مدير موزه هنرستان هنرهاي زيباي اصفهان از نگهداري آثار کمياب دوران تحصيل استاد فرشچيان گفت و برنامههاي اين موزه براي حفاظت و معرفي بهتر اين گنجينه را تشريح کرد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از مهر، زندهياد استاد محمود فرشچيان، نگارگر برجسته و خالق آثاري ماندگار که مرزهاي هنر ايراني را فراتر از زمان و مکان برد، از همان سالهاي جواني مسيري را پيمود که امروز به عنوان بخشي مهم از حافظه هنري معاصر ايران شناخته ميشود.
نقطه آغاز اين مسير، هنرستان هنرهاي زيباي اصفهان بود؛ مدرسهاي که با ترکيب آموزش عملي و حضور استادان طراز اول، نسلهاي متعددي از هنرمندان کشور را پرورش داده است. در اين مکان، نخستين نشانههاي نبوغ استاد فرشچيان در قالب آثاري ظريف و سرشار از روح ايراني شکل گرفت؛ آثاري که اکنون، پس از گذشت دههها، نهتنها يادگار روزهاي هنرجويي او، بلکه اسنادي زنده از تاريخ هنر اين ديار به شمار ميروند.
موزه هنرستان هنرهاي زيباي اصفهان، که در دل يکي از بناهاي تاريخي آموزش هنر کشور جاي گرفته، امروز نقش مهمي در حفظ و نمايش اين آثار ايفا ميکند. اين گنجينه، علاوه بر آثار استاد فرشچيان، ميزبان مجموعهاي ارزشمند از آثار استادان و هنرجوياني است که هر يک بخشي از ميراث هنري اصفهان را ساختهاند.
در روزهايي که جامعه هنري ايران در سوگ اين استاد نامدار نشسته، گفت وگوي ما با نسترن عکاشه، مدير موزه هنرستان، فرصتي است تا از نزديک درباره جايگاه آثار استاد در اين موزه، خاطرات او از هنرستان و برنامههاي پيشروي اين مرکز فرهنگي بيشتر بدانيم.
ابتدا درباره تاريخچه موزه هنرستان هنرهاي زيبا و چگونگي شکلگيري آن توضيح دهيد.
اگر بخواهم توضيحي کامل بدهم که براي عموم مردم هم جنبه معرفي داشته باشد، بايد به سال ۱۳۱۵ اشاره کنم؛ سالي که هنرستان هنرهاي زيباي اصفهان تأسيس شد. چند سال بعد از آغاز فعاليت، استاد بهادري نخستين مؤسس و بنيانگذار هنرستان تصميم گرفتند بخشي از ساختمان هنرستان را به صورت موزه براي نمايش آثار هنري اختصاص دهند.
در همان سالها، آثار توليدشده در خود هنرستان به نمايش گذاشته ميشد. البته فضاي آن زمان کوچک بود و استانداردهاي لازم موزهاي را نداشت، اما در حد امکانات موجود، اين اقدام انجام شد.
پس از مدتي، اين فضا تعطيل و به محلي براي نگهداري آثار توليدشده در کارگاههاي هنرستان تبديل شد. اين روند ادامه داشت تا حدود سال ۱۳۸۸ که تصميم گرفته شد بخشي از ساختمان قديمي هنرستان تغيير کاربري داده و با چيدماني جديد، به عنوان موزه بازگشايي شود. تيرماه همان سال، موزه رسماً فعاليت خود را آغاز کرد.
تصوير استاد فرشچيان در افتتاحيهي موزه هنرستان هنرهاي زيباي اصفهان ۲۹ تير ۱۳۸۸
چه جايگاهي استاد فرشچيان در شکلگيري مجدد موزه داشتند؟
مرحوم استاد فرشچيان علاقه فراواني داشتند که چنين فضايي در هنرستان ايجاد شود. ايشان همواره اين موضوع را پيگيري ميکردند و هر بار که به اصفهان ميآمدند، اگر فرصت داشتند، حتماً به هنرستان سر ميزدند. آخرين بار، حدود شش يا هفت سال پيش بود که حتي در مسير انجام کاري ديگر، توقف کردند و از موزه بازديد نمودند.
در حال حاضر چه آثاري از استاد فرشچيان در موزه نگهداري ميشود؟
آثاري که در اينجا موجود است، عمدتاً متعلق به دوران هنرجويي استاد در دهه ۲۰ خورشيدي است. چند اثر نگارگري نيز مربوط به سالهاي ۱۳۳۸ و ۱۳۳۹ داريم که آن زمان ايشان ديگر در هنرستان حضور نداشتند. به طور دقيق، حدود پنج يا شش اثر از استاد در موزه نگهداري ميشود که ارزش تاريخي و هنري بالايي دارند.
اين آثار چگونه وارد مجموعه شدند؟
آثار موجود در موزه، طبق سنتي که از زمان استاد بهادري وجود داشت، توسط هنرجويان و اساتيد در حين تحصيل يا تدريس در هنرستان خلق و نگهداري ميشدند. هر هنرجو موظف بود براي دريافت ديپلم، اثري به عنوان کار پاياننامه ارائه دهد که در مجموعه باقي بماند. دو اثر از استاد فرشچيان نيز بعدها توسط خود ايشان به هنرستان اهدا و در مخزن نگهداري شد تا در زمان تأسيس موزه به نمايش گذاشته شود.
شرايط حفاظت از اين آثار چگونه است؟
ما دو بخش داريم: فضاي موزه براي نمايش آثار و مخزن يا گنجينه براي نگهداري آنها. تلاش ما اين است که آثار در شرايط مناسب حفظ شوند و در صورت نياز به مرمت، در اولويت قرار گيرند. با اين حال، ساختمان قديمي هنرستان دچار فرسايش است و براي نگهداري استاندارد، به امکانات و رسيدگي بيشتري نياز داريم.
هيچکدام از قابهاي موجود در عکس آثار استاد فرشچيان نيست
آيا برنامهاي براي خريد يا جذب آثار جديد از استاد فرشچيان يا مجموعههاي شخصي ايشان وجود دارد؟
استاد فرشچيان در تهران موزه اختصاصي خود را در مجموعه کاخ سعدآباد داشتند و آثارشان آنجا نگهداري ميشود. در مورد خريد يا جذب آثار، تصميمگيري نهايي بر اساس خواست خود استاد يا خانواده ايشان خواهد بود. هنرستان ممکن است توان مالي براي خريد آثار نداشته باشد، اما اگر خانواده استاد تمايلي داشته باشند، اين موضوع ميتواند در سطح مديران و مسئولان بالادستي بررسي شود.
برنامهاي براي مذاکره با خانواده استاد يا مجموعهداران خصوصي جهت انتقال يا امانت آثار وجود دارد؟
در حال حاضر زود است که بخواهيم در اينباره صحبت کنيم. من شخصاً تصميمگيرنده نيستم و اين موضوع در سطح مديران کلان آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بررسي خواهد شد.
موزه چه برنامهاي براي برگزاري نمايشگاه ويژه آثار استاد فرشچيان دارد؟
با توجه به محدود بودن آثار استاد در موزه، نمايشگاههاي دورهاي برگزار ميکنيم و آثار ايشان نيز در اين قالب به نمايش درميآيد. البته برگزاري نمايشگاه ويژه منوط به تصميمات مديران ارشد است.
در فعاليتهاي آموزشي موزه، جايگاه معرفي تکنيکها و شيوه کاري استاد فرشچيان چگونه است؟
فعلاً موزه در حوزه آموزش رسمي ورود نکرده است. اميدوارم در آينده و با تصميمگيري سازمانهاي ذيربط، بتوانيم دورهها يا برنامههايي ويژه معرفي و آموزش تکنيکهاي استاد برگزار کنيم. به نظر من، اگر اين کار در زمان حيات استاد انجام ميشد، بسيار ارزشمندتر بود.
آيا برنامهاي براي انتشار کتاب يا کاتالوگ آثار موجود از استاد در موزه داريد؟
بله، قصد داريم کاتالوگي از برخي آثار موجود تهيه کنيم تا بازديدکنندگان به عنوان يادگاري و سند بازديد خود آن را در اختيار داشته باشند.