مسؤولان بوکان براي قبول مسؤوليت حفاظت و نگهداري آجرها موجب شد تا اين نمايشگاه در بوکان برپا شود.
او اضافه کرد: برخي افراد خواستار اين هستند که اشياي متعلق به هر شهر در موزه همان منطقه نگهداري شود، اما براي معرفي فرهنگ و تمدن ايران نياز است آثار و اشياي تاريخي سطح کشور در موزه ملي نگهداري شود؛ چرا که موزه ملي ويتريني از هويت و فرهنگ ايراني است.
کيم زيستلر ـ کاردار سفارت سوئيس در ايران ـهم که در اين مراسم حضور داشت، تنوع فرهنگي و تاريخي ايران را بي‌نظير دانست و گفت: بسياري از کشورهاي دنيا شايد از نظر تاريخي قدمت بالايي داشته باشند، اما اين تنوع را ندارند.
او در ادامه يادآور شد: ايران و سوئيس عضو کنسوانسيون يونسکو هستند و هر دو کشور بر لزوم حفاظت از آثار تاريخي تاکيد دارند و براين اساس اين دو کشور مي‌توانند همکاري‌هاي خوبي در اين زمينه داشته باشند.
کاردار سفارت سوئيس افزود: برپايي نمايشگاه‌هاي مختلف در چرخش اقتصادي و معرفي موزه‌ها مي‌تواند نقش مهمي داشته باشد و اميدوارم برپايي نمايشگاه آجرهاي قلايچي در موزه مفاخر بوکان موجب رونق هر چه بيشتر اين موزه شود.
انور حبيب‌زاده ـ نماينده مردم بوکان در مجلس ـ‌نيز با بيان اين‌که بوکان سومين شهرستان پرجمعيت آذربايجان غربي است که سابقه سکونت در آن به سه هزار سال پيش برمي‌گردد و آثار تاريخي بسياري در اين شهرستان وجود دارد، گفت: براي توسعه گردشگري بوکان و معرفي آثار تاريخي اين شهرستان بايد برنامه‌ريزي کرد. براي اين منظور نياز است موزه باستاني بوکان در کمترين زمان ممکن به بهره‌برداري برسد، موزه مفاخر توسعه يابد و جشنواره موسيقي «حسن زيرک» در تقويم فرهنگي بوکان گنجانده شود.
قطب‌الدين صادقي ـ استاد دانشگاه ـ هم در سخناني به تشريح و توصيف آجرهاي لعابدار ۲۸۰۰ ساله قلايچي پرداخت و گفت: شکل، تخيل و روايت سه ويژگي مهم آجرهاي قلايچي بوده و اين روايت‌ها هستند که مسير تمدن را باز کرده و دانايي را براي انسان به ارمغان مي‌آورد.
او بيان کرد: هويت هر ملتي وابسته به تاريخ روز، تاريخ گذشته و افسانه‌هاي آن بوده و در اين ميان افسانه‌ها ربط‌دهنده بين گذشته و حال هستند که ارزش بالايي دارند، تاريخ ايران نيز پر از افسانه‌ها و اسطوره‌ها بوده و آجرهاي قلايچي مملو از داستان‌هاي افسانه‌اي و اساطيري هستند که اين موضوع اهميت اين آجرها رو دوچندان مي‌کند. دليل اهميت افسانه‌ها اين است که کشف راز آن‌ها به ما خواهد گفت که گذشته ما چه بوده، از کجا آمده‌ايم و به کجا خواهيم رفت و شناخت آن‌ها مسير آينده يک ملت را نشان مي‌دهد.
حاج باباخان اسکندري ـ فرماندار بوکان ـهم راه‌اندازي موزه باستان‌شناسي بوکان را الزامي دانست و مطالبه مردم اين شهرستان را امضاء سند خواهرخواندگي بوکان با يکي از شهرهاي سوئيس اعلام کرد و ميرحسامي ـ شهردار بوکان ـ هم درباره غناي تاريخي اين شهرستان و معرفي بوکان از طريق اين آجرهاي لعابدار به دنيا سخن گفت.
نمايشگاه آجرهاي لعابدار قلايچي قرار است يک ماه در موزه مفاخر بوکان برپا باشد و پس از آن، اين ۵۱ قطعه آجر به مدت يک ماه در موزه باستان‌شناسي اروميه به نمايش گذاشته خواهد شد.