فرامرز پیلارام متولد ۲۱ فروردین ۱۳۱۶ و از پیشگامان مکتب سقاخانه است. آثار او همراه با پر رنگ تر شدن حضور هنرمندان ایرانی در صحنه های بین المللی، به حراجی های متعدد راه یافت و تا امروز فراز و فرود ها و وقایع متعددی را رقم زده است. در این مطلب به مناسبت زادروز این هنرمند نگاهی خواهیم داشت به برخی از رکود ها و وقایعی که برای آثار آثار این هنرمند رخ داده است.

از جمله رکورد های ثبت شده از آثار این هنرمند در سال 96 در حراج آثار مدرن و معاصر خاور میانه حراج‌خانهبونامز لندن بود که اثری بدون عنوان(علامت) در ابعاد ۱۶۰*۱۱۳ سانتی متر با برآورد قیمت ۶۰-۸۰ هزار پوند ارائه شد.

آثار پیلارام تابلوهای رنگ و روغن با ساختاری محکم است که خط در آنها با تکیه بر هنرهای سنّتی حرکاتی آهنگین دارد. آهنگ خطوط در کارهای او با تکرار یک حرف به وجود می‌آید و بزرگ نمایی و هدایت اَشکال، حس حرکتِ بصری را به بیننده القا می‌کند. ادغام خطوط سیاه و ضخیم و سفید و نازک و ترکیب آنها با عنصر خط در آثار او نوعی وحدت به وجود می‌آورد. از دیگر ویژگیهای آثار پیلارام اندازه بزرگ تابلوهایش، غلبه شکل بر محتوا، تضادهای رنگی شدید و بهره‌گیری از رنگها به صورت حجیم و ضخیم است.

رکورد دیگر این هنرمند مربوط به حراج آثار هنر مدرن و معاصر ایران در حراج خرداد ماه 91 حراج تهران به قیمت 30 میلیون تومان بود.

اثر دیگری که از این هنرمند در این حراج ارائه شد به قیمت 46 میلیون تومان به فروش رفت.

پیلارام همواره در پی به تصویر کشیدن نمادهای اصیل ایرانی بود. در کارهای اولیه اش مُهرهایی را که در قدیم به جای امضاء از آن استفاده می‌کردند، بزرگ نمایی کرد و زمینه‌ای کتیبه گونه به وجود آورد و در آن نمادهای مذهبی، مانند عَلَم و پنجه، را با اشکال هندسی درآمیخت. او با علاقه و توجه به هنرهای سنّتی ایرانی، نظیر کاشیکاری و در مسیر یافتن راه‌های نو برای «ترکیب بندی» های جدید، و دریافت این مطلب که خط فارسی، بویژه نستعلیق، در تلفیق با نقاشی ویژگی ممتازی به تابلوها می‌بخشد، به آموختن خطاطی در انجمن خوشنویسان پرداخت و سپس مدتی در آنجا تدریس کرد. از آن پس، خط دستمایه اصلی آثار او شد. از این رو می‌توان او را از پیشگامان نقاشیخط در ایران دانست. پیلارام با کاربرد خط در نقاشی، به خطاطی نیز شکل نوینی بخشید و آن را از چارچوبهای سنّتی خارج ساخت.

در دوره های متعدد حراج کریستیز نیز شاهد حضور آثاری از فرامرز پیل آرام بودیم که در دوره بیستم رکود ۲۴۵۰۰۰ دلار و در دوره ی بیست و یکم پنج اثر از او با رکورد فروش ۱۵۰۰۰۰، ۸۷۵۰۰، ۶۲۵۰۰، ۳۷۵۰۰ و ۴۳۷۵۰ اراده شد.

سالهای۱۳۴۰–۱۳۴۱ شمسی مصادف بود با سالهایی که هنرهای اصیل ایرانی در مقابل موج نوگرایی غربی در همه زمینه‌ها قرار گرفت. در سال ۱۳۴۱ پیلارام و تنی چند از هنرمندان دیگر مکتب سقاخانه را که شیوه‌ای اصیل و بر پایه اعتقادات و نمادهای مذهبی و ایرانی بود در نقاشی و مجسمه‌سازی بنیان نهادند.

او در سومین و چهارمین دو سالانه تهران (۱۳۴۳ ش، ۱۳۴۵ ش) شرکت کرد و برنده مدال شد. پس از آن کارهای او و دیگر هنرمندان مکتب سقّاخانه به دوسالانه ونیز فرستاده شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. موزه هنرهای مدرن نیویورک هم یکی از آثار او و آثار چند تن دیگر از هنرمندان این مکتب را خریداری کرد.

حضور آثار این هنرمند در حراجی ها در حالی بود که در پانزدهمین دوره حراج کرستیز دوبی اعلام شد کار ارائه شده از او تقلبی بوده و از این حراج خارج شده است.

در این رابطه علیرضا سمیع‌آذر در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا، با تایید خروج اثر فرامرز پیل‌آرام از این حراجی اظهار داشته بود: مطمئنا این کار لطمه‌ای بزرگ به کارهای پیل‌آرام خواهد بود و دیگر در هیچ حراج معتبر دیگری کارهای این هنرمند به فروش نخواهد رفت.

این اثر نخستین کار پیل‌آرام بود که پس از 6 دوره به کریستی راه یافته بود و کسانی که ادعای اصلی نبودن کار پیل‌آرام را مطرح کردند، مطمئنا به دنبال لطمه زدن به هنر ایران بودند وگرنه می‌توانستند ادعا و مدارک خود را مبنی بر اصلی نبودن کار پیل‌آرام به صورت رسمی به موسسه کریستی ارائه کنند نه اینکه با اس‌ام‌اس و یا تلفن زدن، چنین جو بی‌ثمری راه بیاندازند.

سمیع‌آذر خاطرنشان کرد: مجموعه داری که این اثر را ارائه کرده تابلو پیل‌آرام را از یکی از شاگران این هنرمند خریده بود و مطمئنا این مجموعه‌دار از کسانی که این اتهامات را وارد کردند، شکایت خواهند کرد.

آیدین آغداشلو نیز در زمینه مسائل مطرح شده درباره تابلوی فرامرز پیل‌آرام که اخیرا در حراج کریستی ارائه و از آن خارج شد،‌ اظهار داشت: مطمئنا نمی‌توان از روی عکس به اصالت یک تابلو پی برد اما به هر حال نه‌تنها بازار آثار این هنرمند فقید، بلکه بازار آثار هنری ایران قطعا آسیب خواهد دید.

رسیدن به حقیقت، کار پیچیده‌ای نیست و با حضور کارشناسان و امکانات فنی و انجام برخی از آزمایش‌ها، اصالت یک اثر را می‌توان تایید کرد.

موسسه‌ای مانند کریستی وقتی اثری را در کاتولوگ خود می‌گذارد، از جانب خودش باید به امضای چندین کارشناس برساند. در حراجی‌های بزرگ که خریداران پول‌های زیادی را برای خرید آثار می‌دهند، باید حتما آثار به تایید کارشناسان مهم و معتبر رسیده باشد.

آغداشلو تاکید کرد: دلایلی را که مطرح شده است‌، می‌توان در یک مجمع کارشناسی عرضه کرد و درباره تک تک آنها بحث و تحقیق صورت پذیرند و دلایل مطرح شده صرف ادعا نباید باشد.

این قبیل اتفاق‌ها نه تنها در زمینه هنر ایران، بلکه در مورد هنر معاصر جهان هم رخ می‌دهد و اثری را که مورد تردید قرار می‌گیرد، از حراج خارج می‌کنند و یا با تاکید بر مورد شک بودن اثر آن را به فروش می‌رسانند و این مساله نباید خیلی اسباب جنجال قرار گیرد.

همچنین در بیستمین دوره حراج کریستی که همزمان با دهمین سال حضور این برند جهانی در خاورمیانه بود و در هتل امارات تاورز دوبی برگزار شد اثری از این هنرمند به ارزش 200 هزار دلار به فروش رسید، اما چندی بعد پسر وی در گفتگو با فارس خبر از تقلبی بودن این اثر داد.

علی پیل‌آرام در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در خصوص تقلبی بودن اثر هنرمند فقید «فرامرز پیل آرام» در این حراج کریستی، اظهار داشت: جای بسی تأسف است که حراجی معتبر کریستی با اعتبار چند ساله در زمینه هنر نو کارشناسی ندارد و هرازچند گاهی اثری مجعول در سایت این حراجی به چشم می‌خورد و افسوس که این بار اثر تقلبی از هنرمند فقید «فرامرز پیل آرام» به فروش رسیده است.

وی ادامه داد: صاحب این اثر «اکبر سیف‌ناصری» مجموعه‌دار صاحب‌نام در بازار هنر ایران است و مجموعه ارزشمندی از هنرمندان ایرانی را گردآوری کرده است؛ لکن معلوم نیست این اثر جعلی چگونه و توسط چه شخصی به حراج کریستی راه یافته است.

فرزند هنرمند فقید «فرامرز پیل آرام» یادآور شد: اثری که در اواخر سال 94 در حراج کریستی در ابعاد 80 در 180 سانتیمتر و با شماره 27 معرفی شده، به طور واضح مجعول به نظر می‌رسد و وضوح آن در اثر خطوط نوشتاری که پیل آرام در اکثر آثارش وجود دارد کاملاً قابل تطبیق است.

وی بیان داشت: خوشبختانه جاعلی که این اثر را اجرا کرده، سعی نکرده از یک خوشنویسی که در خط نستعلیق تبحر داشته باشد، استفاده کند و ناشیانه بودن این خطوط، کارشناسی این اثر را آسان می‌کند.

پیل آرام یادآور شد: من سال‌هاست با آثار پدرم زندگی کرده‌ام و هر کسی که کار پیل‌آرام را بشناسد به لحاظ رنگ و خط می‌فهمد این کار فروخته شده در حراج کریستی تقلبی است. بنده حتی اثر فروخته شده را به یکی از کارشناسان معتبر نشان دادم که او هم اذعان داشت این اثر تقلبی است.

پیل آرام معتقد بود که چون آثارش برگرفته از زندگی است، پس باید در خدمت مردم و در اختیار آنان باشد و تابلوها و آثار هنری باید از انحصار مجموعه‌ها و نمایشگاه‌ها خارج شود و حتی در سطح شهر در معرض دید مردم قرار گیرد تا همگان از آن بهره ببرند.

و با وجود اتفاق هایی که در طول سالهای اخیر در مورد آثار این هنرند در حراجی ها رخ داده همچنان به حضور و رشد خود در نمایشگاه ها و حراجی ها داخلی و خارجی ادامه می دهد.