رخداد بین معماری و زمینه پیشین یکی از موضوعات بسیار مهم در عرصه معماری و طراحی شهری است. این مبحث از تفکرات معماران دوران باستان از قرارگیری بناها در ارتباط با بناهای مجاور سرچشمه می‌گیرد، و تا به امروز هم موضوع چالش برانگیز بین معماران بوده است. دغدغه‌ای که همواره با پژوهشگر در مورد معماری معاصر وجود داشته، بحث برخورد یک اثر جدید با زمینه‌ای که قرار است در کنار آن قرار گیرد. همانطور که می دانیم مسأله برخورد با زمینه در معماری امروز بسیار چالش برانگیز است. گروهی زمینه‌گرایی و منطقه‌گرایی را در معماری تأیید می‌کنند (مانند: حسن فتحی)، و گروهی دیگر هم هیچ توجهی به زمینه نمی‌کنند و زمینه را مقابل با نو بودن می‌دانند (مانند: رم کولهاس و شعار معروف گوربابای زمینه).

رابطه با زمینه در معماری معاصر مقوله‌ی مهمی است. همانطور که می‌دانیم در معماری سبک بین الملل زمینه نادیده گرفته می‌شود، اما در دوران معماری پست مدرن توجه به زمینه طراحی باز مورد توجه معماران قرار می‌گیرد، که پارادایم‌های زمینه‌گرایی و منطقه‌گرایی به عنوان واکنش مستقیم به زمینه طراحی مطرح می‌شوند. در معماری چند سال اخیر مفهوم برخورد با زمینه در کار معماران گویی تغییر کرده است؛ به طور مثال موزه گوگنهایم بیلبائو فرانک گهری در برخورد اول هیچ اثری از توجه به بستر و زمینه در طراحی آن دیده نمی‌شود، اما پس از اتمام طراحی این موزه یا شی هنری، این اثر باعث زنده کردن زمینه پیشینش (شهر بیلبائو) می‌شود. اینک در این کشمکش برخورد معماری با زمینه عواملی همچون قدرت و سرمایه‌داری سهم بسزایی را دارند.

نگرشی نو به زمینه از موضوعات بسیار مهم در عرصه معماری و طراحی شهری است. این دیدگاه به ویژگیهای خاص یک مکان و کاربست آنها در طراحی توجه دارد. در سال‌های اولیه پیدایش این تئوری، تنها به ابعاد کالبدی توجه می‌شود اما در سال‌های بعد ابعاد انسانی و اجتماعی-فرهنگی نیز مورد توجه قرار گرفت. بیور (۲۰۰۷) می‌گوید: کاملاً واضح است که هر چند تئوری زمینه‌گرایی تنها از پنج دهه گذشته ظهور پیدا کرده است اما طراحی مرتبط با زمینه برای مدت‌های طولانی وجود داشته است.

تشریح تجربه های پیشین مابین معماری و زمینه‌ی طراحی در دوران پیشین یکی از اهداف مروری پژوهشگر در رابطه با این موضوع است و تاثیر این تجربه‌ها در روش های طراحی معماری که متناسب با بستر طراحی هستند دغدغه‌ی پژوهشگر است. از روش‌های طراحی مورد نظر با این موضوع می‌توان به زمینه‌گرایی، منطقه‌گرایی، پالیمپسست، گونه‌شناسی، انطباق و روایت‌گری اشاره کرد.

مؤلف: دکتر علی اکبر اکبری
ناشر: انتشارات اول و آخر

منبع: معمارنیوز