در فضاي مجازي مطلبي در رابطه با ترک برداشته شدن برج قابوس منتشر شد که به اعتقاد کارشناسان ترک‌هاي سطح داخل و بيرون بلندترين بناي آجري جهان و مقبره «قابوس بن وشمگير» فعال نيست.
به‌گزارش گالري آنلاين به نقل از ميراث‌آريا، در بخشي از متني که در فضاي مجازي منتشر شد، آمده است: «برج تاريخي و يادگار هزارساله و چشم‌وچراغ فرهنگ و تاريخ هزاران ساله گنبد قابوس، در جداره داخلي گنبد ترک برداشته و اين اتفاق و استمرار بي‌توجهي به حفظ و مرمت اين بناي تاريخي، در آينده‌اي نه‌چندان دور مي‌تواند مخاطرات جدي براي اين يادمان تاريخي و افسوسي ماندگار براي نسل امروز و فرزندان ما به بار آورد.»
مدير پايگاه ميراث جهاني گنبدقابوس توضيحاتي در رابطه با اقدامات انجام شده براي مرمت و لزوم حفظ سلامت اين بناي تاريخي داد و بيان کرد: بعد از سيل سال ۱۳۹۸ و رويش علف‌هاي هرز بر گنبد رک اين بناي تاريخي، معاونت ميراث‌فرهنگي دستور نصب داربست‌ها و انجام مرمت اضطراري را صادر کرد.
عبدالمجيد نورتقاني افزود: بعد انجام عمليات بوته کني، تصميم گرفته شد رويش گياهان به‌صورت بنيادي حل شود، لذا تهيه طرح مرمت گنبد قابوس در برنامه جديد معاون ميراث‌فرهنگي قرار گرفت و با تخصيص سه ميليارد ريال طرح مطالعاتي مرمت پوسته خارجي گنبد رک اين برج با همکاري اساتيد دانشگاه شهيد بهشتي تهيه شد.
او ادامه داد: اين طرح مرمت توسط شوراي تخصصي وزارت ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي مصوب و به‌عنوان پروژه نمونه کشوري مورد قدرداني اعضا قرار گرفت.
تعويض يک هزار و ۵۰۰ قطعه آجر برج در دهه‌هاي ۳۰ و ۴۰
مدير پايگاه ميراث جهاني گنبد قابوس مقابله با رويش گياهان، بررسي سلامت سازه و انجام اقدامات مرمت اضطراري را از جمله اولويت‌هاي اين بنا دانست و گفت: رويش گياهان در گنبد رک اين بنا ناشي از فرسايش آجرهاي مرمت و تعويضي در دهه‌هاي ۳۰ و ۴۰ است که در اين مقطع حدود هزار و ۵۰۰ آجر مورد تعويض قرار گرفت و فضاي پشت آجرهاي ريشه‌دار به‌مرور محل تجمع گردوخاک و دانه‌هاي گياهان حمل شده توسط پرندگان شد.
او افزود: نوع مرمت انجام شده و فرسايش آجرهاي تعويضي باعث شد تا در فضاي خالي پشت آجرهاي ريشه‌دار که به‌منظور گردش هوا در نظر گرفته شده بود، به‌مرور گردوخاک و دانه‌هاي گياهان جمع شود و در فصل بارش‌ها اين دانه‌ها رشد کرده و علف‌هاي هرز شکل گيرد.
نورتقاني ادامه داد: با پاک‌سازي پشت آجرها و جايگزين کردن آجرهاي آسيب‌ديده و فرسايش يافته با آجرهاي ريشه‌داري که از خاک منطقه ساخته مي‌شود، مشکل رويش علف‌هاي هرز رفع خواهد شد.
به گفته او، طرح مرمت پوسته خارجي گنبد رک (محل رشد گياهان) توسط اساتيد دانشگاه شهيد بهشتي انجام و اجراي مرحله اول آن شروع شد که تاکنون فقط سه ميليارد ريال به اين پروژه اختصاص يافت و براي به سرانجام رساندن آن ۶۵ ميليارد ريال اعتبار نياز است.
موافقت وزارت ميراث‌فرهنگي با اجراي طرح سلامت سازه ميراث جهاني گنبد قابوس
مدير پايگاه ميراث جهاني گنبد قابوس، کنش‌سازه‌اي ميان قسمت‌هاي مرمت‌شده توسط آندره گدار در سال ۱۳۱۰ بر پايه بنا با هسته اصلي باقي‌مانده بنا و بررسي عارضه‌هاي مثل رطوبت و ترک راازجمله چالش‌هاي اين اثر تاريخي دانست و افزود: اين مسائل نشان‌دهنده ضرورت انجام طرح سلامت سازه است و پيشنهاد چگونگي انجام اين طرح توسط اساتيد دانشگاه تهيه شده است.
او خاطرنشان کرد: پيشنهاد بررسي سلامت سازه مورد موافقت معاونت ميراث‌فرهنگي کشور قرار گرفت و يکي از پروژه‌هاي اولويت‌دار وزارتخانه است و براي اجراي آن ۷۰ ميليارد ريال در نظر گرفته شد که اميدواريم با تخصيص آن مطالعات طرح تا ۲ سال آينده اجرايي شود.
ترک‌هاي موجود بر ديواره داخلي و خارجي برج قابوس فعال نيست
نورتقاني با اشاره به خبرهاي منتشرشده در فضاي مجازي توسط فعالان حوزه ميراث‌فرهنگي در رابطه با ترک‌هاي برج قابوس، گفت: نگراني اين بزرگواران قابل ارج است، اما بايد بگويم که مسئله ترک‌هاي روي بنا مربوط به سال‌هاي اخير نيست.
او افزود: ترک‌هايي که در سطح داخل و بيرون بنا وجود دارد در دهه‌هاي اخير ديده و ثبت‌شده و عارضه جديدي نيست و در زمان تهيه پرونده ثبت جهاني هم اين موارد رؤيت شده بود و بررسي‌هاي ميداني حاکي از فعال نبودن اين ترک‌هاست.
مدير پايگاه ميراث جهاني گنبد قابوس ادامه داد: بررسي دقيق دلايل شکل‌گيري اين ترک‌ها و راهکارهاي مقابله‌اي با آن‌يکي از اولويت‌هاي ديده‌شده در طرح سلامت سازه به‌حساب مي‌آيد؛ چراکه هرگونه تصميم‌گيري نسبت به ميزان خطرات آن نيازمند مطالعه عميق سازه‌اي دارد.
او گفت: اين بنا يک سازه سنتي دارد که در سده اخير حداقل سه زلزله بالاي شش ريشتر را پشت سر گذاشت، زلزله‌هايي که به بناهاي ديگر شهر گنبدکاووس در آن زمان آسيب‌هاي بسياري زده بود.
نورتقاني افزود: به‌طورقطع وقوع زلزله‌ها، تغييرات آب و هوايي و اقليمي در سطح کلان و تغيير تراز آب‌هاي زيرزميني بر شکل‌گيري اين ترک‌ها بي‌تأثير نبوده است؛ لذا وزارت ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي تهيه طرح سلامت سازه را در اولويت معاونت ميراث‌فرهنگي قرار داده است.
ميراث جهاني گنبد قابوس بناي تاريخي بازمانده از سده چهارم هجري قمري توسط «شمس المعاني قابوس بن وشمگير» بر فراز تپه‌اي خاکي در مرکز شهر گنبدکاووس ساخته شد و سازنده آن هيچ‌گاه فکر نمي‌کرد روزگاري اين دست‌ساخته معماران سرزمينش عنوان بلندترين گنبد آجري جهان را از آن خود کند و براي پاسداشت بهتر از اين بنا، سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد جهاني (يونسکو) آن را در فهرست آثار تاريخي خود به ثبت برساند.
اين بناي تاريخي ۹۲ سال پيش‌ازاين يعني در سال ۱۳۱۰ هجري خورشيدي به شماره ۸۶ در فهرست آثار ميراث‌فرهنگي کشور به ثبت رسيد و در ادامه ثبت جهاني اين شاهکار معماري جهان اسلام در ۱۰ تيرماه ۱۳۹۱ بيش‌ازپيش بر اهميت اين بنا و پاسداشت آن در سطح جامعه صحه گذاشت و مي‌طلبد مسئولان همت بيشترين در حفاظت و مرمت از اين اثر ماندگار داشته باشند.
