"من به عنوان معمار فقط چند خط نمي کشم که صرفا استانداردهاي فضاي ترمينالي فرودگاه را پاسخ دهد بلكه تلاش مى كنم با طرحم براي نياز روحي انسانها پاسخ ايجاد کنم." اين را دکتر ابولقاسم بصير، مدير (گروه معماري دکتر بصير و همكاران) در رابطه با طرح پيشنهادي فرودگاه بين المللي چابهار بيان کرد. در ادامه خواننده اين گفتگو باشيد.
دکتر بصير در خصوص نام پروژه و ويژگي هاي آن بيان کرد:
ما نام اين پروژه را Silk Road International Airportگذاشته ايم، زيرا ايران يکي از کشورهاي در مسير جاده ابريشم بوده است و نمادهايي از ديگر کشورهاي مسير جاده ابريشم نيز در اين پروژه ديده شده است. به عنوان مثال، برج مراقبت اين پروژه يک استوانه کج است که نمادي از برج پيزاي ايتالياست، همچنين نمادهايي از چين و ديگر کشورهايي که در مسير جاده ابريشم هستند در اين پروژه قرار داده شده‌اند. پروژه يک فرودگاه ترانزيتى است، به اين معنا که اگر هواپيما از شرق دور به غرب برود، بايد در منطقه خليج فارس توقف داشته باشد و جابجايي مسافر و سوخت گيري انجام دهد. بر اين اساس من معتقدم اگر خدمات خوبي در اين فرودگاه ترانزيتي ارائه دهيم ايرلاين هاي بين المللي ترجيح ميدهند از اين فرودگاه تردد کنند و اين مي تواند نه تنها براي کشور ارزاوري داشته باشد بلکه ايران را به تمام جهان معرفى كند.
اين مهندس معمار در خصوص موقعيت ويژه اين فرودگاه گفت: اين پروژه در چارچوب توسعه جنوب شرقي کشور است و طبق توافق ايران و هند، قرار است هند روي اين پروژه سرمايه گذاري کند. بسيار پروژه مهمى است زيرا براي كشورهاى شرقى و بالادست ايران به خليج فارس و ساير نقاط جهان دسترسى ايجاد ميکند. اين پروژه در حاشيه خليج فارس است و ما در اين منطقه چند فرودگاه مهم داريم از جمله فرودگاه هاي امارات، قطر و کويت كه همه مقياس جهانى دارند. در نتيجه ما بايد چيزي بسازيم كه بتواند با اينها رقابت كند.
دکتر بصير با تاکيد بر اينکه، هم به لحاظ توسعه همه جانبه که در دنياي معمارى و تکنولوژي اتفاق مى افتد و هم به لحاظ جذابيت هاي کشور ايران که ضروري است در اين پروژه يك مفهوم نوآورانه و منحصر به فرد در حوزه خليج فارس و جهان طراحي شود؛ افزود:
ما در طراحي اين پروژه نزديك به ٨٠ فرودگاه بين المللي دنيا را بررسى كرديم، از فرودگاه کانسايي ژاپن تا آنتلانتاي آمريکا و در نهايت به يك مقايسه با فرودگاه کانسايي ژاپن رسيديم كه روي دريا ساخته شده، که ترمينال آن روي يک خط راست است و همچنين همانند اين پروژه 40 هواپيما در آن همزمان توقف دارند. طبق مدل فرودگاه کانسايي براورد کرديم به ٤ كيلومتر طول براي پارک هواپيماها نياز داريم که ما خط چهار کيلومترى را به شکل محيط يک دايره در نظر گرفتيم. با توجه به اجراي اين پروژه در چهار فاز و افزودن ده هواپيماي پهن پيکر ايرباس در هر بخش، ميتوان در هر مرحله يک ربع اين دايره را اجرا کرد. پس از اجراي اين مراحل چهار توسعه در چهار گوشه اين دايره انجام خواهد شد تا ظرفيت نهايي به 100 هواپيما برسد.
لازم به ذکر است، در حال حاضر ظرفيت فعلي ترمينال هاي فرودگاه دبي 90 هواپيما ميباشد.
فرودگاه بين‌المللي کانسايي ژاپن
دکتر بصير ويژگي هاي خاص و قابل رقابت اين پروژه را چنين توضيح مي دهد: با توجه به بين المللي بودن اين فرودگاه و داشتن رقبا در منطقه و اينکه در يک فرودگاه ترانزيتي عموما چندين ساعت انتظار براى مسافران و كادر پروازهاي طولاني وجود دارد؛ اين طرح بايد ويژگي هايي داشته باشد كه براي مسافران و کادر پرواز ايرلاين ها جذاب باشد. از اين رو در نظر گرفتيم فضايي ايجاد کنيم که افراد در طول زمان انتظار تا پرواز بعدي در محيطي شبيه يک سيتي سنتر بزرگ وقت بگذرانند. در نتيجه مجموعه اي از امکانات و فضاهاي خدماتي و تفريحي مانند فضاهاى ورزشى، هتل براي مسافران و کادر پرواز، موزه، سينما، مراکز خريد، محل استراحت و … در اين طرح ديده شده است.
فيلم طرح پيشنهادي پروژه Silk Road International Airport چابهار
در مرکز اين دايره يک ايران کوچک ساخته خواهد شد. به عنوان مثال ابعاد واقعي ميدان نقش جهان را در راستاى يکي از قطرهاي اين پروژه طراحى مى كنيم به طورى که دو ترمينال از چهار ترمينال اصلي در شمال و جنوب اين ميدان و دو ترمينال ديگر در شرق و غرب باشند. درواقع ميدان نقش جهاني خواهيم داشت که به شکل مدرن ساخته خواهد شد. بازارچه هاي اطراف آن هم دقيقا مثل مغازه هاي اطراف ميدان نقش جهان اصفهان خواهد بود ولى سوغات همه شهرهاى ايران در آن ها به فروش خواهد رسيد. يک مسجد هم همانند آنچه در ميدان نقش جهان است، در کنار اين ميدان طراحي کرديم ولي به صورت مدرن. فضاي بسته داخل نيز سبز خواهد بود و همانند فين كاشان كه در شهري خشك، در بين ديوارهاى محصور باغى زيبا ساخته شده است، اينجا هم در ميان محيط دايره اى شكل در دل يك شهر خشك، فضايى سبز ايجاد ميگردد. در رينگ دايره اي داخل راه هايي براي تسهيل تردد پياده از جمله اتوبوس برقي در نظر گرفته ميشود. همچنين پارکينگ هم زير اين محيط دايره اي شکل وجود دارد. علاوه بر اينها به علت سرگرمي هاي جذاب اين پروژه و احتمال از دست رفتن پرواز مسافران هشدار الکترونيکي در نظر گرفته ايم که نيم ساعت مانده به پرواز روي موبايل افراد بيايد.
پروژه Silk Road International Airport چابهار
به گفته اين استاد دانشگاه يکي از مزاياى طرح، اين است که دور تا دور فضاي دايره وسط بسته است و اين امر از دو جنبه حائز اهميت است. يکي از جهت مسائل زيست محيطي که اين منطقه در بعضي فصل ها بادهاي شديد و آزار دهنده دارد و ديواره هاي دايره اي شکل باعث ميشود بادها در مساحت مياني آزاددهنده نباشند. از سوي ديگر باعث ميشود در فضاي مرکزي صداي هواپيماها را نداشته باشيم.
لازم به ذکر است که اين سيتي سنتر ترانزيتي بعنوان يک پلازاي شهري مورد استفاده اهالي چابهار نيز خواهد بود.
پروژه Silk Road International Airport چابهار
در طراحي بايد همگام با پيشرفت هاي دنيا حرکت شود براي همين ما سعى مى كنيم مطالعاتمان به روز باشد. دکتر بصير با بيان اين جمله شيوه تفکر در مرحله آغازين طراحي پروژه معماري را چنين تشريح کرد: مثلا در کوهنوردي هاي حرفه اي همه گروه با تجهيزات کامل به كوه مى روند و با طناب به هم وصل هستند و کسي که جلوى گروه است رهبري و هدايت گروه را به عهده دارد. ميتوانيم در نظر بگيريم نفر جلويي در جهان تکنولوژي و توسعه اکنون ايلان ماسک است كه خيلي سريع مى رود و نفر دوم مثلا صنعت اتومبيل است و سوم و چهارم و… و همه با طنابي استعاري به هم وصل هستند. اگر نفر جلويي سريع مي رود بايد ببينيم اثرات سرعت او روي حوزه کاري ما از نظر ابزار، تکنولوژي و مفاهيم چيست. حالا اگر در اين فرايند به عنوان يک معمار ميخواهيم فضايي بين المللي را براي تردد 40 هواپيما خلق کنيم، بايد در نظر بگيريم 30 سال پيش معمار فرودگاه کانسايي ژاپن، رنزو پيانو آن پروژه را چگونه طراحي کرده است؟ و بعد از 30 سال که ميخواهيم يک فرودگاه بسازيم با توجه به تغييرات جهاني چه تحولي را بايد ايجاد کنيم؟
فرودگاه بين‌المللي کانسايي ژاپن
وى در مورد نحوه ي شکل گيري کانسپت پروژه توضيح داد: نمونه تفکر مشابه در مقياس کوچکتر در اپل پارک سانفرانسيسکو وجود دارد. يک دايره سبز به عنوان بخش مرکزي پارک در ضخامت دايره که فضاي اداريست محصور شده است. در پروژه ما دايره بزرگتري با محيط چهار کيلومتر را در نظر گرفتيم که اطرافش 40 هواپيما پارک شده باشد.
اپل پارک سانفرانسيسکو
دکتر بصير در توضيح مفهوم معماري، اضافه ميکند: معماري با ساختمان سازي بسيار متفاوت است، چراکه ساختمان سازها با اهن و بتن و فولاد و … درگير هستند و نقشه را مي گيرند و اجرا مي کنند. اين که اين نقشه چه چيز است کار معمار است که با عشق آن را خلق ميکند. همانطور که ميکل انژ پيش از تراشيدن سنگ، مجسمه خود را در آن مي ديد و با تراشيدن اضافه هاي سنگ، فرشته اي را از دل سنگ بيرون آورد، مهندس معمار نيز همانگونه بايد طرح خود را در سايت مورد نظر ببيند و خلق کند.
در پايان مؤسس و مدير سابق گروه طراحى صنعتى دانشگاه علم و صنعت ايران به معماران جوان توصيه مى كند،
براي شروع بهتر است ابتدا چند سال در گروهاي مشاور درگير پروژه هاي مختلف باشند و به عمق مفاهيم بپردازند.