نگارگری؛ از ظهور تا افول

نگارگری یک هنر اصیل ایرانی و آیینی است که شکوفایی آن از دوره اسلامی قرن چهارم به بعد آغاز شده و به گفته فعالان این هنر همواره در طول دوران مورد بی مهری قرار گرفته است.
به گفته فعالان این عرصه، بسیاری از کسانی که استعدادهای زیادی در هنر نگارگری داشته اند، به دلیل حمایت نشدن از این هنر، دغدغه شغلی و اقتصادی، نداشتن جایگاه ویژه و درخور زحمت این هنرمندان و ... با این عرصه خداحافظی کرده اند و قلم هایشان را به کناری گذاشته اند.
یک هنرمند نگارگری می گوید جهان امروز روزگار نویی را سپری می کند؛ به نوعی مدرنیسم است، روزگاری که همه چیز سرعت گرفته است؛نسل اندیشمندانی که سال ها در پی یافتن حقیقت بودند، گویی منقرض شده است؛ در اکثر هنرها دیگر هنرمندان به دنبال خلاقیت نیستند در هنر نگارگری هم برخی از هنرمندان نگارگر فقط دنبال سنت های نگارگری ایران هستند و به تکرار آثار قدما می پردازند.
وی افزود: بیشتر این هنرمندان دوست دارند در فضای ادبیات باشند، وجود اینترنت و ماهواره و دیگر رسانه ها و تکنولوژی های امروز باعث شده است که بسیاری از افراد نسبت به فضاهای دیگری علاقه نشان دهند، این جوانان تشنه فضاهای گذشته هستند و دوست دارند در آن وادی سیر کنند.

** نگارگری متمایز از سایر هنرها
در بین سایر هنرهای تجسمی از جمله مجسمه سازی، نقاشی، عکاسی و تصویرسازی که مشترکات زیادی با هنر سایر کشورها دارند، نگارگری ایرانی با شکل و شمایل خاصی که دارد از سایر هنرها متمایز است و جای آن هست که در صورت ارائه صحیح و حساب شده، مانند الماسی بر انگشتر هنر جهانی بنشیند.

**هنر نگارگری هنری است که باید درسیستم آموزشی باشد
مینا صدری هنرمند نگارگر با اشاره به این که رشته نگارگری جایی در سیستم آموزشی ندارد، اظهار کرد: این هنر از هنرهای بسیار قابل اهمیت و مهم کشورمان است که متاسفانه در دانشگاه حتی دانشگاه تهران جایی برای این رشته ندارد.
وی گفت: باید به صورت نظام مند به این موضوع توجه شود و مقدماتی برای توجه به این رشته فراهم و برنامه ریزی صورت گیرد. این برنامه ریزی ممکن است در درازمدت جواب بدهد ولی تنها در این صورت است که می توان آینده خوبی برای نقاشی ایرانی متصور بود.
این پژوهشگر هنر پیشنهاد داد: رشته نگارگری به قدری عمق دارد که جا دارد هنرجو از نوجوانی وارد این عرصه شود بنابراین می توان از هنرستان شروع کرد و رشته ای را به این موضوع اختصاص داد، پس از آن نیز دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا تعریف کرد تا از فراموش شدن چنین هنری جلوگیری شود. در عین حال به نظر من مهم است که اصلا یک دانشگاه هنرهای اسلامی داشته باشیم.
صدری اظهار داشت: برای دیدن آثار هنرمندان مدرن به راحتی می توان وارد سایت های مختلف شد و اطلاعات کسب کرد اما یک محقق هنر اصیل ایرانی و اسلامی به منبعی برای تحقیق در این زمینه دسترسی ندارد و در سایت ها نمونه ای که بتوان به آثار مهم نگارگران ایرانی دسترسی داشت وجود ندارد که هنرمندان، هنرجویان و علاقه مندان به هنر بتوانند با مراجعه به آن سایت ها اطلاعاتشان را تکمیل کنند.
این هنرمند تاکید کرد: کشور ما محل زایش نگارگری و نقاشی ایرانی بوده و حالا حیف است که به هنری با این قدمت کم توجهی شود. این رشته از متعالی ترین هنرهایی است که وجود دارد و آثاری که در این زمینه خلق می شود از شاهکارهای هنری دنیا چیزی کم ندارد.

**بی توجهی به نگارگری مهترین آسیب این رشته است
محمدباقر آقامیری، هنرمند نگارگر درباره آسیب های این رشته افزود: مهم ترین آسیبی که در این هنر وجود دارد، بی توجهی است. در مقایسه با رشته های دیگر هنری توجه کمتری به نگارگری می شود و همین باعث می شود هنرمندان نگارگر احساس امنیت کمتری داشته باشند.
او ادامه داد: در نهمین دوسالانه نگارگری شاهد حضور جمعیت 20 تا 30 ساله علاقه مند به نگارگری بودیم این نشان داد با همه بی توجهی ها همچنان علاقه مندی به نگارگری وجود دارد و باید این جمعیت جوان را آموزش داد و زمینه های بروز استعداد آنها را فراهم کرد.
وی درباره مصادیق بی توجهی به نگارگری عنوان کرد: مثلا در طول سال کمتر سراغی از نگارگران و انجمن نگارگری گرفته می شود.
از طرفی برخی هنرمندان نقاش نسبت به نگارگری مخالفت هایی می کنند و سازهای ناکوک می زنند. با این حال هنرمندان نگارگر همچنان با عشق و علاقه کار می کنند.

** آموزش حلقه گمشده
هنرمندان لازم است با توجه به قابلیت ها و ظرفیت های این هنر اصیل، با بهره گیری از خلاقیت، مطالعه و پژوهش و نگاهی هنرمندانه، با درایت و عمیق به ساحتهای گوناگون اجتماعی، فرهنگی، معنوی و ... این هنر را آیینه ای بازتاب دهنده از تفکرات اصیل جامعه ایرانی و اسلامی قرار دهند.
معرفی نشدن کافی و جامع از سوی مسوولین، هنرمندان و مدرسین فضاهای آموزشی و دانشکده ها، رسانه ها و محافل کارگاهی از دیگر مشکلاتی است که این هنر با آن مواجه است.
برای برطرف شدن این چالش می توان با برگزاری گالری های دایمی، کارگاه ها و آموزش در مدارس و کلاس های آموزشی به کشف و پرورش استعدادهای نو، تقویت نگاه بصری مخاطب و کارکردی کردن این اثر هنری در جامعه، اقبال عمومی را نسبت به این رشته هنری تقویت کرد.

logo-samandehi