احمد نادعليان که سال 2003 ميلادي در دوسالانه ونيز شرکت کرد، دربارهي نحوهي برگزاري آن توضيح داد: اين دوسالانه قسمتهاي مختلفي دارد و ايتاليا بهعنوان ميزبان آن غرفهاي بزرگ در اختيار دارد که از هنرمندان ايتاليايي و ديگر کشورها براي حضور در آن دعوت و کارهاي آنها را ارائه ميکند.
اين هنرمند محيطي در گفتوگو با خبرنگار بخش تجسمي ايسنا، ادامه داد: برخي کشورها در بينال ونيز، ساختماني را بهصورت سنتي در اختيار دارند و برخي هم مانند ايران، مکاني را اجاره و آثارشان را در آن ارائه ميکنند. معمولا کشورهايي که چند هنرمند را در غرفهشان معرفي ميکنند، با تعريف کردن يک پروژه اين کار را انجام ميدهند. چنانچه انتخابي صورت بگيرد کار آنها يک اثر تلقي ميشود.
اين استاد دانشگاه اظهار کرد: در سالي که من در دوسالانه حضور داشتم شاهد بودم که ايتاليا بهعنوان ميزبان، يک هنرمند پيشکسوت خود و همچنين يک استعداد جوان را معرفي کرد، اما عموما کشورهايي که آنجا حضور و ساحنمان دائمي دارند، دوسالانه ونيز را فرصتي ميدانند که در اختيار آنها قرار گرفته که فقط يک هنرمند يا چند هنرمند خلاق و مستعد را که نگاهي ويژه دارند معرفي کنند. عموما براي کشورها دوسالانه ونيز جايي نيست که کشورها استادان شناختهشده و تثبيتشدهي هنري يا افراد تازهکار را که هنوز در مرحله آزمون و خطا هستند، راهي آنجا کنند. در اين ميان، نقش کيوريتور – نمايشگاهگردان – اهميت دارد که بايد با شناخت کافي هنرمندان را انتخاب کند.
نادعليان دربارهي رويکرد بخش دولتي ايران به بينال ونيز توضيح داد: بهجز يک دوره، در بقيه سالها براي همگنسازي آثاري که ارائه شدند، تلاشي انجام نشد. در آخرين دورهاي هم که من در اين بينال حضور داشتم استاداني از حوزهها، سنين و سبقههاي مختلف آمده بودند، در حالي که وقتي داوري انجام ميشود، اين شيوهي ارائهي آثار نميتواند موفقيتي کسب کند، گرچه خود آثار ممکن است ارزشمند باشند. کيوريتوري که آثار را انتخاب ميکند بايد اهدافش را تبيين کند که قرار است چه مفهومي را ارائه کند، آنوقت آن مفهوم در قالب يک پروژه شامل چيدمان، نقاشي و … که مکمل يکديگرند، عرضه ميشود.
او با اشاره به اطلاعاتي که تا کنون دربارهي نحوه حضور ايران در دوسالانه ونيز منتشر شده است، گفت: من نميدانم که اين اطلاعرساني معرف يک پروژه از يک کشور است يا يک چشمانداز از يک هنر و جغرافياي فرهنگي؛ اگر نوع دوم باشد، اقدام مثبتي است، ولي اگر نوع اول باشد، با آنچه من از بينال ونيز ديدهام سازگاري ندارد. وقتي آثار در قالب يک پروژه نباشند، داوران دوسالانه توجهي به آن نخواهند داشت، چون داوران ميخواهند يک اثر يا يک پروژهي موفق از يک کشور را انتخاب کنند.
اين هنرمند ادامه داد: مخاطبان بينال ونيز هم به چند روش آثار را ميبينند؛ يکي هيئت داوران است که متناسب با چارچوبهاي مشخصشده کارها را ميبيند، بهجز داوران بايد ديد چه کيوريتورهايي ناظر بر آثار بودند و آنها را مستقل از هم ديدند. وقتي فرصت ديده شدن نصيب هنرمندان با سبقههاي مختلف شود، فضايي ايجاد ميشود که اگر هنرمند ظرفيت و قابليت داشته باشد، در جاهاي ديگر ميتواند عرض اندام کند. از اين نظر، کميتگرايي و استفاده از ظرفيتهاي اقتصادي ميتواند مفيد باشد.
وي با تأکيد بر اينکه هدف کيوريتور غرفه ايران در بينال ونيز بايد مشخص شود، اظهار کرد: در اين صورت ممکن است اين گوناگوني سني و روشي در ميان هنرمندان معرفيشده توجيه شود؛ اما حالا به نظر ميرسد که بخش خصوصي بار دوسالانه را بدوش ميکشد. در حالي که اگر فکر کنيم حضور 49 نفر در ونيز فرصت موفقيت را افزايش ميدهد، برداشت اشتباهي داشتهايم.
او دربارهي معرفي هنرمنداني از کشورهاي ديگر در غرفه ايران نيز گفت: وقتي کاتالوگ بينال ونيز منتشر شود، کسي که اين هنرمندان را کنار هم قرار داده، بايد دربارهي هدفش در آنجا توضيح دهد. ممکن است اين دليل مطرح شود که اين هنرمندان در جغرافياي فرهنگي ايران بزرگ هستند، اما بعد اين پرسش پيش ميآيد که آيا جغرافياي فرهنگي ايران محدود به اين قلمرو هست؟ از سوي ديگر، معمولا در کاتالوگ بينال فقط دو صفحه به ايران اختصاص مييابد، در اين صورت آيا همه هنرمندان انتخابشده به خوبي در کاتالوگ معرفي ميشوند؟
نادعليان در ادامه تأکيد کرد: وقتي ما قلمرو فرهنگي خود را وسيع ميکنيم، لزوما تريبون ما در کاتالوگ بينال يا گرفتن جوايز آن، بيشتر نخواهد شد.
وي همچنين دربارهي مشارکت بخش خصوصي در برگزاري چنين بينالي توضيح داد: کشور ما در تنگناي اقتصادي است. در اين شرايط، يک مرکزي سرمايهگذاري کرده و قرار است تعدادي هنرمند را بنابر دلايل خاص خودش از ايران يا کشورهاي ديگر به ونيز ببرد، اين چه ايرادي ميتواند داشته باشد؟ اين ظرفيت بخش خصوصي است که ميتواند ارزشمند باشد. ما نميتوانيم از بخش خصوصي انتظار داشته باشيم که بهدنبال سياستگذاريهاي دولت باشد و درست نيست که بگوييم چون دولت اين امکان را ندارد، از بخش خصوصي نيز اين امکان را سلب کنيم.
به گزارش ايسنا، دوسالانه يا بينال ونيز (Biennale di Venezia) نمايشگاهي شامل آثار هنري معاصر است که هر دو سال يکبار (در سالهاي فرد) در شهر ونيز ايتاليا برگزار ميشود. نخستين دورهي اين دوسالانه در سال 1895 ميلادي برگزار شد و امسال پنجاهوششمين دورهي اين دوسالانه از 15 ارديبهشتماه در ايتاليا برپا ميشود.