اول ديماه امسال موعد برپايي نمايشگاه آثار گنجينه موزه هنرهاي معاصر در برلين آلمان بود، اتفاقي که با دستور وزير ارشاد متوقف شد و خسارتهايي را متوجه وجهه ايران در زمينه تعاملات فرهنگي در سطح بينالمللي خواهد کرد.
به گزارش ايسنا، طبق برنامهريزيهاي انجامشده قرار بود، موزه هنرهاي معاصر تهران بخشي از گنجينهاش را از مرزهاي کشور خارج کند و در برلين و رم بهنمايش بگذارد؛ خبري که رسانهاي شدن آن، واکنشهاي متفاوتي را در جامعهي هنري درپي داشت. از واکنشهاي منفي برخي هنرمندان، کارشناسان و گالريدارها گرفته تا نگرانيهايي که دربارهي بازگشت سلامت آثار به کشور مطرح شد و اين موضوع را در رسانهها پررنگ کرد.
طبق اعلام قرار بود ۳۰ اثر خارجي و ۳۰ اثر ايراني از گنجينه موزه هنرهاي معاصر در اين نمايشگاهها بهنمايش درآيند. تعداد زياد اين آثار و موضوع خارج شدن آنها از مرز و همچنين ارائه نشدن آمار درست و دقيقي از اينکه دقيقا قرار است چه آثاري از کشور خارج شوند، نگرانيها را بيشتر کرد و واکنشها ادامه داشت.
قرار بود آثار از اول ديماه به مدت سهماه در برلين بمانند و چهارماه هم در رم ايتاليا بهنمايش گذاشته شوند.
واکنشها آنقدر ادامه داشت که وزير امور خارجه جمهوري فدرال آلمان را هم به واکنش واداشت. فرانک والتر اشتاينماير در نامهاي به محمدجواد ظريف – وزير امور خارجه ايران – نوشت که طبق قوانين آلمان، مانند آنچه در موزه معاصر تهران مرسوم است، برگهي ضمانت برگشت آثار براي اين گنجينه صادر و در آن تضمين ميشود تمام آثار بايد به موزه هنرهاي معاصر تهران بازگردانده شود و تا هنگام بازگشت آثار، هيچگونه شکايت دادگاهي براي تحويل، ضبط، توقيف و يا اقدامات اجرايي مجاز نيست. ايالت برلين، ضمانتي را به موزه هنرهاي معاصر تهران ارسال کرده است و من ميتوانم به شما ضمانت دهم که از اين طريق موزه هنرهاي معاصر تهران همه ضمانتهاي لازم را در دست دارد. طبق توافق دو موزه، موزههاي دولتي برلين از نظر امور اجرايي و تعميرات آثار هنري، مسئول هستند.
مجيد ملانوروزي – مديرکل دفتر هنرهاي تجسمي و رييس موزه هنرهاي معاصر – نيز در گفتوگوهاي خود با رسانهها، تاکيد داشت که هيچ خطري متوجه آثار گنجينه موزه هنرهاي معاصر نميشود و آنها به سلامت به موزه برگردانده خواهند شد.
چند روز مانده به زمان فرستادن آثار براي برگزاري نمايشگاه در برلين آلمان، سيدرضا صالحي اميري که پس از علي جنتي کار خود را در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي آغاز کرده است، از توقف اين پروژه براي بررسيهاي بيشتر خبر داد.
پس از او، مجيد ملانوروزي و علي مرادخاني، معاون امور هنري وزير ارشاد، اعلام کردند که تصميم نهايي درباره اين موضوع با دولت خواهد بود و آنها تابع اين تصميم هستند. هرچند اميدوارانه اظهار کرده بودند که مشکل حل ميشود و نمايشگاه برپا خواهد شد.
تا کنون پس از اظهار نظر وزير ارشاد مبني بر توقف ارسال آثار، هنوز هيچ اظهار نظر رسمياي دربارهي روند پيگيري اين موضوع منتشر نشده و آلمانها که اين روزها منتظر ديدن بخشي از آثار گنجينه موزه هنرهاي معاصر در برلين بودند، با بدقولي ايرانيها مواجه شدهاند.
رضا نامي – هنرمند و پژوهشگر –در گفتوگو با ايسنا دربارهي خسارتهايي که درپي لغو شدن نمايشگاهها متوجه دو طرف ميشود، اظهار کرد: اينکه ايران بهدليل لغو نمايش آثار گنجينه موزه هنرهاي معاصر تهران در اروپا متحمل چه خسارتهايي مالياي خواهد شد، به نوع قراردادي که بين دو طرف بسته شده، بستگي دارد؛ اگر در قرارداد يا تفاهمنامه به اين موضوع اشاره شده باشد، احتمالا ايران بايد خسارتهايي را به طرف مقابل پرداخت کند.
او ادامه داد: جدا از موضوع خسارتهاي مالي، لغو نمايشگاه آثار گنجينه موزه در برلين و رم از نظر حيثيتي کار درستي نيست و بار منفي دارد. اين اتفاق لطمههايي معنوي را متوجه ايران و فرهنگ و هنر آن خواهد کرد. در دنياي مترقي امروز خود فرهنگها اين اجازه را به کسي نميدهند که زير قولش بزند. اين اتفاق براي وجهه ايران در زمينهي تعاملات فرهنگي در سطح بينالمللي خوب نيست و هم براي کشور و هم موزه هنرهاي معاصر بد ميشود.
نامي همچنين بيان کرد: اميدواريم اين مشکل با يک راه حل مناسب حل شود، چون به هر حال يک قولي فارغ از اينکه اين تصميم درست يا اشتباه بوده و من در اينباره قضاوت نميکنم، به طرف مقابل داده شده است. اين موضوع بين دو کشور و دو دولت مطرح شده و برلين و رم براي نمايش آثار گنجينه موزه هنرهاي معاصر برنامهريزي کردهاند و موزههايشان را براي موعد مقرر خالي گذاشتهاند.
او ادامه داد: قطعا لغو شدن نمايشگاهها خسارتهايي را متوجه آنها خواهد کرد، چون به هر حال برنامهريزيهايي انجام شده است و آنها براي نمايش آثار ايران از قبل برنامههايشان را تنظيم کردهاند.
اين پژوهشگر همچنين گفت: موضوع ديگر، مخاطبان و علاقهمنداني هستند که در جريان برگزاري نمايشگاه آثار گنجينه موزه هنرهاي معاصر در اروپا قرار گرفته بودند و قرار بود براي ديدن آثار به نمايشگاه بروند. اين اتفاق براي آنها سوالبرانگيز خواهد بود که چرا نمايشگاهها لغو شده و آثار گنجينه بهنمايش درنخواهد آمد.
نامي افزود: بهتر است اين کار با تعداد تابلوي کمتر و در محدودهي کوچکتري به سرانجام برسد، چون برگزاري اين نمايشگاه براي آلمانها که موعد نمايشگاهشان فرا رسيده خيلي مهم است، اما ايتاليا هنوز فرصت دارد و ميتواند براي تغيير برنامههايش اقدام کند.