هر سال در 7 آپريل، هنرمندان در سراسر جهان روز جهاني کاريکاتور را جشن مي‌گيرند تا اداي احترامي به دنياي جسورانه و اغراق‌آميز بصري هنر کاريکاتورباشد. کاريکاتورها چه در روزنامه‌ها کشيده شوند، چه در گوشه کنارهاي خيابان به چشم بخورند يا اکنون به صورت ديجيتالي در رسانه‌هاي اجتماعي به اشتراک گذاشته شوند، همچنان سرگرم‌کننده هستند، افکار را برمي‌انگيزند و مرزهاي داستان‌گويي را جابجا مي‌کنند.
چرا 7 آوريل روز جهاني کاريکاتور است؟
هفتم آوريل به طور عمومي توسط جامعه هنر کاريکاتور به عنوان روز جهاني کاريکاتور به رسميت شناخته شده است، اگرچه به صورت رسمي توسط سازمان هاي بين المللي اعلام نشده است اما هنرمندان از اين روز استقبال مي کنند تا تاريخ، خلاقيت و تأثير اجتماعي کاريکاتور به ويژه نقش آن در بيان آزاد و انتقاد طنازانه را مورد توجه قرار دهند.
در اين مطلب نگاهي خواهيم داشت به ده کاريکاتوريست تاريخ هنر ايران و جهان.
Honoré Daumier (France)
خالق کاريکاتور معروف پادشاه لوئي فيليپ که دولت وقت را مجبور به دستگيري و زنداني کردن دامير در سال 1832 کرد. اگرچه هيچ يک از اتهامات در نهايت ثابت نشدند، اما طنز سياسي گزنده دامير، او را به استفاده از هنر به عنوان سلاحي در برابر بي عدالتي برجسته کرد و همچنين باعث شهرت او به عنوان يکي از اولين هنرمندان کاريکاتور جهان شد.
James Gillray (UK)
جيمز گيلري که به چاپ کاريکاتور و کارتون‌هاي طنز خانواده سلطنتي و سياستمداران بريتانيا در قرن هجدهم معروف شده بود و آثار او بر افکار عمومي تأثير گذار بود، اساس کاريکاتورهاي سياسي در دنياي هنر کاريکاتور را پي ريزي کرد.
Albert Hirschfeld (USA)
آلبرت هيرشفيلد کاريکاتوريست مينيماليست آمريکايي بود که بيشتر به خاطر پرتره هاي سياه و سفيدش از افراد مشهور و ستاره‌هاي هاليوود و برادوي شهرت داشت. نقاشي‌هاي او براي دهه‌ها در نيويورک تايمز به چاپ مي‌رسيدند و همچنان نمادين هستند.
Gerald Scarfe (UK)
جرالد که در سال 1936 در لندن به دنيا آمد، بيش از 60 سال مشغول کشيدن کاريکاتور بود. او در اوايل دهه شصت ميلادي خود را به عنوان يک کاريکاتوريست طنز معرفي کرد که براي مجله Punch و Private Eye کار مي کرد. او به مدت 50 سال براي ساندي تايمز و 15 سال براي مجله نيويورکر کاريکاتوريست سياسي بود. کاريکاتورهاي مارگارت تاچر و همچنين کارهاي ديگر شامل همکاري با پينک فلويد براي آلبوم ديوار در سال 1979 جزو آثار احساسي و جسورانه او محسوب مي‌شوند.
David Levine (USA)
ديويد يک کاريکاتوريست آمريکايي بود که در بيش از 50 سال، هزاران کاريکاتور و صدها نقاشي رنگ روغن و آبرنگ از ذهن و دستان او، مدادها، خودکارها و قلم موهاي او جاري شد. لوين که در سال 1926 در بروکلين، نيويورک متولد شد، توسط والدينش آموزش ديد تا اقتدار را زير سوال ببرد و به افراد مستضعف عشق بورزد. او بيش از 3800 کاريکاتور خلق کرد و بيشتر چهره‌هاي ادبي و سياسي مي‌کشيد که در نشريات ادبي و فرهنگي آمريکايي به ويژه در مجله نيويورک ريويو آو بوکز منتشر مي‌شدند.
اردشير محصص
عده‌اي او را بنيان‌گذار کاريکاتور نوين در ايران مي‌دانند. احمد شاملو، شاعر بزرگ معاصر قلم اردشير محصص را از حيث تاثيرگذاري همچون قلم عبيد زاکاني، يک چاقوي جراحي مي‌داند. دلايل بسياري دخيل هستند تا هنرمند و آثارش در طول زمان تبديل به موجودي منحصربه فرد و داراي تشخص شود و هنرش براي آيندگان نيز قابل خوانش و تعريف شده باشد اما در مورد اردشير محصص، همچنان مهم ترين دليل زنده بودن آثارش، آهنگ فراگير، نگرش انتقادي و ريشه هاي عميق هويتي قابل شناخت در گزارش هاي تصويري او از جهان پيرامونش بود.
کامبيز درم‌بخش
اين هنرمند يکي از پيشگامان کاريکاتور در ايران است. اين کاريکاتوريست سبک ويژه خود را دارد به طوري که اگر يکي از آثار او امضا نداشته باشد، مخاطب با توجه به سبک اثر خواهد فهميد که از آنِ اوست. درم‌بخش نوآوري‌هاي فراواني در زمينه کاريکاتور از جمله تلفيق مينياتور با کاريکاتور، وارد کردن سياست به کاريکاتو و تلفيق اينستاليشن (هنر چيدمان) با کاريکاتور داشته است. او برنده جايزه از بزرگ‌ترين و معتبرترين مسابقات بين‌المللي کاريکاتور ژاپن، آلمان، ايتاليا، سوئيس، بلژيک، ترکيه، برزيل، يوگسلاوي و چندين جايزه بين‌المللي جنبي ديگر بوده و داور مدعو چند نمايشگاه بزرگ بين‌المللي کاريکاتور بوده‌است. او همچنين نشان شواليه را از دولت فرانسه در آبان سال ۱۳۹۳ دريافت کرد.
بزرگمهر حسين‌پور
کميک استريپ‌هاي تاثيرگذار «من گوساله‌ام» که هر هفته در ماهنامه چلچراغ منتشر مي‌شد و طرفداران ويژه خود را داشت، بعد‌ها در کتابي به همين نام منتشر شد. بزرگمهر حسين‌پور بعد‌ها به واسطه مجموعه کاريکاتورهاي «حرم‌سراي ناصرالدين شاه» بيشتر در ميان مردم شناخته شد. اين طرح‌ها با استقبال فوق العاده مخاطبان مواجه شد تا جايي که يک شرکت توليدي، طرح‌هاي اين مجموعه کاريکاتور را روي تي‌شرت‌هايش چاپ کرد. بزرگمهر حسين‌پور اين مجموعه را بر اساس عکس‌هاي باقي‌مانده از دوران قاجار طراحي کرده است.
مسعود شجاعي طباطبايي
مسعود شجاعي طباطبايي، يکي از چهره‌هاي شاخص و پيشرو در عرصه کاريکاتور ايران و جهان است. وي در سال 1342 در تهران متولد شد و تحصيلات خود را در رشته نقاشي در دانشکده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران به پايان رساند. سپس با گذراندن کارشناسي ارشد، مهارت‌هاي خود را در زمينه گرافيک تقويت کرد. وي داراي مدرک درجه يک هنري است. طباطبايي سوابق درخشاني در حوزه مديريت هنري دارد. او به عنوان سردبير «کيهان کاريکاتور» ، «مشرقيه»، «ايران کارتون» و مدير «خانه کاريکاتور ايران» فعاليت کرده و نقش مهمي در توسعه و ترويج هنر کاريکاتور در کشور ايفا نموده است.
حسين صافي
اين کاريکاتوريست ۴9ساله زاده مشهد و دانش‌آموخته کارشناسي ارشدپويانمايي است. او در پنجمين دو سالانه کاريکاتور تهران در بخش چهره نفر اول شد ومدتي نيز کاريکاتورهاي پشت جلد مجله گل آقا را طراحي مي‌کرد.تمرکز صافي بر کاريکاتور چهره است و از جمله کاريکاتوريست‌هايي است که وارد دنياي طراحي پويانمايي هم شده. حسين صافي کتاب «علي کوچولو در تيم دنيا» اثر جواد عليزاده را دليل علاقه‌مند شدنش به کاريکاتور چهره و کتاب‌هاي طنز و کاريکاتور بعدي او مانند شوت‌نامه و جام جهاني۸۶ را باعث ادامه اين مسير دانسته است.
تهيه و تنظيم مطلب
خبرنگار گالري آنلاين: سجاد حسين پور