تابلوی "تظاهرات در بترسی" اثر کلایو برانسون نشان می دهد که مردم شهر لندن تا چه حد تحت تاثیر حوادث تنش آمیز سالهای قبل از جنگ جهانی دوم قرار داشتند

گالری پالانت هاوس در چیچستر در جنوب انگلستان این روزها میزبان نمایشگاه آثار هنرمندان بریتانیایی در سالهای پایانی دهه ۱۹۳۰ میلادی و واکنش آنها به جنگ داخلی اسپانیا و بحران سیاسی اروپا در سالهای قبل از جنگ جهانی دوم است.

اکثر هنرمندان از جمهوری دوم اسپانیا حمایت می کردند که در سال ۱۹۳۲ با رای اکثریت مردم به قدرت رسید. اما در پی سه سال جنگ داخلی که با اقدام کودتا مانند ژنرال فرانسیسکو فرانکو در سال ۱۹۳۶ آغاز شد در سال ۱۹۳۹ سرنگون شد.

اکثر این هنرمندان سالهاست که در گذشته اند اما اورسالا مک کانل نقاش سالخورده اسپانیای سال ۱۹۳۶ را که در سنین نوجوانی به چشم خود دیده بود، هنوز به یاد دارد.

سایمون مارتین برگزار کننده این نمایشگاه با عنوان "آگاهی و جنگ: هنرمندان بریتانیایی و جنگ داخلی اسپانیا" است.

او می گوید: "اینکه تاکنون چنین نمایشگاهی برگزار نشده برای من یک معما بود. همه ما در بریتانیا از دیدگاه و واکنش نویسندگان آن دوره بریتانیا مثل جورج اورول در مورد جنگ داخلی اسپانیا به خوبی اطلاع داریم. ولی در مورد آثار نقاشان و مجسمه سازان بریتانیایی در این خصوص کار چندانی انجام نشده است."

با توجه به اینکه جنگ داخلی اسپانیا ۷۵ سال پیش به پایان رسید گنجاندن آثار یک نقاش زنده در این نمایشگاه جای تعجب دارد.

اورسالا مک کانل که در سن سیزده سالگی و در بحبوحه جنگ داخلی به اسپانیا سفر کرده بود پس از بازگشت به بریتانیا تابلوهایی را با موضوع مردم اسپانیا در دهه سی میلادی کشیده است. او اکنون ۹۱ ساله و هنوز هم به نقاشی مشغول است.

پدر او به نام اوتوی مک کانل نقاش و آموزگار بود. مثل بسیاری دیگر از خانواده های روشنفکر بریتانیایی در آن دوران، در محیط خانواده مک کانل هم در مورد بحران سراسری اروپا در آن سالها و جنگ داخلی اسپانیا بحث های زیادی صورت می گرفت.

اورسالا به خاطر می آورد که پدرش در مورد فشار نیروهای ژنرال فرانکو به جمهوری جوان اسپانیا بسیار نگران بود. در اواخر جنگ داخلی که نیروهای ژنرال فرانکو توانستند نیروهای وفادار به جمهوری را شکست دهند، اوتوی مک کانل به نقشه اسپانیا نگاه می کرد و با اشاره به مناطق تحت کنترل فاشیست ها از شکست جمهوری غصه می خورد.

اورسالا می گوید: "هر پنجشنبه اعضای محفلی که کلوپ کتابخوانی چپ نام داشت، در خانه ما جلسه داشتند و همیشه در مورد سیاست روز و اسپانیا صحبت می شد. حقیقت این است که ما در سال ۱۹۳۶ برای تعطیلات به روستای کوچک توره مولینو در سواحل جنوب شرقی اسپانیا رفتیم و مدتی پیش یکی از دوستان ماندیم. اما من به خوبی رنج و مصائب مردم محل را به یاد می آوردم. احساس ناراحتی مردم حتی برای یک نوجوان کم سن و سال مثل من آشکار بود."

عنوان یکی از تابلوهای خانم مک کانل که در این نمایشگاه به معرض دید گذاشته شده "خانواده گدایان" نام دارد.

او می گوید: "آن زمان توره مولینو برخلاف امروز که یک شهر توریستی و شلوغ است، یک روستای ساکتی بود. در آن سفر من نه نقاشی کردم و نه هیچ اتودی کشیدم. وقتی که برگشتیم به بریتانیا نقاشی را شروع کردم. تابلوهای زیادی کشیدم ولی اکثر آنها به فروش رفت."

او می افزاید: "حقیقت این است که خانواده گدایان را اطراف کلیسای شهر مالاگا دیدم. هر چند صحنه آزاردهنده ای بود ولی والدین من معتقد بودند که من باید همه چیز را ببینم و تجربه کنم."

"وقتی که ما برگشتیم مطبوعات بریتانیایی از جمله روزنامه دیلی میل با من مصاحبه کردند. نقاشی اسپانیایی های فقیر توسط یک دختر سیزده ساله برایشان بسیار جالب بود. نقاشی های من مستقیما به خود جنگ داخلی مربوط نمی شد ولی آنها می گفتند که این تابلوها رنج و مصیبت آواره های جنگ را نشان می دهند. واقعا نمی شد آن صحنه ها را دید و تحت تاثیر قرار نگرفت."

خانم مک کانل از جمله آخرین هنرمندانی است که سالهای جنگ داخلی اسپانیا را شاهد بوده اند.

سایمون مارتین با انتخاب حدود ۱۰۰ اثر هنری سعی کرده است در این نمایشگاه واکنش هنرمندان بریتانیایی به جنگ داخلی اسپانیا را نشان دهد.

"هنرمندان در سالهای دهه ۱۹۳۰ در آلمان شاهد قدرت‌گیری حزب نازی بودند ولی در آن سالها هیچ امکانی برای بحث سیاسی وجود نداشت چون حزب نازی به سرعت تمام مخالفت ها را سرکوب و نابود کرد. حوادث اسپانیا متفاوت بود و در آغاز اینطور به نظر می‌رسید که دولت انتخابی جمهوری می تواند در مقابل حملات دشمنان مقاومت کند."

"بنابراین هنرمندان بریتانیایی نیز احساس می کردند که باید در این جنگ از یک طرف جانبداری کنند. البته حقیقت این است که فقط تعداد انگشت شماری ازنقاشان بریتانیایی در سالهای جنگ داخلی به اسپانیا رفتند. از این نظر نویسندگان و شاعران بریتانیایی فعالتر بودند."

"اما اولین داوطلب بریتانیایی که برای کمک به جمهوری خواهان به اسپانیا رفته بود و در آنجا کشته شد، یک زن هنرمند به نام فلیسیا براون بود. او در ماه اوت ۱۹۳۶ در جریان نبرد کشته شد و برای بسیاری از هنرمندان بریتانیا به یک قهرمان بدل شد."

"به مرور سفر به اسپانیا برای هنرمندان و دیگران دشوار شد چون به آنها روادید نمی دادند. هنرمندان سرشناسی مثل هنری مور و یا جیکوب اپستاین سعی کردند به اسپانیا بروند ولی نتوانستند . امروزه کمتر هنرمندی سعی می کند به مناطق جنگی برود، شاید بتوان گفت که فقط عکاسان خبری چنین کاری می کنند."

"اکثرا اینطور تصور می کنند که تمام هنرمندان با ژنرال فرانکو دیکتاتور اسپانیا مخالف بودند و این نکته در مورد هنرمندان مدرنیست صدق می کرد. اما استثناهایی هم وجود داشت. همانطور که ما سعی کرده ایم این موضوع را در نمایشگاه نشان دهیم برخی از نقاشان بریتانیایی مثل ویندهم لویز بیشتر به جناح فرانکو تمایل داشتند."

سایمون مارتین برگزار کننده این نمایشگاه می گوید یکی از جالبترین تابلوهای آن یک نقاشی با عنوان "تظاهرات در بترسی" اثر کلایو برانسون است.

او می گوید: "کلایو برانسون فرزند یک خانواده نسبتا مرفه بود و در دهه سی میلادی کمونیست شد. او یکی از معدود هنرمندان بریتانیایی بود که در صفوف بریگاد بین المللی، داوطلبان کمونیست خارجی که به جمهوری خواهان اسپانیا می پیوستند، در جنگ داخلی آن کشور شرکت کرد. وقتی که اسیر شد از اردوگاههای اسیران جنگی که در آنجا زندانی بود نقاشی هایی کشید که بعدها بسیار معروف شدند."

"اما تابلوی تظاهرات در بترسی (بترسی یکی از محلات مرکزی شهر لندن در حاشیه رود تیمز است) حال و هوای سیاسی شهر لندن در دهه سی میلادی را به خوبی نشان می دهد. در این نقاشی یک پرچم بریتانیا، یک پرچم اسپانیا و یک پلاکارد کمونیست ها به خوبی نشان داده شده است. یک نفر هم مشغول خواندن روزنامه دیلی ورکر است، که روزنامه کمونیست های آن دوره بود. این تابلو در حقیقت ثبت یک مقطع مشخص از تاریخ سیاسی بریتانیا است."

نمایشگاه "آگاهی و جنگ: هنرمندان بریتانیایی و جنگ داخلی اسپانیا" اساسا دربرگیرنده آثار هنرمندان بریتانیایی در واکنش به حوادث سیاسی اسپانیا در پایان دهه سی میلادی است. اما سایمون مارتین در این مجموعه یک استثنا قائل شده و آن گنجاندن یکی از تابلوهای پابلو پیکاسو با عنوان "بانوی گریان" که متعلق به گالری هنری تیت مدرن در لندن است.

سایمون مارتین می گوید: "این تصویری از یکی از معشوقه های پیکاسو به نام دورا مار است که در سال ۱۹۳۷ کشیده شده است. به نظرم با به نمایش گذاشتن این تابلو ما باید حداقل نشان می دادیم که در آن سالها پیکاسو تا چه حد برای هنرمندان بریتانیایی مهم بود."

او می افزاید: "در سال ۱۹۳۸ اثر کلاسیک و مهم پیکاسو یعنی تابلوی گرنیکا با تلاش های رولاند پنروز هنرمند بریتانیایی برای مدتی به بریتانیا آمد و به نمایش گذاشته شد. تابلوی گرنیکا صحنه ای از پیامدهای بمباران شهر کوچک گرنیکا در ناحیه باسک اسپانیا توسط هواپیماهای ارتش آلمان نازی است که به درخواست ژنرال فرانکو و برای کشتار و ارعاب مخالفان صورت گرفت. این تابلو به نماد مخالفت با ژنرال فرانکو و طرد فاشیسم بدل شد. مسلما اگر ما می توانستیم تابلوی گرنیکا را از موزه ملکه سوفیا در مادرید به این نمایشگاه بیاوریم عالی می شد. ولی این کار تقریبا ممکن نبود و به جای آن تصمیم گرفتیم تابلوی بانوی گریان پیکاسو را به نمایشگاه اضافه کنیم."

یکی از هراسناک ترین نقاشی های این نمایشگاه تابلویی با عنوان "هشدار" اثر والتر نسلر هنرمند آلمانی است. به نظر می رسد که او در این تابلو که در سال ۱۹۳۷ و دو سال قبل از شروع جنگ جهانی دوم کشیده شده، قصد داشته نشان دهد که اگر یک زمانی ارتش آلمان شهر لندن را بمباران کند چه فاجعه ای روی خواهد داد.

هنرمندان دیگری که آثار آنها در این نمایشگاه به معرض دید گذاشته شده عبارتند از هنری مور، ادوارد بورا و ای مک نایت کاوفر که بیشتر به خاطر طراحی پوستر شهرت دارد.

سایمون مارتین می گوید الهام گرفتن بسیاری از این هنرمندان از نقاشان بزرگ و کلاسیک اسپانیا واقعا در خور توجه است.

او می افزاید :"با نگاهی به نقاشی های این نمایشگاه می توان تاثیر دیه گو ولاسکز را دید و بدون شک اورسالا مک کانل از آثار ال گرکو نقاش اسپانیایی دیگر الهام گرفته است که برای یک نقاش نوجوان واقعا خارق العاده است."

سایمون مارتین می گوید یکی از اهداف این نمایشگاه نشان دادن توجه و دخالت هنرمندان دهه سی میلادی به مسائل و حوادث سیاسی است. او می افزاید:"هنرمندی مثل هنری مور امروزه جزو شخصیت های هنری تثبیت شده و رسمی تلقی می شود اما این نمایشگاه به ما یادآوری می کند این هنرمندان یک زمانی جوان و از نظر سیاسی فعال بودند. در آن دوران فرهنگ و سیاست در هم تنیده بودند و آن یک مقطع جالب و بسیار غنی از تاریخ هنر بود."