مدير کل دفتر هنرهاي تجسمي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ضمن حضور در ايسنا و تشريح نگاه خود به موضوعاتي چون فعاليت نگارخانه‌ها، دغدغه‌هاي ستادي حوزه هنر تجسمي، خلاء‌هاي قانوني و مواردي چون امکان همکاري اين دفتر با بخش خصوصي، شرحي از تاکيدات دولت بر تعامل ويژه با هنرمندان اين عرصه را ارائه کرد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به مناسبت هفته دولت در محل خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) حاضر شد و به پرسش‌هاي خبرنگاران درباره حضور ايران در بينال ونيز سال آينده، مديريت مجسمه‌هاي شهري، خريد آثار هنري، نحوه برگزاري جشنواره تجسمي فجر ۱۴۰۲ و همچنين برنامه‌هاي آتي اين دفتر و عملکرد نگارخانه‌ها پاسخ داد.
محمد خراساني‌زاده بخشي از اين نشست، در پاسخ به پرسش ايسنا درباره مهم‌ترين هدف پيش‌روي او در حوزه هنرهاي تجسمي، به فراواني تعداد هنرمندان تجسمي اشاره کرد و با تاکيد بر اينکه حوزه هنر تجسمي مظلوم واقع شده است، گفت: دفتر هنرهاي تجسمي بالاترين جايگاه حاکميتي در حوزه هنرهاي تجسمي را داراست. هنر تجسمي به نسبت ظرفيت و جايگاهي که بايد از آن برخوردار باشد، مظلوم واقع شده؛ اين حوزه بي‌شک در ميان تمامي عرصه‌هاي هنري، از بيشترين تعداد هنرمندان برخوردار است.
هنر تجسمي مبتني بر سلبريتي‌بازي نيست
او معتقد است که عرصه هنر تجسمي مانند برخي ديگر از حوزه‌هاي هنر، مبتني بر چهره و سلبريتي‌ها نيست و اين امر گاه باعث شده حرف هنرمندانش به گوش مسئولان يا مردم نرسد.
مردم هنر تجسمي را نمي‌شناسند!
خراساني با بيان اينکه جامعه شناخت دقيقي از حوزه هنر تجسمي ندارد، گفت: در ميان مردم سوالاتي درباره حوزه تجسمي مطرح است.برخي از قشر غيرهنري حتي نمي دانند که هنر تجسمي شامل چه عرصه‌هايي مي‌شود.
او گفت که در مدت ابتدايي دو يا سه ماهه حضورش در دفترکل هنرهاي تجسمي برايش جالب بوده که از سوي قشر غيرهنري از او درباره عناوين زيرمجموعه هنر تجسمي سوال مي‌شده و در ميان بخشي از جامعه تعريفي از کارکرد اين حوزه هنري وجود نداشته است.
خراساني‌زاده با اشاره به اينکه معتقد است، هنر تجسمي نياز دارد به شأن خود بازگردد گفت: يکي از مهم‌ترين مسئوليت‌هاي خود را اين مي‌دانم که در راستاي اعتلاي جايگاه حوزه هنر تجسمي، مبتني بر ظرفيتي که بايد در سطح حاکميت داشته باشد تلاش کنم تا شان لازم را به هنر تجسمي بازگردد.
رويدادهاي متعدد هنري دست و پاي وظايف ستادي را بستند
مديرکل مرکز هنرهاي تجسمي بر اين موضوع که هنر تجسمي در کشورهاي ديگري نيز آن‌طور که بايد شناخته نمي‌شود و اين موضوع محدود به ايران نيست تاکيد کرد و گفت: مسئله اين است که دستگاه حاکميتي يا دولتي کار خود را به درستي انجام داده است يا خير؟ به نظر مي‌رسد بخشي از وظايف ستادي ما در حوزه هنر تجسمي روي زمين مانده است که شايد بتوان از رويدادهاي متعدد هنري به عنوان مهم‌ترين دليل آن ياد کرد که قطعا بنده هم درگير آنها خواهم شد.
لزوم شکل‌گيري شأن حاکميتي هنر در ستاد هنر هاي تجسمي
او مهم‌ترين اقدام لازم در اين حوزه را در يک جمله خلاصه کرد و گفت: مهم‌ترين کاري که بايد انجام دهيم شکل‌گيري شأن حاکميتي درست در ستاد هنرهاي تجسمي است.
مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي با اشاره به نيازمندي به قوانين پايه در بسياري از حوزه‌هاي هنر تجسمي، گفت: متاسفانه گاه مي‌بينيم که اين قوانين در ايران وجود خارجي ندارد، در حقيقت گويي جايگاهي اين دست از مسائل را مطالبه و پيگيري نکرده که مجلس يا هيات دولت آيين نامه و دستورالعمل‌هاي خود را در اين زمينه پيش ببرد.
يک چالش جدي درخصوص حراج هاي هنري
خراساني‌زاده با اشاره به خلاء برخي دستورالعمل‌هاي داخلي نيز گفت: تنها چند مورد دستورالعمل‌هاي داخلي وجود دارد و در اين زمينه نيازهايي ديده مي‌شود.به طور نمونه اين روزها بحث حراج آثار هنري، به‌خصوص «حراج تهران» به دفعات مطرح شده است. جالب است بدانيد کهدستورالعمل مشخصي در حوزه برگزاري حراج هنرهاي تجسمي وجود ندارد و اين چالشي جدي است.
نبود دستورالعمل شفاف موجب سردرگمي است
او برخورد و رويکردهاي سليقه‌اي را نتيجه نبود دستورالعمل‌هاي شفاف عنوان کرد و با تاکيد بر اينکه مخاطبان هنر هنگام مواجهه با رويکردهاي سليقه‌اي سردرگم خواهند شد گفت: زماني که برخورد سليقه‌اي وجود داشته باشد، مخاطب هنر متوجه نمي‌شود که بايد با چه رفتار و رويکردي به موضوعات ورود کند؛ مخاطب حتي نخواهد فهميد که کجا مي‌تواند شکايت يا گله کند و اين خود سردرگمي خواهد بود. بر همين اساسفراهم کردن زيرساخت‌هاي مقرر، تدوين دستورالعمل و آيين نامه‌ها را در دستور کار خود مي‌دانيم.
مرز شأن حاکميتي در هنر تجسمي کجاست؟
مديرکل مرکز هنرهاي تجسمي در پاسخ به پرسش ايسنا که در پي صحبت‌هايش درباره شکل‌گيري شأن حاکميتي هنر پرسيده شد و درباره مرز پيش روي شأن حاکميتي در حوزه هنرهاي تجسمي بود، گفت: شأن مداخله براي دولت در حکمراني جديد قابل تصور نيست. اگر دولت به صورت مستقيم در امور دخالت کند توان و فرصتي نخواهد داشت، بنابراين اصل ماجراي پيش روي شأن حاکميتي در حوزه تسهيل‌گري، تنظيم‌گري و ارائه خدمات خواهد بود. طبيعتا البته بخش عمده‌اي از موضوع تسهيل‌گري و تنظيم‌گري با مشورت هنرمندان و تشکل‌هاي هنري شکل خواهد گرفت.
بازنگري دستورالعمل نگارخانه‌ها/ بايد منتظر برون داد و برايند بود
او با ذکر مثالي که درباره اخذ نظر نگارخانه‌داران و انجمن‌هاي آنان درباره بازنگري دستورالعمل نگارخانه‌ها بود، گفت: دستورالعمل نگارخانه‌ها در حال بازنگري است. به منظور مشورت با هنرمندان و تشکل‌هاي هنري، نگارخانه‌داران و انجمن هاي آنان از جمله بخش‌هايي هستند که به صورت مستقيم در اين بازنگري حضور دارند؛ نظرات آنان اخذ و به صورت جمعي و انفرادي با آنان مشورت خواهد شد، البته اينکه برون‌داد و برآيند اين گفت‌وگو در مصداق چگونه باشد بحث ديگريست.
آثار نمايشگاهي قاعدتا بايد پيش از نمايش با دفتر تجسمي هماهنگ شود
مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي در ادامه صحبت‌هاي خود درباره نگارخانه‌ها به دستورالعملي درباره هماهنگي نمايشگاه‌ها با دفتر هنرهاي تجسمي که سال ۱۴۰۰ ابلاغ شده است نيز اشاره کرد و گفت: بر اساسدستورالعملي که سال ۱۴۰۰ توسط وزير وقت فرهنگ و ارشاد اسلامي ابلاغ شد، نگارخانه‌اي که قصد برگزاري نمايشگاه دارد بايد پيش از برگزاري موارد لازم را به دفتر هنرهاي تجسمي اعلام کنداما اينکه نگارخانه‌ها اين موضوع را رعايت مي‌کنند يا خير بحث ديگري است.
او ادامه داد: بر اساس اين دستورالعمل، نگارخانه‌داران بايد مدتي قبل از برقراي نمايشگاه تمام آثار هنري را در قالب يک لوح فشرده به دفتر هنر هاي تجسمي تحويل دهند تا ملاحظات احتمالي ذکر شود، البته واقعيت اين است که بخشي از نگارخانه‌ها اين دستورالعمل را رعايت نمي‌کنند.
او معتقد بود که رعايت نکردن دستورالعمل تبعاتي ايجاد کرده و چالش‌هايي را پيش آورده است.
دستورالعمل‌ها صرفا نظارتي نيستند
خراساني زاده با تاکيد بر اينکههدف از تدوين دستورالعمل‌ها صرفا نظارت نيستمعتقد است دستورالعمل‌ها شفاف‌سازي مي‌کنند.
او گفت: دستورالعمل‌ها به غير از اينکه مسئله نظارتي داشته باشند، راه‌گشا و معرف شفاف فرايندها هستند.مخاطب از طريق دستورالعمل‌ها مي‌تواند بدون مراجعه حضوري يا سردرگمي متوجه صلاحيت يا عدم صلاحيت علمي و تخصصي خود براي انجام يک فعاليت شود؛ از سوي ديگر مخاطب خواهد دانست که اگر موضوعي را پيگيري کرد و به نتيجه نرسيد چگونه مي‌تواند شکايت کند.
در سومين دور رسيدگي به سند ملي هنرهاي تجسمي بنا بر «نتيجه» است
خراساني‌زاده در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود به موضوع سند ملي هنرهاي تجسمي نيز اشاره کرد و گفت:اتمام کار سند ملي هنرهاي تجسمي در دستور کار است. کار اين سند از چند سال گذشته آغاز شده و حتيپيش‌نويس آن نيز آماده شده است. من سومين مديرکلي هستم که درگير اين پيش‌نويس شدم. جمع‌بندي آن البته نهايي نشده و با توجه به اينکه يک تکليف مشخصي است که از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي براي وزارت فرهنگ و ارشاد تعيين شده است،بنا داريم که اين تکليف قانوني را به نتيجه برسانيم.
عمل و اجراي اسناد و قوانين معطل مانده در حوزه تجسمي درگير چالش
مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي تاکيد داشت که عمل و اجراي اسناد و قوانين معطل مانده در حوزه تجسمي جاي کار بسياري دارد و در همين راستا به متن حکم انتصاب خود توسط وزير اشاره کرد و گفت: در راستاي پرداختن به مقررات و قوانين، جالب است بدانيد يکي از بندهايي که در حکم انتصاب بنده توسط وزير محترم به صورت خاص ذکر شده، بند سوم درخصوص عمل و اجراي اسناد و قوانين معطل مانده در حوزه تجسمي است. همين واژگان نشان مي‌دهد که در اين بخش دچار چالش بوديم. خاطرم هست زماني که وزير حضور من در اينجا را مطرح کردند يکي از نکاتشان اين بود که اينجا بسيار جاي کار و نياز به سرعت عمل بيشتري دارد.
مهم‌ترين مسئله گام اول چه خواهد بود؟
به عقيده مديرکل مرکز هنرهاي تجسمي در گام اول، مهم‌ترين مسئله پيگيري زيرساخت‌هاي قانوني مورد نياز و پرداختن به مقررات و قوانين است که وزير نيز بر آن تاکيد کرده بود.
دومين قدم تعامل سازنده با هنرمندان و تشکل هاي تخصصي است
او با اشاره به دومين قدمي که بايد در حوزه هنرهاي تجسمي برداشت نيز گفت: گام دوم در حوزه تعامل بهتر و سازنده‌تر با هنرمندان و تشکل‌هاي تخصصي است. همانطور که اشاره شد بيشترين تعداد هنرمندان در عرصه تجسمي فعاليت مي کنند. همين تعدد اعضا کار دفتر هنرهاي تجسمي را سخت مي کند؛ اينکه چطور با همه هنرمندان مرتبط شويم، حرف همه آنان را بشنويم و پاي درد و دلشان بنشينيم؛ چه اساتيد پيشکسوت که حرمتشان واجب است و چه اساتيد جوان تري که در آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها تدريس مي‌کنند و چه هنرمنداني که در حوزه‌هاي مختلف کار و خلق اثر مي‌کنند.
خراساني زاده ادامه داد: بر همين اساس به بهانه‌هاي مختلف از اساتيد پيشکسوت که حرمتشان واجب است دعوت مي کنيم يا به آنان سر مي‌زنيم چرا که احياي تعامل با هنرمندان و تشکل‌هاي تخصصي مانند انجمن‌ها يکي از اولويت‌هاي کاريمان محسوب مي‌شود. احياي اين تعامل آغاز شده و در اين مدت نيز به طور خاص به آن پرداخته‌ايم.
جلسات تخصصي با انجمن‌ها ادامه خواهد داشت
خراساني‌زاده با اشاره به جلساتي که پيش از دوران مديريتي او ميان انجمن‌ها و دفتر هنرهاي تجسمي برگزار شده بود و پيگيري آنها نيز اظهار کرد: طبيعتا حالا من در جايگاه حقوقي قرار گرفته‌ام و معتقد هستم اگر قرار باشد هر کسي که سر کار مي آيد تمام کار گذشتگان را کنار گذارد و از صفر شروع کند نه فرصتي خواهد داشت و نه روند درستي را پيش خواهد گرفت، بر همين اساس مسير کاري من در هر جا که تا کنون بوده‌ام، اين بوده کهاگر سنت خوبي پيش از من برقرار شده آن را حفظ و اگر ايراد يا نقصي وجود داشته آن را برطرف مي‌کنم. بر همين اساس هم‌انديشي با انجمن ها، حتما ادامه دار و پا برجا خواهد بود.
ماجراي خريد آثار هنري چه بود و چه شد؟
او در پاسخ به پرسشي درباره موضوع خريد آثار هنر تجسمي از سوي دستگاه‌ها و اينکه ماجراي آن چه شد نيز گفت: دوره‌اي در دهه ۸۰ مصوبه‌اي وجود داشت که البته از جمله قوانين موقتي بود؛ مانند قوانيني که تصويب شدند اما بازه زماني خاصي داشتند؛ در آن مصوبه بعضي اقدامات مرتبط با خريد آثار پيش‌بيني شده بود، اتفاق بسيار خوبي هم بود و اگر در چارچوب قانون تداوم داشت نتيجه خوبي به بار مي‌آورد؛ اين هم يکي از مسائلي است که عرض کردم ضعف زيرساخت قانوني داريم.
خراساني زاده ادامه داد: متاسفانه اين مصوبه رها شد و فعلا تحت عنوان خريد آثار قانوني نداريم که قيد شده باشد و دستگاه‌ها را به شکلي براي خريد آثار موظف کند.
او افزود: نکته‌اي که پيشتر وزير محترم هم به آن اشاره کرده بودند گفته بودند صرفا در رابطه با خريد آثار نيست؛ در بودجه سال ۱۴۰۱ بندي تحت عنوان بند ز تبصره ۹ در قانون بودجه سال قرار گرفت، بر اساس اين بند دو درصد بخشي از بودجه دستگاه‌هاي دولتي مي‌توانست در حوزه فعاليت‌هاي فرهنگي هزينه شودکه چند دستگاه از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد، سازمان ميراث فرهنگي و سازمان تبليغات متولي و.. آن بودند.
مدير کل دفتر هنرهاي تجسمي در ادامه به مکلف شدن دستگاه‌ها در خصوص هزينه بخشي از بودجه خود در حوزه فعاليت هاي فرهنگي و هنري اشاره کرد و گفت: اما امسال اتفاق خوبي رقم خورد کهدستگاه‌ها ديگر در اين رابطه مخير نيستند بلکه مکلف شدند و تکليف قانوني دارند که بخشي از بودجه خود را که در قانون تعيين شده به فعاليت‌هاي فرهنگي و هنري اختصاص دهند. در همين راستا در قانون ساز و کاري براي آن پيش‌بيني شد و به اين ترتيب بايد شورايي براي رسيدگي به موضوع شکل گيرد تا اينطور نباشد که دستگاهي کار فرهنگي خود را انجام دهد و بعد اطلاع دهد که بخشي از بودجه خود را در اين راستا هزينه کرده است. اين شورا نمايندگاني از مجموع نهادها خواهد داشت، البته تحقق اين امر به دستورالعمل و شيوه‌نامه‌اي نياز دارد که مراحل تصويب خود را در هيات وزيران پيش مي‌برد. تصور مي‌کنم مرحله اول تشکيل شورا نيز انجام شده و در حال تدوين جزييات و ساز و کار زيرمجموعه است. از لحاظ قانوني فعلا اين بخش تنها چيزي که داريم و طبيعتا در حوزه هنرهاي تجسمي مي تواند کمک حال ما باشد، اما تصور مي‌کنم چندان کافي نخواهد بود.
دعوت از سرمايه‌گذاران و بخش خصوصي
خراساني‌زاده با تاکيد بر علاقه بسياري از صنايع براي خريد آثار تجسمي گفت: برخي سرمايه‌گذاران، صنايع يا شرکت‌هاي خصوصي مايلند وارد عرصه هنر تجسمي شوند اما مسير آن را نمي‌دانند؛ برخي شرکت‌هاي خصوصي مايلند که آثار تجسمي را در فضاي مورد استفاده خود قرار دهند اما ساز و کارش را نمي‌دانند و در گير فرايندي چالشي مي شوند و گاه براي خريد با واسطه رو به رو مي شوند.
او با اعلام آمادگي براي همکاري با اين دست از شرکت هاي خصوصي و صنايعگفت: مرکز هنرهاي تجسمي اين آمادگي را دارد تا به علاقه‌مندان که قصد دارند براي خريد آثار تجسمي هزينه کنند، کمک کند.
از اقداماتي مانند افزايش سرمايه اجتماعي آنان يا جنبه تبليغاتيشان نيز دريغ نخواهد شد؛ حتي در حوزه موضوعاتي چون معافيت‌هاي مالياتي هم البته اگر قانون اجازه داده باشد همکاري خواهيم کرد.
مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي اظهار کرد: زمينه اين همکاري در قالب جشنواره‌ها نيز فراهم است. ممکن است مجموعه‌اي اعلام آمادگي کند که آثار برتر هر ۱۰ بخش فجر را خريداري کند. دفتر هنر هاي تجسمي آمادگي دارد که آنان را به عنوان يکي از حاميان اصلي جشنواره معرفي و در پوسترهاي رسمي نيز اين موضوع را ذکر کند؛ راهکارهايي از اين دست را پيش گرفتيم و به دنبال اين دست از حمايت‌ها هستيم، اگر چه که مسير قانوني که در بودجه ۱۴۰۲ پيش‌بيني شده را نيز پيگيري مي‌کنيم.
تعامل دفتر هنرهاي تجسمي با شهرداري براي نصب مجسمه و ديوارنگاره
او در پاسخ به سوالي درباره تعامل دفتر هنرهاي تجسمي و سازمان زيباسازي شهرداري تهران در راستاي خريد آثار تجسمي هنرمندان مانند مجسمه يا ديوارنگاره هاي شهري نيز گفت: شهرداري غالبا بودجه‌اي را براي سفارش آثار و نه خريد آثار در دسترس دارد. شهرداري به طور معمول و بر اساس ساز و کاري که دارد کار سفارش مي دهد. اين سفارش عموما در قالب يک سمپوزيوم يا فراخوان و مطابق با ساز و کارهاي قانوني‌شان است. اين فراخوان‌ها به صورت مداوم در اقصي نقاط شهرداري‌ها انجام مي‌شود که تعدادي از هنرمندان مجسمه‌ساز در ْن شرکت مي‌کنند.
او ادامه داد: در ارتباط با نصب ديوارنگاره ها نيز عموما به شکل فراخوان اقداماتي صورت گرفته است. اما با همت شهرداري تهران در يک يا دو سال گذشته کاري تازه انجام شد برخي از آثار بزرگان هنر روي ديواره‌هاي شهر رفت؛ در حقيقت اصل اثر از سوي شهرداري خريداري نشد اما اثر با اجازه هنرمند روي ديوار رفت. اين طرح بسيار ارزشمند است و موجب ارتقاء ذائقه عمومي مردم خواهد شد که جاي تجليل از مجموعه زيباسازي دارد.
مجسمه حکيم نظامي کجاي راه متوقف شد؟
خراساني‌زاده درباره ادامه نصب تنديس بزرگان در شهر تهران و مجسمه حکيم نظامي که پيشتر قرار شده بود در يکي از ميادين تهران نصب شود گفت:البته سازمان زيباسازي بايد به اين موضوع ورود کند چرا که پيگير آن بود. اما به واسطه عزمي که در رابطه با معرفي حکيم نظامي در اين دولت ايجاد شد، ادعاهاي نادرست برخي از کشورهاي همسايه درباره ايشان و اينکه يک روز در تقويم به نام ايشان شناخته مي‌شد، مجموعه رويدادهاي بزرگداشت حکيم نظامي در وزارت فرهنگ برگزار شد و نادر قشقايي مجسمه‌اي از حکيم نظامي را کار کردند که انتهاي سال ۱۴۰۰ در اختتاميه اين بزرگداشت در ابعاد کوچک‌تر رونمايي شد. سال گذشته نيز اصل مجسمه معرفي و بنا شد که در ميدان ونک نصب شود اما ما معمولا در وزارت فرهنگ در جزييات کار سازمان زيباسازي ورود نمي‌کنيم.
او ادامه داد: البته در شوراي مجسمه و يادمان ساز و کاري براي نگاه کلان به سازه‌هاي شهري از جمله مبلمان شهري، مجسمه و يادمان وجود دارد و قانون تصويب مصاديقشان در اين شورا موجود است. شوراي مجسمه و يادمان، شورايي فراسازماني است و قانون همه دستگاه‌ها و شهرداري‌ها را مکلف کرده که در شورا حضور داشته باشند. دبيري اين جلسه بر عهده مديرکل هنرهاي تجسمي است اما ارتباطي با سفارش دادن يا مشارکت ما در توليد ندارد.
چه کسي جلوي مجسمه‌هاي بدساخت مفاخر را مي‌گيرد؟
خراساني‌زاده در بخشي از اين نشست در پاسخ به پرسشي درباره ضرورت نظارت بر مجسمه‌هاي شهري با هدف جلوگيري از ساخت و نصب مجسمه‌هاي بدساخت و بعضا نازيبا از مفاخر ملي و فرهنگي کشور، به عملکرد شوراي «مجسمه و يادمان» راه‌اندازي شده اما در مقاطعي فعاليت چندان پررنگي نداشته اشاره کرد و اعلام کرد که اين شورا در حال احياء است.
او گفت: کارکرد شوراي مجسمه و يادمان اساسا همين است که اگر به موقع تشکيل مي‌شد قانونا تمام موارد بايد تاکنون تصويب شده و مجوز مي‌گرفت.مجسمه سازان خود در اين شورا حضور دارند و نمايندگاني از ميراث فرهنگي و گردشگري، بنياد شهيد و امور ايثاگران، شهرداري تهران، فرهنگستان هنر و.. از اعضاي آن هستند که اين شورا به رياست معاونت امور هنري ارشاد و دبيري مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي بر ساخت مجسمه‌هاي شهري نظارت مي‌کنند.
او افزود: شوراي مجسمه و يادمان در حال احياء است و منتظريم تا يکي ـ دودستگاه ديگر هم نمايندگان خود در شورا را معرفي کنند تا ظرف يکي دوماه آينده شورا را تشکيل دهيم. شوراي مجسمه و يادمان در صورتي که تشکيل شده بود مي‌توانست جلوي ساخت و نصب بسياري از مجسمه‌هاي بدساخت از چهره‌هاي ملي را در اين مدت بگيرد.
دفتر هنرهاي تجسمي به شوراي ارزشيابي هنرمندان ورود کرده؟
خراساني‌زاده در پاسخ به سوالي درباره شوراي ارزشيابي هنرمندان و نويسندگان نيز گفت: اين شورا فرادستگاهي است که دبيرخانه آن در وزارت فرهنگ مستقر است. اين دبيرخانه کارگروه‌هاي تخصصي دارد که کاملا از اداره کل هنرهاي تجسمي و ساير ادارات کل ذيل معاونت هنري مجزاست. اين کارگروه شامل هنرمندان است که از پيش شکل گرفته است و ما هيچ‌گونه ورودي در اين بخش نداريم.
برگزاري رويداد جشنواره تجسمي فجر در هر ۱۰ بخش
مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي در پاسخ به اينکه برنامه‌اي جهت افزايش تعداد جشنواره‌ها و رويداد هاي ملي در حوزه تجسمي ديده شده يا خير؟ گفت: چند رويداد ملي و بين‌المللي را بايد در تقويم رسمي داشته باشيم که در حال حاضر نداريم، قطعا هم چالش اصلي بودجه است. اما قله اين رويدادها جشنواره تجسمي فجر است که امسال در هر ۱۰ بخش خود برگزار خواهد شد.
او ادامه داد: از ميان رويدادهاي ملي ديگري که در دستور کارمان داريم مي‌توان به جشنواره تجسمي جوانان و دوسالانه‌هايي که در بعضي رشته‌ها داريم اشاره کرد. دوسالانه‌ها البته هنوز در تمامي رشته‌ها برگزار نمي‌شود. دوسالانه خوشنويسي برگزار خواهد شد و اميدواريم که استان قزوين ميزبان باشد.تلاشمان بر اين است که امسال دوسالانه ديگري را هم در کنار خوشنويسي داشته باشيم اما اين منوط به اطمينان از مباحث بودجه‌اي است.
دفتر هنرهاي تجسمي برگزارکننده فستيوال و ورکشاپ نخواهد بود
خراساني زاده درباره اينکه دفتر هنرهاي تجسمي برنامه اي براي برگزاري ورکشاپ و فستيوال ها دارد يا خير نيز اظهار کرد: توجه ما بر مسئله تسهيل گري و تنظيم گري است و تلاش خواهيم کرد تا حد ممکن به جزييات وارد نشده و به نوعي با موسسه يا هنرمندي رقابت نکنيم. ورود مستقيم دستگاه‌هاي هنري و مداخله آنان عموما آسيب زننده است. ترجيح بر اين است که پيشنهاد برگزاري چنين برنامه‌هايي از سوي مجموعه‌هاي تخصصي تجسمي مطرح و دفتر هنر هاي تجسمي تسهيل گر آن اتفاق باشد، به اين معنا که مجوز لازم را ارائه يا حمايت معنوي و در حد توان حمايت مالي انجام دهد؛ در مجموع سعي ما بر اين است که برگزارکننده اين رويدادها نباشيم اما به سمت تسهيل‌گري و تنظيم‌گري حتما حرکت خواهيم کرد.
او ادامه داد: در اين رابطه طرح‌هاي مختلفي را از شهرداري‌ها، انجمن‌ها، موسسات، تشکل‌ها و… به دفتر هنر هاي تجسمي ارائه مي شود که در بخشي به آنان کمک کرده و مي‌توان حتي بهاي بيشتري به آن داد. دفتر هنرهاي تجسمي مسير پيشرفت در اين حوزه را تقويت انجمن‌ها ديده است، به اين طريق که آنان سراغ رويدادها بروند و دفتر هنرهاي تجسمي در برگزاري کمکشان کند.
او يکي از آسيب‌هاي جدي فعاليت ستادي در حوزه هنرهاي تجسمي را اين مي بيند که به صورت مستقيم درگير رويدادهاي اينچنيني شود.
نگارخانه ها چرخ اقتصاد هنر را مي چرخانند
خراساني‌زاده نگاه خود به اقتصاد هنر را نيز تشريح کرد و گفت که به عقيده او يکي از مسائل جدي در حوزه اقتصاد هنرهاي تجسمي اين است که به جز چهره‌هاي نامدار
هنرمندان به تنهايي امکان فراهم ساختن بازار خود را نخواهند داشت.
او معتقد است نگارخانه اولين مکاني است که براي هنرهاي تجسمي بازارسازي مي‌کند و اگر قرار باشد چرخ اقتصاد هنر روان باشد و بچرخد نگارخانه‌ها بايد تقويت شوند. بر همين اساس او عنوان کرد که مهم‌ترين رکن اقتصاد هنر در حوزه هنر تجسمي را فراتر از آرت فر، اکسپو يا حراجي مي‌بينيد.
مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي اعلام کرد که در زمينه کمک به نگارخانه‌ها علاقه‌مند است و گفت: براي کمک به نگارخانه ها مشتاق هستم تا که بر پاي خود بايستند و با نوآوري، نوآفريني و فعاليت هاي تازه تر چرخه‌هاي تازه تري را در حوزه اقتصادي فراهم کنند.
خراساني زاده با اشاره به متوقف شدن فعاليت نگارخانه‌ها در بازه زماني از سال گذشته و ادامه فعاليت آنها به صورت منسجم نيز اظهار کرد: نگارخانه‌ها اغلب به دليل فشار يا نگراني‌ها فعاليت خود را متوقف کردند. برخي نگارخانه‌داران اين نگراني را داشتند که آثارشان آسيب ببيند؛ گاهي ممکن است يک رفتار هيجاني چند صد ميليون تومان به آنان ضرر بزند و يک نگارخانه‌دار نه تنها سود نکند که متوجه ضرر نيز بشود.
او ادامه داد: ابتداي کار، نگارخانه‌ها محدود شد و همانطور که بازار هنر در ساير حوزه‌ها بار ديگر رونق گرفت نگارخانه‌ها نيز رونق گرفتند؛ ديديم که در ساير حوزه‌ها حتي گاه سالن خالي براي اجراي برنامه هاي نمايشي و موسيقيايي و اکران‌هاي سينمايي فراهم نمي‌شود؛ تقريبا در حوزه نگارخانه‌هاي فعال نيز همين برنامه را داشتيم. حالا از پايان سال و به‌خصوص ابتداي سال ۱۴۰۲برنامه نگارخانه‌ها به صورت منسجم پيش مي‌رود و اکثريت نمايشگاه‌ها اثار خوبي از هنرمندان مطرح به نمايش گذاشتند. آثار متعددي هم به خارج از کشور ارسال شد که در نمايشگاه‌هاي بين المللي شرکت کند.
خراساني‌زاده افزود: حالا مسئله اين است که آسيبي که براي نگارخانه داران ايجاد شده را چطور مي توانيم رفع و رجوع کنيم؟ متاسفانه هنوز انجمن ملي نگارخانه داران تاسيس نشده بر همين اساس جلسه‌اي با انجمن نگارخانه‌داران تهران برگزار شد. از دوستان خواسته شد که انجمني وابسته به وزارت فرهنگ شوند، آنان نيز مطالباتي داشتند، از جمله اينکه شهرداري همکاري‌هايي را با ملک مسکوني که تبديل به نگارخانه شده داشته باشد يا در اين خصوص معافيت‌هايي را در نظر گيرد. بنا بر اين شد که جلسه مفصل‌تري با مجموعه بزرگ‌تري از نگارخانه داران برگزار و به مطالباتشان که موارد قانوني برخي از آن ها هم بعضا پيگيري و استخراج شده رسيدگي کنيم.
حراج در سطح کلان به نگارخانه‌ها کمکي نمي‌کند
خراساني زاده معتقد است کهبا ايجاد تعدد رويدادهاي بزرگ مي‌توان به بيشتر ديده شدن نگارخانه داران کمک کرد. او عنوان کرد که حراج‌ها لزوما به نفع نگارخانه‌ها نيستند و معدود مجموعه داران يا نگارخانه داران از حراج ها سود مي‌کنند اما در سطح کلان حراج ها مستقيما به نفع نگارخانه‌داران نخواهد بودمگر اينکه بازارسازي به شيوه درستي انجام شود.
او عقيده دارد فرايند ايجاد بازار توسط نگارخانه‌ها، يعني روند حضور نگارخانه در آرت فر، انتخاب آثار آرت فر براي حراج که در دنيا مرسوم است به درستي طي نشده است. بر همين اساس نيز گاهي حراج آسيب‌زا خواهد بود.
مدير کل دفتر هنرهاي تجسمي گفت: مثلا تابلويي بوده که در حراجي به قيمت چندين ميليارد تومان فروخته شده، اما اين فقط يک مورد است. با اين حال اين اعداد و ارقام حراجي موجب مي‌شود مجموعه سازمان ماليات به چشم فروشنده خوب به همه نگارخانه‌داران نگاه کند. واقعيت اين است که ميزان تراکنش و داد و ستد سالانه بعضي از نگارخانه‌هاي ما به اندازه يک تابلويي که در «حراج تهران» فروخته شد هم نيست، البته حراجي به واسطه تغيير حجم بازار مي‌تواند مفيد هم باشد.
او ادامه داد: يکي از راه‌هاي اصلي، ايجاد بازار هنر است و در مسير رويدادهاي پيش نيز ديده خواهد شد که تلاش ما براي حضور نگارخانه داران در بازار هنر يعني نگارخانه دار با حضور خود، فروش خود و مشتريان خود وارد آرت فر شود. پيگير هستيم و رويکردمان تنظيم‌گري است، حالا يا قرار بر اين شود که بخش خصوصي ورود کند يا اگر دفتر هنرهاي تجسمي قصد برگزار کردن را داشت اميدوارم با مشارکت انجمن نگارخانه‌داران اين اتفاق را رقم بزنيم تا به شکل‌گيري اين بازارسازي کمک کنيم.
۱۷ دوره اتهام پولشويي يک سند هم نداشته!
خراساني زاده با اشاره به برگزاري هفدهمين دوره ازحراج تهران گفت: حدود ۱۷ دوره در رسانه ها درباره حراج تهران طرح بحث و گاه هم اتهام پولشويي مطرح شد اما تا به حال يک سند معتبر قابل استناد در اين رابطه ارائه نشده يا اصلا سندي که ما را به سمت بررسي ببرد هم ارائه نشده است؛ برخي تصور مي‌کنند چون قيمت بالاست پس حتما پولشويي مطرح است.
او عنوان کرد که در رابطه با قيمت گذاري و اصالت سنجي آثار هيچ رويه مشخص قانوني در کشور وجود ندارد و تاکيد کرد که البته در ساير نقاط دنيا نيز اينگونه نيست که اين رويه‌ها تا اندازه قابل توجهي قانون پذير باشند.
او معتقد است هنر پديده خاصي است و اثر هنري پديده‌اي است که يک‌بار به دست مي‌آيد و ديگر تکرار نمي‌شود.
حرکت به سمت رويه اصالت‌سنجي آثار هنري
او اظهار کرد: هنرمند تراز اول در فضاي شاعرانه‌اي آفرينش هنري مي‌کند، بر همين اساس گاه نمي‌توان اثرش را قيمت‌گذاري کرد. عموما بايد آثار هنرمند را با اثر خود او سنجند؛ در دنيا پديده‌هاي مختلفي مانند قدمت، شهرت و اتفاقات خاص که حول و حوش هنرمند يا اثر هنري‌اش قرار مي‌گيرد در قيمت‌گذاري موثر و ملاک‌هايي اصلي هستند که در کنار کيفيت و ارزيابي ويژگي‌هاي هنري بررسي مي‌شوند. اين رويه در دنيا وجود دارد.
خراساني زاده افزود: اما ما فعلا معيار و روش ديگري جز اعتماد به افراد فعال در اين حوزه، کارشناسان قيمت گذاري يا اصالت سنجي نداريم. من نمي توانم به عنوان يک مدير اين مسئله و شرايطي که هست را زير سوال ببرم، البته به اين معنا نيست که با آن موافق بوده يا آن را قبول داشته باشم اما زماني مي‌توانم آن را زير سوال ببرم که تناقضي با دستورالعمل يا مقررات وجود داشته باشد.حالا که دستورالعمل يا مقرراتي نيست بايد به افرادي که کار مي کنند احترام بگذارم اما در هر صورت بايد به سمت ساز و کاري براي اصالت سنجي آثار حرکت کنيم.
نمي‌دانيم آثاري که رد و بدل مي‌شود اصيل هستند يا نه!
او تاکيد کرد: واقعا نمي دانيم همه آثاري که در عرصه ها رد و بدل مي‌شود اصيل است يا خير. اين چالش خود بازار کاذب ايجاد کرده است. هنرمنداني براي اثبات اصالت اثر خود مبلغي را دريافت مي‌کنند که بگويند اثرشان اصيل است يا خير. يا هنرمندان پيشکسوتي را داريم که دچار فراموشي شدند و حتي خود نمي‌توانند اصالت اثرشان را تضمين کنند. يا هنرمنداني هستند که در قيد حيات نيستند و هراز چندگاهي اثر جديدي از آنان در بعضي از عرصه‌ها ارائه مي‌شود و کسي نمي تواند قبول کند که اين اثر متعلق به اوست يا خير. در اغلب موارد کسي مسئوليت اصالت سنجي را بر عهده نمي گيرد و همين باعث ايجاد بازار کاذب خواهد شد.
او اظهار کرد که پيشنهادات براي راهکار اين چالش ارائه شده اما صرفا دفتر هنرهاي تجسمي تصميم‌گير نيست.
خراساني زاده ادامه داد: تجربه نشان داده اگر ضوابط شفاف داشته باشيم هنرمندان و موسسات همکاري لازم را خواهند داشت. مسئله اين است که وقتي ما خودمان به لحاظ قانوني بلاتکليف هستيم نمي‌توانيم از هنرمند هم انتظار داشته باشيم که قانونمند باشد.
مدير کل دفتر هنر هاي تجسمي درباره نوع قيمت‌گذاري در حراج ها اظهار کرد: از آن جا که در مورد اين نوع قيمت‌گذاري مقرراتي وجود ندارد نمي‌توان نظر شخصي داد اما مي‌توان اين را گفت که در دنيا عواملي به غير از کيفيت اثر وجود دارد که بر اين مسئله تاثير خواهد گذاشت. بايد سريع‌تر فکري کرد. با چند بخش در وزارت فرهنگ و خارج از وزارت فرهنگ گفت‌وگو هايي را در اين رابطه داريم. اميدوارم ساز و کاري به دست آيد که همه دستگاه هاي قوه مجريه و قوه قضاييه بپذيرند و به آن احترام بگذارند.
بازسازي موزه هنرهاي معاصر در حد برنامه ريزي شده انجام شد
خراساني زاده که مدتي است رياست موزه هنرهاي معاصر را نيز برعهده دارد به سوال ايسنا درباره روند بازسازي موزه هنرهاي معاصر نيز پاسخ داد و گفت: چند ماه است که روند بازسازي به اتمام رسيده، در حقيقت حدودا بعد از فروکش کردن شيوع ويروس کرونا بود که بازسازي موزه نيز به اتمام رسيد. بازسازي در بخش هايي که قرار بود تمام شد، البته ممکن است بخش هاي ديگر نياز به بازسازي داشته باشند اما به نظر مي‌رسد بر اساس برنامه بازسازي و با توجه به بودجه‌اي که آن زمان تعيين شده بود مي توان گفت موضوع بازسازي به نتيجه رسيده است.
ما خودمان بيشتر از ديگران نگران موزه‌ايم
او که رياست موزه هنرهاي معاصر را نيز بر عهده دارد با اشاره به جايگاه موزه هنرهاي معاصر در ميان هنرمندان گفت: حاشيه را از طريقي مثبت مي‌دانم چرا که نشان مي‌دهد موزه جايگاه خود را در ذهن و قلب هنرمندان دارد؛ البته به اين معنا نيست، افرادي که به صورت غيرواقع به برخي حواشي دامن زدند، تمام حرف‌هايشان قابل تصديق بود. برخي سوء استفاده کردند و برخي حواشي توسط خبرنگارنماها مطرح شد.
خراساني‌زاده اظهار کرد: طبيعتا با توجه به تمام توان خود تلاش مي‌کنيم که از موزه هنرهاي معاصر مراقبت داشته باشيم. يعني اينطور بايد بگويم که در حال حاضر بيشتر از آنچه ديگران نگران موزه هستند، ما خودمان نگران موزه و تک تک آثار و داشته‌هاي مادي و معنوي خود هستيم. بر همين اساس با همدلي و همراهي مخاطبان خود مي‌توانيم حواشي منفي را تبديل به دغدغه‌مندي مثبت و تعامل کنيم.
پيوند مديريت دفتر هنرهاي تجسمي و رياست موزه هنرهاي معاصر ارزشمند است
مدير کل دفتر هنرهاي تجسمي درباره حضور همزمان در سمت رياست موزه هنرهاي معاصر و اينکه آيا در ادامه جانشيني را براي خود تعيين خواهد کرد؟ نيز گفت: در بيشتر دوران بعد از انقلاب اسلامي اينطور بوده که مديران کل هنرهاي تجسمي به صورت همزمان مسئوليت موزه هنرهاي معاصر را نيز بر عهده داشتند
و به نظر مي‌رسد پيوند اين دو پديده با يکديگر ارزشمند است.حالا اينکه در ساز و کار اجرايي به چه شکل عمل کنيم بحث ديگري است که سر جاي خود است اما نکته بسيار مهم تثبيت جايگاه موزه ذيل اداره کل هنرهاي تجسمي است که در حکم معاونت امور هنري وزارت فرهنگ که براي من صادر شد تاکيد شد که موزه به عنوان بازوي اصلي و زيرمجموعه اداره کل هنرهاي تجسمي باشد و اين ظرفيت کمک خواهد کرد که بيشتر در خدمت هنرمندان تجسمي باشيم.
موزه چهره هاي تجسمي به ما ارتباطي ندارد
او در پاسخ به اينکه آيا دفتر هنرهاي تجسمي مسئوليتي در قبال موزه‌هاي وعده داده شده که گاه مرتبط با شخصيت هايي از هنر تجسمي هستند دارد يا خير گفت: اين مورد در حوزه کاري دفتر هنرهاي تجسمي نيست، نه مجوز اين نوع اتفاقات را پيگيري مي‌کنيم و نه ساز و کارش را، اما موزه‌هايي در ساير استان ها متعلق به وزارت فرهنگ است که با آن ها تعامل داريم، اگرچه که آنها ذيل اداره کل ارشاد استان مربوطه هستند.
او ادامه داد: از سوي ديگر اما بايد همه عزيزان بدانند که تمام نگارخانه‌هاي بخش خصوصي يا دولتي بايد مجوز خود را از اداره کل هنرهاي تجسمي اخذ کنند چرا که گاه پيش مي‌آيد اسم مجموعه اي موزه است اما مجموعه اي از نگارخانه‌ها آن را تشکيل داده است.
ماجراي خانه حراج تهران چه بود؟
او درباره لزوم راه‌اندازي «خانه حراج تهران» که چندي پيش صحبت ايجاد آن از سوي وزير ارشاد مطرح شده بود، گفت: خانه حراج تهران در حال حاضر يک پديده موجود نيست. در يکي از جلسات شوراي هنر که در مردادماه برگزار شد موضوع سند ملي موسيقي مطرح شد و چون به تازگي حراج برگزار شده بود به اين موضوع هم اشاره شد که بايد خانه حراجي را داشته باشيم و درباره ضرورت آن بحث شد. در مجموع در رابطه به خانه حراج تهران، ممکن است نوعي مجوز را به عنوان نام خانه حراج راه‌اندازي کنيم که بايد در آينده به ساز و کارهاي آن پرداخته شود.
براي بينال ونيز آماده خواهيم شد
او در پاسخ به پرسش ديگري درباره حضور هنرمندان ايراني در بينال ونيز که سال آينده برگزار مي‌شود هم گفت: در حال حاضر بينال ملي خوشنويسي پيش روي ماست، اما در دوسالانه‌هاي بين المللي که در خارج از ايران برگزار مي‌شود هم اغلب در ونيز شرکت مي‌کرديم. شرکت در ساير دوسالانه‌ها نيز بعضا پيش آمده که به عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي پيگيري کرده باشيم. در ونيز هم از آنجا که امکان حضور پاويون رسمي کشورها وجود دارد، حضور داشتيم. درباره بسياري از رويدادها وجود دارد که به هنرمندان اطلاع‌رساني مي‌کنيم و آناني که توانايي و امکانش را داشته باشند در آن شرکت مي‌کنند.
خراساني‌زاده يادآور شد: متاسفانه در دوره قبلي بينال ونيز حضور نداشتيم و يک دوره را از دست داديم اما برنامه داريم در دوره آينده تجسمي که اواسط بهار آغاز خواهد شد به عنوان پاويون رسمي جمهوري اسلامي در ونيز حضور داشته باشيم و رايزني‌ها را آغاز خواهيم کرد. ابتدا بايد ساز و کار آن را جمع‌بندي کنيم، هيات انتخاب و سياست‌گذاري شکل گيرد تا بعد فراخوان آن را نيز اعلام کنيم.
وزير بر تعامل با هنرمندان تاکيد داشت
او در پايان با اشاره به هفته دولت اظهار کرد: نکته جدي که وزير هم بر آن تاکيد کردند مسئله تعامل ويژه با هنرمندان است. در واقع فضا را براي دوستاني که در چارچوب ضوابط کشور فعاليت مي‌کنند فراهم کرديم تا بتوانيم در خدمتشان باشيم. اين امر در جشنواره‌ها مشاهده مي‌شود که بخشي از شوراي سياست گذاري، استاد کارگاه‌ها و داوران که در جشنواره جوان نيز معرفي شدند در عين نگاه جوان گرايي آنان، رويکرد متعادلي نيز وجود داشت.
او ادامه داد: بخشي از تعامل ما از قالب انجمن‌هاست که همه آنان به طور کامل در برگزاري رويدادهاي اصلي و به خصوص دو سالانه‌هاي تخصصي و فعاليت هاي ديگر در ارتباط خواهيم بود، اما هنرمندان ديگري به خصوص در شهرستان ها هستند که ممکن است دسترسي هاي لازم را نداشته باشند.
مدير کل دفتر هنر هاي تجسمي اظهار کرد: آمادگي بسيار جدي براي برقراري تعامل داريم. بنده هفته اي ۱۰ يا ۱۲ نفر از هنرمندان را مي‌بينم و جلسه برگزار مي کنيم.باب تعامل را باز گذاشتيم در عين حال شماره تماس، ايميل و پايگاه اينترنتي ما وجود دارد که مطالب دوستان را دريافت کنيم. هنرمندان در هر جايي که در حوزه تجسمي فعاليت مي‌کنند مي توانند درخواست و پيشنهاداتي که براي بهبود شرايط مي‌توانند با ما در ميان بگذارند دريغ نکنند. در حوزه استان ها نيز برخي از استان ها را سفر داشتم و خبر دارم که جناب سهرابي (مديرکل سابق دفتر هنرهاي تجسمي) نيز برخي استان ها را سر زده بودند. علاقه مند هستيم که رويدادهاي استاني و شهرستاني ما بيش از اين پا گيرد و حتي به فکر اين هستيم که در ساز و کار جشنواره ها از خروجي رويداد ها بيشتر بهره مند شويم. اميدواريم با همراهي هنرمندان پيش رويم و شرايط از آن چيزي که هست بهتر شود.