"من به عنوان معمار فقط چند خط نمی کشم که صرفا استانداردهای فضای ترمینالی فرودگاه را پاسخ دهد بلكه تلاش مى كنم با طرحم برای نیاز روحی انسانها پاسخ ایجاد کنم." این‌ را دکتر ابولقاسم بصیر، مدیر (گروه معماری دکتر بصیر و همكاران) در رابطه با طرح پیشنهادی فرودگاه بین المللی چابهار بیان کرد. در ادامه خواننده این گفتگو باشید.

دکتر بصیر در خصوص نام پروژه و ویژگی های آن بیان کرد:

ما نام این پروژه را Silk Road International Airportگذاشته ایم، زیرا ایران یکی از کشورهای در مسیر جاده ابریشم بوده است و نمادهایی از دیگر کشورهای مسیر جاده ابریشم نیز در این پروژه دیده شده است. به عنوان مثال، برج مراقبت این پروژه یک استوانه کج است که نمادی از برج پیزای ایتالیاست، همچنین نمادهایی از چین و دیگر کشورهایی که در مسیر جاده ابریشم هستند در این پروژه قرار داده شده‌اند. پروژه یک فرودگاه ترانزیتى است، به این معنا که اگر هواپیما از شرق دور به غرب برود، باید در منطقه خلیج فارس توقف داشته باشد و جابجایی مسافر و سوخت گیری انجام دهد. بر این اساس من معتقدم اگر خدمات خوبی در این فرودگاه ترانزیتی ارائه دهیم ایرلاین های بین المللی ترجیح میدهند از این فرودگاه تردد کنند و این می تواند نه تنها برای کشور ارزاوری داشته باشد بلکه ایران را به تمام جهان معرفى كند.

این مهندس معمار در خصوص موقعیت ویژه این فرودگاه گفت: این پروژه در چارچوب توسعه جنوب شرقی کشور است و طبق توافق ایران و هند، قرار است هند روی این پروژه سرمایه گذاری کند. بسیار پروژه مهمى است زیرا برای كشورهاى شرقى و بالادست ایران به خلیج فارس و سایر نقاط جهان دسترسى ایجاد میکند. این پروژه در حاشیه خلیج فارس است و ما در این منطقه چند فرودگاه مهم داریم از جمله فرودگاه های امارات، قطر و کویت كه همه مقیاس جهانى دارند. در نتیجه ما باید چیزی بسازیم كه بتواند با اینها رقابت كند.

دکتر بصیر با تاکید بر اینکه، هم به لحاظ توسعه همه جانبه که در دنیای معمارى و تکنولوژی اتفاق مى افتد و هم به لحاظ جذابیت های کشور ایران که ضروری است در این پروژه یك مفهوم نوآورانه و منحصر به فرد در حوزه خلیج فارس و جهان طراحی شود؛ افزود:

ما در طراحی این پروژه نزدیك به ٨٠ فرودگاه بین المللی دنیا را بررسى كردیم، از فرودگاه کانسایی ژاپن تا آنتلانتای آمریکا و در نهایت به یك مقایسه با فرودگاه کانسایی ژاپن رسیدیم كه روی دریا ساخته شده، که ترمینال آن روی یک خط راست است و همچنین همانند این پروژه 40 هواپیما در آن همزمان توقف دارند. طبق مدل فرودگاه کانسایی براورد کردیم به ٤ كیلومتر طول برای پارک هواپیماها نیاز داریم که ما خط چهار کیلومترى را به شکل محیط یک دایره در نظر گرفتیم. با توجه به اجرای این پروژه در چهار فاز و افزودن ده هواپیمای پهن پیکر ایرباس در هر بخش، میتوان در هر مرحله یک ربع این دایره را اجرا کرد. پس از اجرای این مراحل چهار توسعه در چهار گوشه این دایره انجام خواهد شد تا ظرفیت نهایی به 100 هواپیما برسد.

لازم به ذکر است، در حال حاضر ظرفیت فعلی ترمینال های فرودگاه دبی 90 هواپیما میباشد.

فرودگاه بین‌المللی کانسایی ژاپن

دکتر بصیر ویژگی های خاص و قابل رقابت این پروژه را چنین توضیح می دهد: با توجه به بین المللی بودن این فرودگاه و داشتن رقبا در منطقه و اینکه در یک فرودگاه ترانزیتی عموما چندین ساعت انتظار براى مسافران و كادر پروازهای طولانی وجود دارد؛ این طرح باید ویژگی هایی داشته باشد كه برای مسافران و کادر پرواز ایرلاین ها جذاب باشد. از این رو در نظر گرفتیم فضایی ایجاد کنیم که افراد در طول زمان انتظار تا پرواز بعدی در محیطی شبیه یک سیتی سنتر بزرگ وقت بگذرانند. در نتیجه مجموعه ای از امکانات و فضاهای خدماتی و تفریحی مانند فضاهاى ورزشى، هتل برای مسافران و کادر پرواز، موزه، سینما، مراکز خرید، محل استراحت و ... در این طرح دیده شده است.

فیلم طرح پیشنهادی پروژه Silk Road International Airport چابهار

در مرکز این دایره یک ایران کوچک ساخته خواهد شد. به عنوان مثال ابعاد واقعی میدان نقش جهان را در راستاى یکی از قطرهای این پروژه طراحى مى كنیم به طورى که دو ترمینال از چهار ترمینال اصلی در شمال و جنوب این میدان و دو ترمینال دیگر در شرق و غرب باشند. درواقع میدان نقش جهانی خواهیم داشت که به شکل مدرن ساخته خواهد شد. بازارچه های اطراف آن هم دقیقا مثل مغازه های اطراف میدان نقش جهان اصفهان خواهد بود ولى سوغات همه شهرهاى ایران در آن ها به فروش خواهد رسید. یک مسجد هم همانند آنچه در میدان نقش جهان است، در کنار این میدان طراحی کردیم ولی به صورت مدرن. فضای بسته داخل نیز سبز خواهد بود و همانند فین كاشان كه در شهری خشك، در بین دیوارهاى محصور باغى زیبا ساخته شده است، اینجا هم در میان محیط دایره اى شكل در دل یك شهر خشك، فضایى سبز ایجاد میگردد. در رینگ دایره ای داخل راه هایی برای تسهیل تردد پیاده از جمله اتوبوس برقی در نظر گرفته میشود. همچنین پارکینگ هم زیر این محیط دایره ای شکل وجود دارد. علاوه بر اینها به علت سرگرمی های جذاب این پروژه و احتمال از دست رفتن پرواز مسافران هشدار الکترونیکی در نظر گرفته ایم که نیم ساعت مانده به پرواز روی موبایل افراد بیاید.

پروژه Silk Road International Airport چابهار

به گفته این استاد دانشگاه یکی از مزایاى طرح، این است که دور تا دور فضای دایره وسط بسته است و این امر از دو جنبه حائز اهمیت است. یکی از جهت مسائل زیست محیطی که این منطقه در بعضی فصل ها بادهای شدید و آزار دهنده دارد و دیواره های دایره ای شکل باعث میشود بادها در مساحت میانی آزاددهنده نباشند. از سوی دیگر باعث میشود در فضای مرکزی صدای هواپیماها را نداشته باشیم.

لازم به ذکر است که این سیتی سنتر ترانزیتی بعنوان یک پلازای شهری مورد استفاده اهالی چابهار نیز خواهد بود.

پروژه Silk Road International Airport چابهار

در طراحی باید همگام با پیشرفت های دنیا حرکت شود برای همین ما سعى مى كنیم مطالعاتمان به روز باشد. دکتر بصیر با بیان این جمله شیوه تفکر در مرحله آغازین طراحی پروژه معماری را چنین تشریح کرد: مثلا در کوهنوردی های حرفه ای همه گروه با تجهیزات کامل به كوه مى روند و با طناب به هم وصل هستند و کسی که جلوى گروه است رهبری و هدایت گروه را به عهده دارد. میتوانیم در نظر بگیریم نفر جلویی در جهان تکنولوژی و توسعه اکنون ایلان ماسک است كه خیلی سریع مى رود و نفر دوم مثلا صنعت اتومبیل است و سوم و چهارم و... و همه با طنابی استعاری به هم وصل هستند. اگر نفر جلویی سریع می رود باید ببینیم اثرات سرعت او روی حوزه کاری ما از نظر ابزار، تکنولوژی و مفاهیم چیست. حالا اگر در این فرایند به عنوان یک معمار میخواهیم فضایی بین المللی را برای تردد 40 هواپیما خلق کنیم، باید در نظر بگیریم 30 سال پیش معمار فرودگاه کانسایی ژاپن، رنزو پیانو آن پروژه را چگونه طراحی کرده است؟ و بعد از 30 سال که میخواهیم یک فرودگاه بسازیم با توجه به تغییرات جهانی چه تحولی را باید ایجاد کنیم؟

فرودگاه بین‌المللی کانسایی ژاپن

وى در مورد نحوه ی شکل گیری کانسپت پروژه توضیح داد: نمونه تفکر مشابه در مقیاس کوچکتر در اپل پارک سانفرانسیسکو وجود دارد. یک دایره سبز به عنوان بخش مرکزی پارک در ضخامت دایره که فضای اداریست محصور شده است. در پروژه ما دایره بزرگتری با محیط چهار کیلومتر را در نظر گرفتیم که اطرافش 40 هواپیما پارک شده باشد.

اپل پارک سانفرانسیسکو

دکتر بصیر در توضیح مفهوم معماری، اضافه میکند: معماری با ساختمان سازی بسیار متفاوت است، چراکه ساختمان سازها با اهن و بتن و فولاد و ... درگیر هستند و نقشه را می گیرند و اجرا می کنند. این که این نقشه چه چیز است کار معمار است که با عشق آن را خلق میکند. همانطور که میکل انژ پیش از تراشیدن سنگ، مجسمه خود را در آن می دید و با تراشیدن اضافه های سنگ، فرشته ای را از دل سنگ بیرون آورد، مهندس معمار نیز همانگونه باید طرح خود را در سایت مورد نظر ببیند و خلق کند.

در پایان مؤسس و مدیر سابق گروه طراحى صنعتى دانشگاه علم و صنعت ایران به معماران جوان توصیه مى كند، برای شروع بهتر است ابتدا چند سال در گروهای مشاور درگیر پروژه های مختلف باشند و به عمق مفاهیم بپردازند.