به گزارش سرويس معماري گالري آنلاين به نقل از ايلنا، امسال در قسمتِ فينالِ فستيوال جهاني معماري، دو پروژه‌ي ايراني در دو بخش مسکوني و درماني حضور دارند. هر دوي اين پروژه‌ها، مشترکاً توسط ليدا الماسيان و شاهين حيدري از بنيانگذاران مهندسين مشاور معماري موج نو طراحي شده‌اند.
شاهين حيدري (معمار) گفت: دو پروژه از ما جزو فيناليست‌هاي فستيوال جهاني معماري قرار گرفته است. يکي بيمارستان پارس رشت است که پروژه‌اي است با کاربري درماني، و ديگري پروژه‌ي مسکوني ويلاي مشا. امسال از ايران، سه پروژه‌ي ساخته شده و دو پروژه‌ي ساخته نشده به فينال اين فستيوال راه پيدا کرده‌اند. دو تا از پروژه‌هاي ساخته شده ،ويلاي مشا، و ديگري هم بيمارستان پارس رشت بود. اين فستيوال، يکي از معتبرترين مسابقات معماري دنيا و گسترده ترين آنها است. در ماه نوامبر مراسمي برگزار مي‌شود که در اين بين، يکي به عنوان بهترين ساختمان ويلايي، يکي به عنوان بهترين ساختمان درماني و … اعلام مي‌شوند.
وي ادامه داد: بهره‌برداري از اين بيمارستان در اوايل سال 1396 صورت گرفت. شروعِ طراحي اين بيمارستان سال 1386 انجام شد. طراحي ساختمان مسکوني مشا در سال 1387 شروع شد، و در سال 95 به بهره‌برداري رسيد. هم کارفرماي بيمارستان و هم کارفرماي مسکوني، هر دو شخصي بودند. درواقع، بيمارستان خصوصي بود. در پروژه‌ي مسکوني، سه ويو را مي‌بينيم که روي يک بلندي قرار گرفته است. منظره‌ي مقابلش، يک منظره‌ي پانوروماي کوه و دشت است. هر يک از اين سه ويو، يکي از منظره‌هاي روبه‌رو را قاب مي‌کند. در طبقه‌ي پايين استخر، طبقه‌ي وسط نشيمن و پذيرايي، و طبقه‌ي بالا اتاق خواب‌ها هستند. شب و روز، و فصل به فصل اين ويوها متفاوت است. ايده اصلي همين چرخش فضاهاست.
اين معمار اظهار داشت: دشت مشا در شمال تهران و در دامنه کوه‌هاي البرز قرار گرفته است. سايت پروژه در شيب تند کوهستان و در دشت مشا قرار دارد. درگام نخست به بررسي تيپولوژي ويلاهاي منطقه در بسترهاي مشابه پرداختيم. آنجا که ساختمان‌ها با کشيدگي در پهناي زمين قسمت عمده زمين را اشغال نموده و باقي‌مانده آن نيز به احداث پله‌هاي ارتباطي مابين ترازهاي متفاوت اختصاص يافته است. تيپولوژي موجود، پتانسيل‌هاي بالقوه سايت را ناديده انگاشته است و چيزي بيشتر از زندگي در آپارتمان‌هاي شهري نيست. خلق سه فضاي مکعبي شکل در راستاي طولي سايت پروژه با چرخش آني حول پله مرکزي به يک‌باره تمام آن چيزي بود که به نيازهاي پروژه و خلق ساختاري نو پاسخ مي‌داد. محافظت از فضاي سبز و افزودن به آن در طبقات که هر کدام از سايت مجموعه جدا شده و بالکني به منظرهاي مختلف روبه‌رو خواهد بود. جايي که تراس‌ها سقف‌هاي فضاهاي زيرين هستند. شيب تند زمين و برآمدن کنسول‌هاي عميق سازه از درون آن احساس معلق بودن را در شما برمي‌انگيزد. سه بحش از زندگي – ورزش، تفريح، معاشرت و استراحت- هر کدام در ميان يکي از مکعب‌هاست.
اين معمار در رابطه با ويژگي خاص چنين پروژه‌هايي گفت: درمورد ويلا، ما پتانسيل‌هايي که در اين محيط وجود داشت را در نظر گرفتيم. به تيپولوژي ساختمان‌هاي اطراف توجه کرديم. در اکثر مواقع، در هنگام طراجي پروژه‌ها، توجهي به پتانسيل‌هاي محيطي نمي‌شود. مثلاً ويلاهايي که در همسايگي آن وجود داشت، به دليل شيب تند زمين، قسمتي از زمين به بنا و مابقي به پله‌هاي محوطه اختصاص داشت. اين پله‌ها هم بايد به زمين برسند. در نتيجه، همه حياط را اشغال مي‌کند. ما فکر کرديم که اين تيپولوژي را چگونه مي‌توانيم تغيير دهيم، به طوري که استفاده‌ي بهينه‌اي از آن کنيم. يعني فضاي سبز را حفظ کنيم، حياط‌مان را داشته باشيم، و همين‌طور تراس را نگه داريم. همه‌ي اينها در کانسپت اين پروژه مطرح است. در داخل ساختمان سعي کرديم، به محيط پيراموني آن ساختمان توجه داشته باشيم، و به همين خاطر از چوب استفاده کرديم. با استفاده از مصالح طبيعي، خيلي از تزئينات جلوگيري کرديم تا صاحبخانه احساس آرامش بيشتري داشته باشد و در محيط طبيعي بياسايد.
شاهين حيدري نيز درخصوص پروژه‌ي درماني گفت: طراحي بيمارستان بسيار پيچيده است. نه به خاطر ابعاد وسيعش، بلکه به اين خاطر که علوم مختلفي در طراحي آن نقش دارد. علوم درماني، علوم پزشکي، روانشانسي، علوم اجتماعي و … . همه‌ي اينها بايد در نظر گرفته شود تا بيمارستان ساخته شود. متأسفانه کيفيت طراحي بيمارستان‌ها در ايران پايين است. به دليل پيچيدگي‌اي که اين پروژه‌ها دارند، معماران خوب سراغش نمي‌روند. چون روابط کاملاً خشکي دارد. مشکل اين است که در هيچ‌کدام از تيپولوژي‌هاي درماني، به معماري توجهي نمي‌شود. يک سري استاندارد خشک وجود دارد که اينها فقط روابط داخلي را مي سازند.
اين معمار جوان افزود: کار ما چون در رشت بود، و بستر کار ما يک‌سري سقف‌هاي شيبدار است، اين بود که ما آمديم ازخطوط شکسته استفاده کرديم، و اين احجام شکسته را، در يک آتريوم سراسري جا داديم. اين آتريوم به صورت عمودي و افقي در بنا حرکت مي‌کند و چند تا ويژگي دارد. اين آتريوم شيشه‌اي است. يک مزيت بزرگي که اين آتريوم دارد اين است انرژي زيادي را ذخيره مي‌کند. وقتي شما چنين آتريوم بزرگي را طراحي مي‌کنيد، مي‌توانيد نور طبيعي را به ميزان قابل توجهي ذخيره کنيد، و تا حد زيادي مصرف انرژي الکتريکي‌تان کاهش پيدا مي‌کند.
حيدري گفت: در بيمارستان‌هاي ما، راهروهاي طولاني، تاريک و ترسناک و فضاهاي مبهم و بدون کاراکتري وجود دارند که ترس و استرس در بيماران ايجاد مي‌کند. به نظر مي‌رسد زمان باز تعريف و ايجاد نگرشي نو و معمارانه در طراحي بيمارستان فرا رسيده است تا نقش مهمي در تحول و بهبود فضاهاي درماني و ارتباط مناسب بيمارستان و شهر و به نوعي ايجاد ارتباط نزديک ميان مردم و بيمارستان ايفا کند. ارزش‌هايي که مي‌بايد مورد توجه قرار گيرند تا احساس آسايش را در بيماران به وجود آورده و از استرس آنها بکاهد، ازجمله سازماندهي فضايي مناسب، طراحي فرم مناسب، توجه به بستر و سايت مجموعه، ديدهاي درون و بيرون بنا و فضاهاي سبز، نور، رنگ و انتخاب متريال مناسب. اينکه همه‌ي اينها بايد براساس علوم روز مورد توجه قرار گيرد و نکته‌ي مهم‌تر تحول روز به روز آن‌هاست.
اين معمار ادامه داد:بيمارستان پارس يک بيمارستان بخش خصوصي است و در اين بخش رقابت موجب بقا است. بخش خصوصي منافع خود را در طرحي خلاقانه و پيشرو جست و جو مي کند تا عاملي براي جذب بيشتر خريداران سلامتي باشد. بيمارستان پارس رشت با مساحت زيربناي حدود 30000 مترمربع و 160 تخت بيمارستاني تخصصي و فوق تخصصي در يکي از مناطق پرتردد شهر رشت جانمايي گرديده است. ما بر آن بوديم تا تيپولوژي طرح بيمارستان را گامي به جلو ببريم. با توجه به سيماي شهر رشت فرم ساختمان به صورت احجامي با سطوح شيبدار معلق طراحي شد تا امتداد خط آسمان شهر را حفظ کند.
وي با اشاره به شيوه طراحي محيط‌هاي درماني ادامه داد: کانسپت طراحي با سطحي گسترده در طبقه همکف که فضاهاي تشخيصي درماني را دربرمي‌گيرد به همراه اورژانس و کلينيک سرپايي با استفاده از آتريوم سراسري که به صورت عمودي و افقي در اطراف فضاها قرار گرفته است، سه مسئله‌ي مهم را در بيمارستان حل کرده است که وجه تمايز بيمارستاني متفاوت و ايده‌اي خلاقانه بود. نخست تداوم حرکت مراجعين در خارج از فضاهاي درماني در سراسر ساختمان به گونه‌اي که تداخلي ميان فضاهاي حفاظت شده‌ي درماني و حفاظت نشده‌ي غيردرماني پيش نيايد و همين طور مراجعه‌کنندگان و همراهان بيمار در آتريوم و راهروهاي مشاهده که تداومي از همين آتريوم است هدايت شوند. اين فضاها بر خلاف تيپولوژي‌هاي موجود بيمارستاني فضاهايي پرنور و داراي رنگهاي آرامش بخش هستند و با به دام انداختن نور طبيعي فضاي مطلوب و پر نشاط و همراه با لذت و آرامش در اختيار مراجعين قرار مي‌دهد و نقش مهمي در کاهش مصرف انرژي الکتريکي خواهد داشت، اين دومين مسئله‌اي بود که اتريوم موجود آن را محقق مي ساخت. جايي که فضاهاي درماني به صورت معلق در ميان اين فضاهاي پر نور قرار گرفته و بحث کنترل عفونت را در ساختمان بيمارستان به نحو مناسبي سامان بخشيده است که اين سومين و مهم ترين بخشايده موردنظر بود. فضاهاي پشتيباني و پررفت و آمد با خطر بالاي آتش سوزي و عدم نياز به کنترل عفونت با فاصله اي از ساختمان اصلي به صورت سه حجم شيبدار و هر کدام در دو طبقه طراحي شد. طراحي يک خط سبز، حريم ميان فضاهاي پشتيباني و ساختمان اصلي بيمارستان است و کوران هوا در آن ها با توجه به اقليم منطقه به نحو مناسبي صورت مي‌پذيرد جايي که به دليل کنترل عفونت و تاسيسات تخصصي بيمارستان و نياز به هواي کنترل شده از ايجاد کوران هوا در فضاهاي درماني پرهيز نموديم.
اين معمار در ادامه افزود: کارفرما در پروژه‌ي مسکوني اصلاً دخالت نکرد، و نتيجه‌اش هم خوب بود. در پروژه‌ي درماني يک جاهايي دخالت مي‌کردند ولي با يک تعاملي سعي ميکرديم که حل بشود. گاهي اوقات سر مسائل بودجه بود که روي متريال‌ها اثر مي‌گذاشت. گاهي اوقات هم سليقه‌اي بود. ولي به هر حال مجبور بوديم که با يک تعاملي مسائل را حل کنيم. 7 سال روي اين پروژه کار کرديم.
حيدري در پاسخ به اين سؤال که آيا از روند کار راضي بوديد يا خير، گفت: اين يک مسئله‌ي کاملاً نسبي است. ايده‌هاي ما شايد خيلي جلوتر و به‌روزتر بود، ولي با توجه به کمبودهايي که در ايران وجود دارد، و مسائل مربوط به بودجه، و … اينها هنوز به‌طور کامل در بين کارفرماهاي ما جا نيفتاده است. در نتيجه، مجبوريد بعضي از ايده‌هايتان را سانسور کنيد. چون هدف مهم‌تري وجود دارد، و آن تکامل تدريجي طراحي فضاهاي با کيفيت است.
وي ادامه داد: قوانيني که شهرداري ايجاد مي‌کند، خيلي مشخص است. در اين پروژه‌ها چون سايت‌ها آزاد بود، خيلي قوانين شهرداري براي ما دست‌و‌پا گير نبود. يک سري قوانين شهرداري مشکل دارند. مثلاً طرح تفصيلي جديد تهران را که منتشر کردند، در آن آمده است که در زيرزمين،گاها «100درصد و گاها» 80 درصد مي‌توانيد زيرزمين طراحي کنيد. کسي هم که نمي‌آيد در آنجا بام سبز ايجاد کند، در نتيجه تمام تهران به مرور خشک خواهد شد. اينها مشکلات پايه‌اي است که بايد در جلسات کارشناسي به آن پرداخت. از طرفي، کتابهاي استاندارد وزارت بهداشت صرفا" به ارتباطات داخلي فضا مي‌پردازند و معماري به طور کامل ناديده انگاشته مي‌شود از طرفي سرانه‌ها نادرست هستند و منجر به طراحي با کيفيت نخواهد شد، اين اشتباه بزرگي است. بنابراين فرض مثل، ساختماني که در اهواز ساخته مي‌شود و سايه‌گير مي خواهد، با ساختماني که در رشت و تهران ساخته مي‌شود، همه يکسان مي‌شوند. بدين ترتيب، کلاً معماري و اقليم و بستر و زمينه و … همه مي‌رود زير سؤال. اين چنين ديدگاهي در هيچ کشور پيشرفته‌اي قابل پذيرش نيست. و در تناقض با علوم روز است و هزينه‌هاي زيادي را به پروژه تحميل مي‌کند. به هر حال اينها مسائلي است که بايد مورد توجه قرار گيرد تا ساختمان‌ها کيفيت بهتر و عمر طولاني‌تري داشته باشند. هنگامي که شما اين مسائل را ناديده انگاريد به مقابله با شرايط طبيعي رفته‌ايد و درنتيجه هزينه سنگين آن را بايد پرداخت کنيد. در حاليکه سالهاي سال است که در دنيا به معماري پايدار و زمينه‌گرا توجه مي‌شود.
در اين پروژه‌ها چون سايت‌ها آزاد بود، خيلي قوانين شهرداري براي ما دست‌و‌پا گير نبود. اصلاً من مخالف محدوديت‌ها نيستم، چر که در همين محدوديت‌هاست که خلاقيت‌ها بروز مي‌کنند. اما يک سري از قوانين شهرداري واقعاً مشکل دارند. از طرفي، وزارت ارشاد کتاب استاندارد چاپ مي‌کند و هرچه هم به آنها گفته مي‌شود که اين اشتباه است، اصلاً نمي‌پذيرند. بنابراين فرض مثل، ساختماني که در اهواز ساخته مي‌شود و سايه‌گير مي‌خواهد، با ساختماني که در رشت و تهران ساخته مي‌شود، همه يکسانند. بدين ترتيب، کلاً مباحث معماري و اقليم و علم و… همه مي‌رود زير سؤال.
شاهين حيدري در رابطه با جوايز دريافتي اين پروژه‌ها گفت: پروژه‌ي مسکوني نشان طلاي0 جامعه معماران آمريکا را برد. هم‌چنين نشان نقره‌ي جايزه معماران آمريکا در نيويورک را هم کسب کرد. الان نيز فيناليست فستيوال جهاني معماري است. از پروژه‌ي درماني در مسابقه‌ي معمار سال 95 تقدير شد و جزو برگزيدگان بود، الان هم جزو فيناليست‌هاي فستيوال جهاني معماري است. از فيناليست‌ها، ده نفر در بخش پروژه درماني حضور دارند و ده نفر در بخش پروژه‌ي مسکوني جزو فيناليست‌ها هستند.
پروژه‌ي مسکوني مشا
بيمارستان پارس رشت
چندي پيش، پروژهٔ مسکوني، نشان طلاي جامعه معماران آمريکا را بُرد. هم‌چنين برنده‌ي نشان نقرهٔ جايزه معماران آمريکا در نيويورک هم شد. الان نيز فيناليست فستيوال جهاني معماري است. از پروژهٔ درماني در مسابقهٔ معمار سال ۹۵ تقدير شد و جزو برگزيدگان بود، اين پروژه نيز امروز جزو فيناليست‌هاي فستيوال جهاني معماري است. از فيناليست‌ها، ده نفر در بخش پروژه درماني حضور دارند و ۱۷ نفر در بخش پروژهٔ مسکوني جزو فيناليست‌ها هستند.