ميزباني از حراج‌هاي بين‌المللي آثار هنري، آرت دوبي، دوسالانه هنر شارجه و مجيک آف پرشيا و حالا خبر گشايش موزه‌هاي لوور و گوگنهايم در امارات متحده عربي؛ انگار دورخيز شيخ‌نشين‌ها براي تسلط بر بازار هنر خاورميانه همچنان ادامه دارد.
دوازدهمين دوسالانه هنر شارجه که اين روز‌ها در حال برگزاري است، با عنوان "گذشته، حال و ممکن" امسال بيش از پنجاه هنرمند از ۲۵ کشور مختلف را به اين رويداد دعوت کرده تا هنر معاصر را به اشکال مختلف به نمايش بگذارند. بيش از پانصد هنرمند از ۳۵ کشور جهان هم روزهاي آغازين بهار امسال در هشتمين نمايشگاه "آرت دوبي" شرکت کردند که امسال ميزبان هشتاد گالري از کشورهاي مختلف جهان از جمله ايران در بخش‌هاي مختلف معاصر و مدرن بود.
رويترز طي گزارشي که ۷ دسامبر منتشر شد، به اين مسئله پرداخته که طي ساليان گذشته نام شهري چون دوبي هميشه در کنار بازارهاي بزرگ هنري جهان آمده است. کار‌شناسان مختلف هم در گفتگو با رويترز در توضيح علل اين خيز بلند، نظرات گوناگوني را بيان کردند. اگرچه شايد نهادهايي نظير گوگنهايم و لوور ديگر دوره‌شان به‌سر رسيده و در دادوستدهاي هنري آنچنان دست بالا را ندارند، اما آمدن شعبه‌هاي پرزرق و برق و سنگين آن‌ها به اين شهر، خودبه‌خود وزنه‌اي را براي آن ايجاد خواهد کرد که ديگر به‌هيچ شکلي قابل چشم پوشي نيست.
رويترز در ادامه به‌شکل گذرا به اين نکته هم اشاره کرده که در اين سال‌ها هنرمندان ايراني با قيمت‌هاي بالا و حدنصاب‌هاي خيره‌کننده‌شان بالا‌ترين منفعت را نصيب بازار امارات کرده‌اند و از اين جهت هميشه در دوبي از آن‌ها به‌خوبي استقبال مي‌شود. درحال حاضر هنرمندان ايراني گران‌ترين آثار را در خاورميانه دارند و حدنصاب‌هايشان دستکم تا سال‌ها دست‌نايافتني خواهد بود.
فرانسوا شينياک، خبرنگار يورونيوز هم که روزهاي آغازين بهار امسال در آرت دوبي حضور داشته، در تحليلي از اين رخداد مي‌گويد:" آنچه در پس زمينه اين رويداد ظهور مي‌کند، هويت شهري است که خود را وابسته به همه جهان مي‌داند. نمايشگاه آرت دوبي به آنهايي که مي‌گويند تنها زبان مشترک تجارت است، پاسخ مي‌دهد که دولت شهر‌ها اغلب هنر و تجارت را با هم ترکيب کرده‌اند. "
آنتونيا کارور، مدير هنري آرت دوبي معتقد است؛ آرت دوبي بزرگ‌ترين نمايشگاه هنري در خاورميانه و آسياي جنوبي است. اينجا محل ارتباط با خاورميانه و آسياي جنوبي همچنين مکاني است که بزرگ‌ترين گالري‌ها از اروپا و آمريکا به اين منطقه مي‌آيند. ما هر ساله مديران موزه، مسئولان دنياي هنري و متخصصاني را مي‌بينيم که از اقصي نقاط به دوبي مي‌آيند. ما مي‌خواهيم با مناطقي که با دوبي و خليج روابط قوي دارند، ارتباط برقرار کنيم. ما به مناطقي هم که هنرمندان پويا و صحنه‌هاي هنري هيجان انگيز دارند ولي در صحنه بين المللي نادر هستند، توجه مي‌کنيم.
جالب است که؛ آرت دوبي آنچنان برنامه بلندمدتي براي خود تدارک ديده که هرسال روي يک موضوع يا جغرافياي خاص به اصطلاح فوکوس مي‌کند و در سال جاري نيز که از ۲۸ اسفند تا دوم فروردين برگزار شد، هنر آسياي مرکزي و قفقاز را مورد بررسي قرار داد.
مرادبک جماليف، هنرمندي از قرقيزستان که در اين دوره از آرت دوبي شرکت داشته به يورونيوز مي‌گويد: "براي سازمان ما که هنرمندان قرقيزستان را گرد هم مي‌آورد، اين رويداد بسيار مهم است زيرا در کشور خود بازار بزرگ هنري نداريم."
در شرايطي که قطر همسايه غربي اين شيخ‌نشين ها با چراغ خاموش برنامه‌هاي توسعه را پيش مي‌برد، اما اماراتي‌ها تا اندازه‌اي فضاي رقابتي را بين خود گرم کرده‌اند و اگرچه ابوظبي هم در ساليان گذشته بازار پاييزه آثار هنري خود را در منطقه جا انداخته، با اين وجود باز دوبي همچنان حرف اول را در اين کشور و در سراسر خاورميانه مي‌زند. جايي که مرکز تجمع تمامي سرمايه هنري اين منطقه شده و در سالهاي گذشته هزاران دلار به‌اين شهر سرازير کرده‌است. کيتو دبوئر، مجموعه‌دار هلندي مي‌گويد: "اين همان پول نفتي است که روزگاري، همه در امارات آنرا هدر رفته مي‌دانستند. فراوان بودند کساني در قشر سنتي اين کشور که سي سال پيش، صرف هزينه‌ها و تلاش‌هاي برخي را به‌مثابه ريختن نفت روي شن داغ مي‌ديدند. حالا از همان حرکت‌ها چشمه‌اي جوشيده که البته مثل چاه نفت تمام‌شدني نيست."
اين همه در حالي اتفاق مي‌افتد که؛ سه‌دهه پيش و در ابتداي اين راه، اعرابي که تنها چاه‌هاي نفت را به‌عنوان رگ حيات خود مي‌شناختند، با حيرت و شک نگران کار مسئولان و بانيان فرهنگي بودند که همان دلارهاي نفتي را براي خريد آثار هنري و ساخت موزه‌ها صرف مي‌کردند. حالا اين روند يک طرفه سرمايه‌گذاري بلندمدت و مداوم، بالاخره جواب داده و دقت‌نظر همان بانيان، امروز کار را به جايي رسانيده که لوور و گوگنهايم براي گشايش شعبه‌هايشان در سالهاي ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ (به ترتيب ذکرنام) قدم به خاک امارات مي‌گذارند.