«او يک آدم يهويي بود، در جا مي ساخت، در جا مي رقصيد، شعر مي خواند پيش از آنکه چيزي بسازد و اديت کند و اين يهويي بودنش باعث شده هنوز هم فکر کنيم که هست. مثل شيشه اي بود که پشت آن جيوه نداشت، شيشه ساده بود. محمدابراهيم جعفري هيچ چيز را بسته بندي نمي کرد، ساده و يهويي بود.» اين ها جملات عباس مشهدي زاده، از هنرمندان پيشکسوت حاضر در نشست برگزار شده در اختتاميه نمايشگاه «پرواز بال مي خواهد…..نقاشي، خيال» به ياد استاد محمدابراهيم جعفري بود. اين نشست در روز جمعه، 29 تيرماه در گالري دارگون با حضور مهمانان کيوان عسکري( نقاش، تصويرساز و مدرس دانشگاه)، زروان روحبخشان(منتقد، کيوريتور و تئوريسين هنر)، جلجتا سعيدي (پرفورمر و مدرس هنر) و سارا جعفري (نقاش و مدرس هنر)برگزار شد.
در ابتدا هر يک از مهمانان در وصف استاد جعفري خاطره يا مطلبي را نقل کردند. کيوان عسگري، نقاش، شاعر گفت:محمدابراهيم جعفري مثل يک راهب، سالک و جادوگر بود که تمام ناباوري که در وجود من ريشه دوانده بود را تبديل به باور کرد و اين باور کمکم کرد که بارور شوم. زروان روحباخشان، منتقد حوزه هنرهاي تجسمي و نقاش نيز به نحوه آشنايي خود با جعفري و شاگردي در محضر وي را بيان کرد. جلجتا سعيدي به ياد جعفري اينگونه سخن راند: هنر براي ايشان يک وسيله بود تا بتواند از خودش، نقاشي اش و فضاهاي مختلف عبور کند و اين عبور هميشه در لحظه با استاد بود.
سارا جعفري، فرزند محمدابراهيم جعفري و نقاش و مدرس هنر، در رابطه با نمايشگاه مربوطه گفت: اين نمايشگاه آثار هنرجويان آموزشگاه حجم سبز است و اکنون دومين سالي است که اين رويداد برگزار مي شود. هر يک از هنرجوها فضاي ذهني خود را دارند و امسال قرار را براين بنا نهاديم که حداقل يک تکنيک ثابت فتومونتاژ -فتوکلاژ را به عنوان يک بخش مشترک در کارها داشته باشيم. وي گفت من استيتمنتي از کله « هنر نوعِ عالي بازي» نوشته ام که مي خواهم در اين بخش هم در مورد آن و هم در مورد آثار هنرجويان صحبت کنيم.
عسگري در اين رابطه اظهار داشت: من عموما هر اثري را مي بينم چه اثر خودم و چه افراد ديگر، هميشه تلاش مي کنم ببينم که فراموشي در آن کار تا چه حد اتفاق افتاده است، رهايي از دانستگي. به نظرم بايد به تک تک اين کارها نگاه کرد و ديد کداميک از هنرمندان خودش را با فراموشي به ياد آورده است.
در ادامه روحبخشان روي آثار هنرجويان حاضر در نمايشگاه تمرکز کرده و گفت: در اين آثار موجود که طبق گفته خانم جعفري قرار بوده است هر يک از هنرمندان فضاي شخصي خود را داشته باشند، احساس مي کنم خيلي از دوستان تلاش کردند که يک سلف پرتره اي از خودشان ارائه دهند که برخي خيلي صريح به اين مقوله پرداختند و در اين راستا از تصوير خودشان استفاده کرده اند، برخي خواستند با يک حالت اکسپرسيوي خواسته خود را بيان کنند و برخي ها هم کاملا نمادين پيش رفته اند. برخي کارها خيلي رها اجرا شده است که به لحاظ تکنيکي مي توان راجع به قوت و ضعف آن صحبت کرد، بعضي از کارها يک مرارت عجيبي در خود دارند که براي من آن ممارستي که هنرمند خودش را درگير کار مي کند خيلي جذاب است، تکثيري که همراه با ممارست در برخي از آثار است واقعا جذاب است و گاهي اوقات انچه که باعث مي شود ما دانستگي را کنار بگذاريم، درگير شدن همراه با ممارست است. مثلا در کارهاي مريم سيدي که وي چندين عکس از خود را مدام تکرار کرده است، اين تکثر اين پيام را به من مي رساند که خود هنرمند در هر لحظه دچار نوعي چالش مي شود و هر لحظه احساسات دروني خود را به تصوير مي کشد.
روحبخشان اظهار داشت که من اکنون روي نقاط قوت و ضعف کارها تمرکز نمي کنم ولي چند نکته را يادآوري مي کنم. يک نکته قابل توجه اين بود که برخي از هنرجوها تلاش کرده بودند سلف پرتره اي از استاد جعفري را کار کنند ولي با تکنيک شخصي خود. ولي فارغ از اين، نکته ديگر اين است: وقتي تازه من به گالري استاد جعفري براي آموزش نقاشي مي رفتم در طول کار با عملکرد راحت و رهاشدگي خانم ساراجعفري در کار مواجه شدم. در اين نمايشگاه هم با اينکه معلوم است هنرجويان يک درگيريهايي با فرم و …. دارند ولي انگار آموزه هاي استاد جعفري کارساز بوده و من اين راحتي را مي بينم، در عين حال که در برخي کارها خيلي راحتي وجود دارد مثل کار حديثه رضايي، ولي در مقابل برخي هم خيلي دقيق و حساب شده کار کرده اند مثل کار کمند نيکدل، در کل در اينجا متريال خيلي راحت انتخاب شده است و يک راحتي خاصي در کارها وجود دارد. تم مشترک سلف پرتره در بين کارها قابل مشاهده است که اين بسيار مثبت است. ولي برخي ها هم وجود دارند که کارهاي قبلي شان خيلي راحت و رهاشده بود، ولي اينجا چون خواسته اند خودشان را در يک قالبي قرار دهند و اثر خاصي را ارائه دهند، اتفاقا نشده است.
وي گفت: در کارها تنوع بيش از حد ديده مي شود. به نظرم هرچقدر هنرمند در خلق اثر هنري، آزادانه کار مي کند بايد به اثر هنري نهايي که به مخاطب ارائه مي دهد، حواسش باشد. مريم سيدي خيلي خيلي پتانسيل دارد که جلوتر از اين برود و حديثه رضايي هم همينطور و يا کارهاي کمند نيکدل هم بسيار جالب بود.
در ادامه برنامه سعيدي نيز گفت: من هر دو نمايشگاه (هفت ثمر و دارگون) را ديده ام و هنرمندان، فضاي کاري شان و استادشان خانم جعفري را تقريبا مي شناسم، احساس مي کنم در پروسه کاري شان به فضاي خوبي رسيده اند البته نه همه؛ برخي ها فضاي هاي جديدي را کشف کردند و احساس کردند که مي توانند حرفي براي گفتن داشته باشند. فضاي نمايشگاه قبلي با اينجا خيلي متفاوت بود، در آنجا خيلي خودانگيختگي زياد و فضاهاي متنوع تر ديده مي شد ولي اين نمايشگاه در بستري است که يک قالب خاصي به اسم فتومونتاژ -فتوکلاژ در آن حاکم است.
وي اظهار داشت: چطور مي توانيم بگوييم يک اثر هنري يک اثرهنري ناب مي تواند باشد؟ ناب از جهت تاثيري که روي مخاطب مي گذارد، به نظرم در اين نمايشگاه به ندرت ما کارهايي مي بينيم که اين اتفاق در آنها رخ داده باشد، هر يک از هنرمنداني که اثر ارائه داده اند چندين سال است که کار مي کنند- البته مي توان در بين آنها چند نمونه بارز هم يافت که اينها يک مقدار پا را فراتر گذاشته و به فضاهاي جديدي دست يافته اند. نکته ديگر اين است که در پروسه شکل گيري يک اثر، يک تاريخي بصورت دروني شکل مي گيرد و هنرمند از فضاهاي مختلفي عبور کرده و در نهايت به جايي مي رسد که فضا قابل ارائه مي شود ، براي مخاطب او. به نظرم مطالعه روند اين پروسه براي هنرجوها، روي کارشان يک اثر خوبي مي گذارد مثلا مطالعه کارهاي کساني که فتومونتاژ-فتوکلاژ را کار کرده اند.
«هنر نوع عالي بازي است
(پل کله)
يکي از زيباترين و صادقانه ترين جملاتي که در
روند خلق يک اثر مي توان به آن باور داشت
بازي…
کودکي مان را به ياد مي آورد…
همه چيز از يک بازي شروع مي شود…
بازي گذشته با امروز…
بازي بيرون با درون…
بازي واقعيت با تخيل…
زماني که اين بازي صادقانه و صميمي فراموش
شود
زمان دوري خود از خود است.
ما شما را به مشاهده يک بازي دعوت مي کنيم.»
اين نوشته، استيتمنت سارا جعفري براي اين دوره از نمايشگاه هنرجويان آموزشگاه حجم سبز در گالري دارگون است.
در ادامه سارا جعفري ضمن تشکر از مهمانان، به مرور برخي از يادداشت هاي استاد جعفري در رابطه با کتاب « راه هنرمند، بازيابي خلاقيت» اثر جوليا کامرون پرداخت.
در انتهاي نشست سعيدي آوازي از اشعار استاد جعفري را سر داد و سپس عسگري دعاي بارش باران را به سبک استاد جعفري به همراهي حضار اجرا کرد که طنين خاصي به فضا الهام بخشيد.
هنرمندان نمايشگاه :
فرزانه اسماعيل زاده
حديث رضايي
مريم سيدي
پرستو ضرابيه
مونا کيانسا
کمند نيکدل
کيميا يغمايي
هشت سال
شاگردي کبوتران کردم
پرواز نياموختم
پرواز بي بال …
مثل آواز بي حال …
مثل شعر …
مثل نقاشي …
اگر عاشق نباشي …
آموختني نيست.
محمد ابراهيم جعفري
فرودين ۱۳۷۰
حجم سبز
تهيه تنظيم: مريم محمد زاده
عکس:بهاره زالي