معاون صنايع دستي طي روزهاي گذشته از برنامه‌ريزي براي ورود آثار صنايع دستي به حراجي‌ها خبر داد. او معتقد بود که ورود اين آثار به حراجي‌ها به منزله حلقه وصلي به بازار سرمايه است و گفت که در اين رابطه نشستي هم با مسئولان حراج تهران برگزار شده است. از ديگر سو حراج تهران مي‌گويد که با توجه به اساس کار خود، فقط امکان حراج آثار آنتيک صنايع دستي وجود دارد و همه آثار اين هنرهاي سنتي و صنايع دستي به دليل تعدد نمونه‌ها از ويژگي‌هاي شرکت در حراج‌ها برخوردار نخواهند بود.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، ورود به زنجيره فروش و پويايي بازار صنايع دستي و هنرهاي سنتي، دغدغه هنرمندان اين حوزه است. اگرچه همواره عنوان شده که ساخت صنايع دستي از سر ذوق و علاقه فردي است اما نمي‌توان از بازار هنر که راهي براي گذران زندگي فعالان اين حوزه است غافل شد؛ فعالاني که تعداد قابل توجه‌شان از قشر ضعيف و آسيب‌پذير جامعه‌اند.
متوليانِ صنايع دستي و هنرهاي سنتي، عقيده دارند که پوياسازي اين بازار بايد از دو زاويه صورت گيرد؛ نخست ورود صنايع‌دستي به سبد کالاي خانواده و به تعبيري افزايش فروش خرد و ديگري اتصال و ورود صنايع دستي به بازار سرمايه و به تعبيري توسعه صادرات و فروش کلان.
هدف نهايي هر يک از اين چشم‌اندازها، توانمندسازي هنرمندان صنايع دستي است. به طوري که فعالان اين حوزه از جايگاه قابل قبولي در زنجيره فروش برخوردار باشند و به سطح درآمدي قابل پذيرشي نيز دست پيدا کنند.
با اين حال، اگر چه هر دو راهِ افزايشِ فروش خُرد صنايع دستي و اتصال به بازار سرمايه به توانمندسازي هنرمندانِ فعال در اين حوزه منجر خواهد شد اما هر کدام از اين دو، مسيري متفاوت را در پيش خواهد داشت و چالش‌هاي متفاوتي را پيش‌روي هنرمندان صنايع دستي و هنرهاي سنتي و متوليان اين حوزه خواهد گذاشت.
حضور در حراجي‌ها از راه‌هاي جذب سرمايه براي صنايع دستي
چندي قبل در نشست جشنواره سرو سيمين (فجر)، مريم جلالي ـ معاون صنايع دستي ـ حضور در حراجي‌ها را يکي از راه‌هاي جذب سرمايه در اين حوزه برشمرد و در اين زمينه اعلام کرد که تاکنون مجوزِ برگزاري حراج براي پنج داوطلب صادر شده که نتوانستند کار را به پايان برسانند.
به گفته وي معاونت صنايع دستي به شدت پيگير برگزاري چنين رويدادي است. جلالي گفت که يکي از داوطلبان تا مرحله چاپِ کتابِ حراجي نيز پيش رفته اما در نهايت به دليل تنوعِ رويکرد و محصولات، امکان برگزاري حراج برقرار نشده است.
نياز به بازار مالي شفاف صنايع دستي
اتصال هنرمندان صنايع دستي به بازار سرمايه، هدفي نهايي است که راه‌هاي پيشِ‌روي آن مورد استقبال هنرمندان و متوليان اين حوزه است. با اين حال ايجاد و نگهداري از سلسله مراتبي مشخص و مديريتِ زنجيره‌ها، براي رسيدن به اين هدف نهايي لازم است؛ چراکه در صورت مديريت نامناسب، هنرمندان صنايع دستي، ذي‌نفعان درجه چندم اين حوزه خواهند شد؛ چراکه توانمندسازي آنها فقط در بازار ماليِ شفاف ممکن است؛ بازاري که با جذب سرمايه‌گذاران حقيقي، براي فروش و صادراتِ آثار زمينه‌سازي کند.
معاون صنايع دستي در سخنان خود در زمينه ايجادِ چنين بازاري، به برگزاري جلساتي با حراجِ تهران اشاره کرد. او با يادآوري برگزاري نشستي با مسئولانِ اين حراج، گفت که اين نشست به منظور اختصاص بخشي در حراجِ تهران به آثار صنايع دستي، برگزار شده است و در اين رابطه برنامه‌ريزي‌هايي نيز صورت گرفته است.
او نيز بر لزوم حفظ شفافيت در اين زمينه تاکيد کرد و همچنين قول داد که در نهمين جشنواره بين‌المللي صنايع دستي و هنرهاي سنتي فجر «جشنواره سرو سيمين ۹» حتما حراجِ آثارِ فاخر نيز در نظر گرفته شود. جلالي گفت: «شايد هم موفق شديم و اين رويداد زودتر برگزار شد؛ در هر صورت وابسته به سرمايه‌گذاران خواهد بود و شفافيت خود را حفظ خواهد کرد.»
مطرح شدنِ موضوع همکاري با حراجي‌ها يا ايجاد ساز و کارهايي از اين دست، راهي است که احتمالا منجر به ايجاد بازاري براي صنايع دستي خواهد شد اما بايد اين مسئله را نيز در نظر گرفت که حراج‌ها اغلب با فرضيه‌هايي همچون احتمال پيروي از باندبازي و نداشتن شفافيت کافي، حتي اتهاماتي همچون پول‌شويي روبه‌رو بوده‌اند. هرچند تاکنون اين موضوع به طور علني به مرحله اثبات و استناد نرسيده است اما اگر شفافيت لازم در اين زمينه ايجاد نشود، ورود صنايع دستي و هنرهاي دستي به حراجي و گالري‌ها هم با برچسب‌هايي اينچنين همراه خواهند شد.
همه صنايع‌دستي و هنرهاي سنتي ظرفيت شرکت در حراجي را ندارد
در همين رابطه، محمود نورائي ـ روابط عمومي حراجِ تهران ـ درباره جزييات برگزاري نشست با معاونت صنايع دستي و ورود بخشِ صنايع دستي به حراج تهران با ايسنا گفت‌وگو کرد.
او رويکرد حراج تهران را برگزاري حراجي براي هنرهاي سنتي آنتيک و خاص عنوان کرد و در اين زمينه گفت: حراج تهران از مدتي قبل تصميم بر برگزاري حراجي براي آثار هنرهاي کلاسيک داشت اما از سويي برگزاري چنين حراجي، نياز به تاييد اصالت آثار دارد که براي تحقق اين هدف نيز نياز به بحث و نشست‌هاي بيشتري وجود دارد.
نورائي با تاکيد بر رويکرد حراج تهران در زمينه فروش آثار آنتيک گفت: همه صنايع‌دستي و هنرهاي سنتي امکان و ظرفيت شرکت در حراجي را ندارد؛ چراکه کارِ حراج اساسا عرضه آثاري با نمونه‌هاي بسيار کم است. در صورتي که شرايط لازم ايجاد شود در حراج هنرهاي کلاسيک شامل آثاري همچون فرش، نقاشي، ميناکاري و … خواهد بود. آثار مورد نظر بايد تک اثر باشد يا اندک نمونه مشابهي از آن موجود باشد؛ در ميان بعضي صنايع دستي آثاري وجود دارد که با وجود ارزشمندي اما نمونه‌هاي زيادي از آن وجود دارد و نمي‌توان بهترينش را براي حراج انتخاب کرد.
نورايي اظهار کرد: حراج تهران از اين امکان برخوردار است که تجربيات خود را به داوطلباني که قصد برگزاري حراج دارند انتقال دهد؛ حتي اگر امکان برگزاري حراج هنرهاي دستي و کلاسيک با معاونت صنايع دستي نيز محقق نشود امکان انتقال تجربيات اين چند دوره حراج را داريم.
اساس کار حراج، شفاف‌سازي است و نه پنهان‌سازي
او در پاسخ به سوالي درباره فرضيات و حواشي مطرح شده درباره باندبازي و نبود شفافيت کافي در حراج تهران نيز گفت: اساسا حاشيه‌هاي حول حراج تهران به دليل ناآگاهي است. اساس کار حراج، شفاف‌سازي است و نه پنهان‌سازي؛ اثر عرضه شده و مورد تاييد قرار گرفته شده در حراج جلوي چشم عموم مردم فروخته مي‌شود. همچنين اصالت اثر فروخته شده در حراج نيز از پيش تاييد شده و خريدار از اصالت اثر مطمئن است.
نورائي در پايان گفت: اين نکته حائز اهميت است که اگر حراجي براي هنرهاي سنتي و آنتيک ايجاد شود، از خروج غيرقانوني بسياري از اين آثار جلوگيري خواهد شد. در حال حاضر آثار آنتيک در بازار زيرزميني معامله مي‌شود و برگزاري چنين حراجي مي‌تواند از فروش غيرقانوني و زيرزميني جلوگيري کند. امروزه بازار زيرزميني آثار سنتي و کلاسيک به شدت وجود دارد و حراج مي‌تواند باعث توجه به اين آثار شود. حتي فروشندگان و خريداران هم مي‌توانند از قيمت واقعي آثار با خبر شوند. حراج هم شفاف‌سازي کرده و هم از معاملات پشت پرده جلوگيري مي‌کند.