مصر به خاطر اهرام خود، بهويژه هرم بزرگ جيزه، آخرين عجايب بازمانده از جهان باستان شناخته ميشود. با اين حال، شمار دقيق اهرامي که در سرزمينهاي اين کشور پراکنده شدهاند، همچنان موضوعي داغ است.
به گزارش گالري آنلاين به نقل ايسنا، گوگل در پاسخ به اين پرسش که در مصر چند هرم وجود دارد، عدد ۱۱۸ را نشان ميدهد؛ پاسخي که از ويکيپديا گرفته شده است. با اين حال تعدادي از محققان ادعا ميکنند پاسخ به اين سوال در واقع بسيار پيچيدهتر از آن چيزي است که ممکن است تصور شود.
«آني ميسي راث»، استاد باليني تاريخ هنر و مطالعات عبري در دانشگاه نيويورک، در اينباره به لايو ساينس گفت: «فکر نميکنم اين يک سؤال قابل پاسخ باشد؛ چراکه کارشناسان لزوماً درباره آنچه هرم مصر محسوب ميشود توافق نظر ندارند.»
طي دودمان ۲۵ (حدود ۷۱۲ تا ۶۶۴ قبل از ميلاد)، مصر باستان توسط فراعنه نوبيا (سودان فعلي و بخشهايي از جنوب مصر) اداره ميشد. حاکمان نوبي در زماني که رهبران مصر بودند در سودان، اهرامي را ساختند. بنابراين اين موضوع مورد بحث است که آيا اهرامي که در سودان ساخته بودند بايد شمارش شوند يا خير.
انواع مختلف اهرام در مصر باستان
موضوع ديگر اين است که آيا اهرام کوچکتر، که به عنوان «اهرام ملکه» شناخته ميشوند و بيشتر در کنار اهرام بزرگتر ساخته ميشوند، بايد به همين ترتيب طبقهبندي شوند يا خير. به عنوان مثال، حداقل هشت مورد از اين اهرام کوچکتر در اطراف اهرام «خوفو»، «خفره» و «منکورع» در جيزه قرار دارند. محققان همچنين از اين ساختارهاي کوچکتر به عنوان «اهرام ثانويه» ياد کردهاند.
«مارک لِنر»، رئيس انجمن تحقيقات مصر باستان به چالش ديگري درباره شمارش اهرام اشاره ميکند؛ او در اينباره به لايو ساينس گفت: «تعداد اهرام تا حدي بستگي به اين دارد که شما چه چيزي را هرم بناميد. يک مشکل اين است که همه اهرام تکميل نشدهاند و در برخي موارد، ساخت يک هرم مدت کوتاهي پس از شروع متوقف شده، بنابراين اين سوال وجود دارد که آيا شما اهرامي را که ساخت آنها تکميل نشده است نيز محاسبه ميکنيد يا خير؟»
«لنر» ادامه داد که در طول پادشاهي جديد (حدود ۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ قبل از ميلاد)، برخي از افراد، اهرام خصوصي را روي مقبرههاي خود ميساختند، که سؤالات بيشتري را به بحث اضافه ميکند. اگر سعي کرديد اهرام غيرسلطنتي و غيرپادشاهي جديد را که معمولاً بسيار کوچک بوده و اغلب کاملاً ويران شدهاند، بگنجانيد، نمونههاي بسيار بسيار زيادي وجود دارد و احتمالاً بسياري ديگر از آنها کاملاً گم شدهاند يا هنوز حفاري نشدهاند.
تعداد اهرام مصر به وضوح سؤالي است که پاسخ به آن بسيار دشوار است، اما يک کارشناس معتقد است عدد ۱۱۸ به آن نزديک است. «ديويد لايت بادي»، مصرشناس و استاديار دانشگاه ورمونت ميگويد: «معتقدم که اين رقم احتمالا درست است. اگرچه من شخصاً همه آنها را شمردهام.»
در حالي که مصر به خاطر اهرامش معروف است، در سودان تعداد بيشتري از هرمها وجود دارد. تعداد زيادي از اين اهرام همچنان در گورستانهاي باستاني سودان کشف ميشوند، اگرچه آنها بسيار کوچکتر از اهرام جيزه هستند.
نخستين هرم ساختهشده در مصر
هرم پلکاني «جوزر» که حدود ۴۷۰۰ سال پيش در «سقاره» ساخته شده است، نخستين هرمي محسوب ميشود که مصريان بنا کردهاند. «جوز»، فرعون مصر باستان که نام اين هرم پلکاني نيز از او برگرفته شده است، در دودمان سوم مصر بر اين سرزمين حکومت ميکرد. کارشناسان معتقدند: برنامهريزي ساخت اين هرم را «ايمهوتپ»، وزيري که به او خدمت ميکرد، بر عهده داشته است.
هرم «جوزر» در ابتدا به عنوان يک مقبره «مصطبه» (بنايي با سقف صاف و ديوارهاي شيبدار) ساخته شد و پس از چندين بازسازي در نهايت به يک هرم ۶۰ متري با نمايي متشکل از شش طبقه تبديل شد. اين هرم با استفاده از ۳۳۰هزار و ۴۰۰ متر مکعب سنگ و گِل ساخته شد.
تونلهايي که زير اين هرم ساخته شدهاند يک شبکه پرپيچ و خم ۵.۵ کيلومتري را تشکيل ميدهند. ساخت اين هرم پلکاني، سرمنشأ ساخت هرم در مصر باستان بود. البته روند ساخت هرم با بنا شدن اهرام جيزه در مصر به اوج رسيد.
چرا فراعنه ديگر هرم نساختند؟
در طول بيش از هزار سال، فرعونهاي مصر باستان دستور ساخت هرمهاي عظيم را دادند و در نهايت زير آنها و يا داخل آنها دفن شدند، اما پس از مدتي محبوبيت ساخت هرم در بين فرعونهاي مصر باستان از بين رفت. فرعونهاي مصر در فاصله بين حکمراني فرعون «جوزر» (دوران حکمراني بين ۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ پيش از ميلاد) تا دوران حکمراني فرعون «اهمسه يکم» (دوران حکمراني بين ۱۵۵۰ تا ۱۵۲۵ پيش از ميلاد) مشغول ساختن هرم بودند.
هنوز به طور کامل مشخص نيست چرا فرعونها ساخت هرمهاي سلطنتي را متوقف کردند، اما مسائل مرتبط با امنيت ميتواند يکي از دلايل اين موضوع باشد.
«پيتر در مانوليان» که استاد مصرشناسي دانشگاه هاروارد است بيان ميکند: «فرضيههاي بسياري وجود دارد، اما از آنجايي که هرمها مدام هدف غارتگران و سارقان قرار ميگرفتند، مخفي کردن قبرهاي سلطنتي در يک درۀ دور و قراردادن آنها در صخرههاي حفاريشده که توسط نگهبانان گورستان محافظت ميشوند مطمئنا گزينه بهتري بوده است.»
تغييرات مذهبي که بر اساس آنها ساخت مقبره در زير زمين مورد تاکيد و توجه قرار گرفت نيز از ديگر عوامل احتمالي است که باعث شد ساخت اهرام متوقف شود. در طول دوران «پادشاهي نوين» اين تفکر که پادشاهان در طول شب به دنياي زيرين سفر ميکنند بسيار محبوب شد و اين مسئله ساخت مقبرههايي در زير زمين را ميطلبيد.
مقبرههاي زيرزميني که در زير «دره پادشاهان» حفاري شدند به خوبي با اين طرز فکر هماهنگي دارند.