شناسنامه فرش مطالبه‌اي که چندين دهه مطرح است اما تا همين چند سال پيش هيچ ساز و کاري از سوي متوليان فرش دستبافت از جمله مرکز ملي فرش در اين خصوص صورت نگرفته است.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، نبود شناسنامه فرش که مي‌تواند سند مالکيت و از طرفي بيانگر مشخصات کامل فرش از جمله نوع نقشه، نام طراح، نام بافنده و محل بافت، نوع رنگرزي، نوع بافت و … باشد، راه را براي بسياري از متخلفان و متقلبان در داخل و خارج از کشور باز گذاشته است.
تحريم‌ها، مسير صادرات و فروش فرش ايراني را با چالش جدي روبه‌رو کرد و راه براي رقيبان ايراني هموارتر از گذشته شد؛ به طوري که صادرات فرش ايراني در اين سال‌ها نه تنها از رتبه نخست سقوط کرده بلکه برخي از توليدکنندگان قالي در کشورهاي چين، هند، نپال، تبت و پاکستان فرش‌هاي خود را به نام قالي خوشنام و پرآوازه ايراني يا همان «persian carpet» در بازارهاي جهاني به فروش مي‌رسانند. مسئله‌اي که ضربه مهلکي به اعتبار هنر و فرهنگ کشورمان وارد کرده است.
از سوي ديگر ورود قاچاق بي‌رويه فرش افغانستان به کشورمان که به نام فرش‌هاي بلوچ، ترکمن، قشقايي و خراسان به فروش مي‌رسند و در کنار آن توليد برخي فرش‌هاي بي‌کيفيت با گره‌هاي تقلبي، مشتري داخلي را بي‌اعتماد و دلسرد به خريد فرش دستبافت مي‌کند.
در طول اين سال‌ها روساي مرکز ملي فرش براي شناسنامه‌دار کردن فرش‌هاي نفيس، هنري و حتي تجاري پاي در ميدان گذاشتند ولي شناسنامه‌هاي طراحي شده در همان مراحل ابتدايي کنار گذاشته شدند؛ چراکه خلأهاي فراواني داشتند از جمله نبود ضمانت اجرايي و رديابي فرش و … .
در دولت قبل شرکت دانش‌بنياني، شناسنامه‌اي را پس از شش سال تحقيق و آزمون و خطا با حضور معاون اول دولت سابق و رييس مرکز ملي فرش رونمايي کرد. اين شناسنامه که شامل مشخصات کامل فرش، QRC محصول، ثبت آن در سامانه شناسنامه فرش، قابليت رديابي بودن، تاييد فرش و شناسنامه از سوي کارشناسان رسمي دادگستري، انتقال مالکيت آن در دفتر اسناد و … است، از ويژگي‌هاي اين مطالبه جدي تحقق يافته جامعه فرش است.
در مقدمه شناسنامه‌اي که از سوي اين شرکت ارائه شده بود، چنين آمده است: «با توجه به اهميت و جايگاه فرش دستباف ايراني در فضاي ملي و بين المللي، شناسنامه‌دار کردن فرش دستباف، گامي موثر در جهت حفظ اعتبار و اصالت هنرفرش ايراني است. از آنجا که مدت هاست در خارج از ايران، شاهد کپي‌برداري از نقشه‌هاي ايراني و بافت فرش تحت عنوان فرش ايراني هستيم، به جهت مقابله با اين مسئله و جلوگيري از جعل و تقلب فرش دستباف ايراني، شناسنامه‌دار کردن فرش دستباف از ضرورت خاصي برخوردار است.»
اين شرکت همچنين هدف اصلي از شناسنامه‌دار کردن فرش ايراني را چنين شرح داده بود: «هدف اصلي شناسنامه‌دار کردن فرش دستباف، حفظ هويت و تاييد اصالت فرش دستباف ايراني و جلب اعتماد مصرف‌کنندگان است. در همين راستا مجموعه ايران گره با ايجاد زيرساخت‌هاي موردنياز، امکان صدور شناسنامه فرش دستباف را فراهم نموده است.»
در دولت قبل تفاهنامه‌اي بين اين شرکت دانش‌بنيان و مرکز ملي فرش منعقد شد و قرار بود سرورهاي سامانه ثبت شناسنامه با مديريت مرکز ملي فرش در اين مرکز راه‌اندازي شود؛ البته دولت سابق قول حمايت داده بود ولي با توجه به تامين نشدن نيروي دولتي براي اداره اين سامانه اتفاق خاصي در اين حوزه رخ نداد.
اکنون در آستانه بيست و نهمين نمايشگاه بين‌المللي فرش دستبافت تهران، جامعه فرش از وزير صمت انتظار دارند براي پيشگيري از عرضه فرش‌هاي تقلبي و قاچاق و بازگرداندن اعتبار هنر چند هزار ساله قاليبافي ايرانيان با جديت صدور شناسنامه فرش را پيگيري و اجرايي کند.
پيش از اين نيز مهدي بابايي، رييس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از سنددار شدن و صدور شناسنامه براي فرش‌هاي نفيس ايراني و نقل و انتقال آن‌ها در دفاتر اسناد رسمي سخن گفته بود.
به گزارش ايسنا، درحالي که بهمن ماه سال ۱۳۹۷ رييس مرکز ملي فرش ايران وعده‌ي شناسنامه‌دار شدن فرش ايراني را داده بود، اما اين طرح که مطالبه تعداد قابل توجهي از فعالان حوزه فرش نيز محسوب مي‌شود، همچنان بلاتکليف باقي مانده و چنين به نظر مي‌رسد که کليد طلايي براي به سرانجام رسيدن چنين طرحي حمايت دولت باشد.