«قلعه دختر» کرمان را پير مي‌کنند، شايد بميرد…

«قلعه دختر» ۲۲۰۰ ساله امروز نه تنها دکل مخابراتي دارد، بلکه علاوه بر فضاي سبزي که با متدهاي جديد ساخته شده، تکيه‌ي ۱۵ ساله‌اي دارد که هر سال هم بر خلاف قول و قرارهاي ميراث فرهنگي، به وسعت‌اش اضافه مي‌شود و هر سال نشانه‌هاي معاصر بودن‌اش بيشتر به چشم مي‌آيد.

به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، دو کوه قرار گرفته در شرقِ اين شهرِ تاريخي، يکي قلعه‌اي قديمي با دست‌کم دو هزار سال دارد که شايد به دليل نداشتن هيچ داستاني براي ساختِ آن، امروز «قلعه دختر» ناميده مي‌شود و کوه ديگر در همسايگي اش که قلعه‌ي ساخته شده روي آن را محلي‌ها «قلعه اردشير» نام گذاشته‌اند.

شواهدِ باستان‌شناسي قدمت اين دو قلعه را بخصوص در قلعه دختر به دوره‌ي اشکانيان و حتي هخامنشيان نسبت مي‌دهد،‌ اما شواهد،عکس‌ها و مستندات باقي مانده از تکيه و دکل مخابراتي ساخته شده در اين محدوده نشان مي‌دهد تکيه در ضلع شمالي قلعه و منبع آب کار گذاشته شده کنار آن را افرادي که هيچ نسبتي با اداره اوقاف و ديگر دستگاه‌هاي شهري ندارند، ۱۵ سال پيش و چند دکل مخابراتي روي قلعه اردشير را حدود ۴۰ سال پيش بنا نهاده‌اند، حتي قدمت فضاي سبزي که برخلاف مصوبه اولين کنگره بين‌المللي يادمان‌هاي تاريخي آتن در سال ۱۹۳۱ در اين فضا ايجاد شده است، به همان سال‌ها برمي‌گردد.

دو قلعه را به واسطه‌ي اهميت‌شان براي شهر تاريخي کرمان که مردم نخستين فضاها را براي زندگي در اين دو قلعه انتخاب کرده بودند، ميراث فرهنگي سال ۱۳۴۵ در فهرست آثار ملي به ثبت رساند و شواهد و سفال هاي به دست آمده در اين دو قلعه توسط باستان‌شناسان در اين منطقه مي گويد از دوران پيش از اسلام تا امروز يعني دست کم از دوره هخامنشيان تا اشکاني ها و حتي قاجار و پهلوي نشانه هاي حضور انسان وجود دارد، اما …

اميد ابراهيمي،‌ فعال ميراث فرهنگي کرمان در گفت‌وگو با ايسنا مي‌گويد: براساس شواهد به دست آمده توسط باستان شناسان حتي در دوره پهلوي و قاجار خانه‌هايي درون قلعه ساخته شدند که قرار بود در سال‌هاي اخير با تخريب و آزادسازي آن‌ها به حفاظت از عرصه و حريم اين دو اثر تاريخي و ارزشمند کمک کند.

وي با اشاره به اقداماتي که تا کنون شهرداري کرمان براي آزادسازي اين دو قلعه انجام داده است، مي‌گويد: براساس عکس‌هاي مختلفي که در طول سال هاي مختلف از قلعه دختر گرفته شده، اين تکيه در طول ۱۵ سال گذشته نخست روي مساحت کم احداث و سپس به مرور گسترش پيدا کرد و اکنون نيز همه‌ي فضاي قلعه دختر پر از موارد ناموزون و نامرتبط با منطقه و قلعه چند هزار ساله ثبت ملي شده، مانند ميله‌هاي فلزي، اسب و شتر مصنوعي و تابلوهاي نامرتبط با موضوع است.

او با بيان اين‌که در حال حاضر بخشي از قلعه توسط باستان‌شناسان در کاوش و حتي مرمت است، ادامه مي‌دهد: مراسمي که در اين تکيه انجام مي‌شود براي قلعه‌ي چند هزار ساله مخرب است و از چند سال گذشته آسيب‌هاي مختلفي براي اين بناي تاريخي به دنبال داشته است.

دکل مخابراتي روي قلعه اردشير در جنوب شرقي کرمان و در همسايگي قلعه دختر

به گفته‌ي وي در بخش‌هاي مختلف اين دو قلعه تاريخي، بخصوص قلعه دختر سفال‌هاي تاريخي فراواني وجود دارد، اما هنوز توجهي که بايد به اين محوطه نشده است.

اين فعال ميراث فرهنگي با بيان اين‌که گويا بخشي از خشت‌هاي قلعه دختر نيز براي برگزاري مراسم عيد غدير برداشت شده بود، ادامه مي‌دهد: اما خوشبختانه اجازه استفاده از آن خشت‌ها توسط ميراث فرهنگي داده نشد، ولي اکنون براي ماه محرم متوليان تکيه در حال ايجاد فضا در اين تکيه و در عرصه‌ي ان بناي تاريخي هستند.

او با بيان اين‌که شهرداري کرمان از چند سال پيش در حال آزادسازي عرصه و حريم اين قلعه است، مي‌گويد: اين اتفاق در حالي رخ مي‌دهد که متوليان تکيه تازه احداث شده در عرصه قلعه در حال تخريب روز به روز قلعه هستند و حتي از منظر گردشگري نيز به اين محوطه آسيب زده‌اند، آن هم در شرايطي که بخش پشتي تکيه که قلعه قرار دارد، در حال مرمت است.

نمايي از بالاي قلعه دختر، تکيه ساخته شده و در حال گسترش و شهر تاريخي کرمان

به گفته‌ي وي، هيچ مجوزي از سوي هيچ کدام از نهادهاي مرتبط مانند اوقاف، شهرداري و ميراث‌فرهنگي براي احداث اين تکيه داده نشده است و حتي مسئولان ميراث فرهنگي در طول سال‌هاي گذشته به طور مداوم اعلام کرده‌اند جلو فعاليت تکيه را گرفته‌اند تا گسترش پيدا نکند، اما با مراجعه به عکس‌هاي مختلف هوايي از اين تکيه، درصد گسترش آن را به وضوح مي‌توان ديد.

مرداد دوسال گذشته روحي، معاون ميراث فرهنگي استان کرمان به يک سايت محلي گفته بود: «بناهاي تاريخي توسط ۵۰ نفر يگان حفاظت که در سطح شهر هستند محافظت مي‌شوند.»

او اما در مورد تکيه‌ي ابراز بي اطلاعي کرده و بيان کرده بود: «ميراث فرهنگي به هيچ ساخت و سازي در حريم آثار باستاني مجوز نمي‌دهد.»

وي حتي در مورد دکل‌هاي نصب شده بر فراز قلعه اردشير اظهار کرده بود:‌ «از آنجايي که اين دو قلعه پتانسيل تبديل به يک پايگاه کشوري را دارند و ميراث فرهنگي هم طرح احياء و مرمت اين آثار را در دست دارد و در تلاش براي تخصيص بودجه براي آنهاست قطعا زماني که اين مجموعه ها احيا شوند، دکلها بايد برچيده شوند»، اما اين دکل‌ها همچنان برفراز قلعه خودنمايي مي‌کنند»

نماي کلي قلعه دختر و قلعه اردشير از گوگل ارث

قلعه دختر يا آتشکده آناهيتا (ناهيد) که به قلعه کهنه نيز مشهور است، مصالح بکار رفته در اين قلعه تنها خشت خام و گل رُس است. بقاياي قلعه دختر دورنماي گذشته دراز اين شهر و نام آن (آتشکده آناهيتا) يادآور پرستش آناهيتاي باستاني، ايزدبانوي آب و باروري است.

عکس هوايي سال ۴۴ که هيچ اثري از تکيه در آن وجود ندارد، فقط بخشي از قلعه مشخص است

قلعه اردشير کرمان نيز يکي از قديمي‌ترين قلعه هاي کشور است که جاذبه گردشگري‌اش را از ديواره‌هاي خشتي ضخيم و شکل و شمايل شگفت انگيزش دارد.قلعه‌اي که تاريخ بناي آن به دوران پيش از اسلام بر مي‌گردد و گفته مي‌شود که به دستور اردشير ساساني ساخته شده است.

عکس سال ۶۶ که هيچ نشاني از تکيه وجود ندارد و فضاي قلعه ديده مي‌شود

نماي قلعه دختر در سال 1377

قلعه دختر در سال 2002

قلعه دختر در سال 2008

قلعه دختر در سال ۲۰۱۵ و نشان از تکيه تازه احداث شده در حريم اين قلعه

نماي امروزي قلعه دختر و تکيه احداث شده در کنار آن

پیمایش به بالا