جامي سفالين با نقشِ بزي در حال پرش که کهنترين انيميشن جهان شناخته شده، از گوري ۵ هزار ساله در شهر سوخته، نزديکيهاي زابل پيدا شد که حالا براي ديدناش بايد راهي موزه ايرانباستان در تهران شد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، بيشتر سفالهايي که از شهر سوخته کشف ميشود، مزين به نقوشي با رنگ خاکستري يا سرخ از طبيعت يا باورهاي آن دوران است، اما چند سال پيش باستانشناسان از گوري ۵ هزار ساله جام سفاليني را پيدا کردند که متوجهي نقوش هدفمندي روي آن شدند و وقتي را در کنارهم قرار دادند با تصويري متحرک روبرو شدند که بعدها از آن فيلمي ۲۰ ثانيهاي تهيه شد.
سيدمنصور سيدسجادي، سرپرست تيم کاوش در شهر سوخته که حدود ۴۰ سال است در اين محوطه باستاني فعاليت دارد، دربارهي اين انيميشن کهن توضيح داده: «حرکت بز به سوي درخت و تغذيه او از برگ درختان در پنج حرکت مصور شده است. در اين تصاوير نه تنها بز به سمت درخت حرکت ميکند، بلکه جهش آن و پريدن بز روي برگ درختان کاملا ديده ميشود. »
اين نقوش متحرک حدود ۵ هزار سال پيش روي سفالي پايهدار توسط هنرمندان ساکن در نزديکيهاي درياچهي هامون خلق شده است.
به گفتهي اين باستانشناس، در دورههاي پيش از تاريخي، تا کنون چنين تصاويري ديده نشده و براي اولينبار بود که به اين تصوير در شهر سوخته برخورد کرديم. در بسياري از ظروف، اشکالي را ميبينيم که تنها تکرار شدهاند، اما حرکتي در آنها ديده نميشود. تحقيقات ما نشان داده است که اين نقش، قديميترين ايدهي مردمان باستان براي ارايه «تصوير متحرک» و به تعبير امروزي «انيميشن» است.
باستانشناسان همان موقع که جام سفالين مزين به تصاوير متحرک را پيدا کردند و به راز آن پي بردند، تحويل موزهي ايرانباستان دادند، مثل جمجمه جراحي شده که به موزه تاريخ پزشکي تهران داده شد و يا حتي چشم مصنوعي که در موزه ملي نگهداري ميشود.
صفورا کلانتري ـ مدير موزه منطقهاي جنوب شرق ايران ـ دربارهي محل نگهداري اين اثر شگفتانگيز به ايسنا توضيح داد: انيميشن در موزه ايران باستان نگهداري ميشود به اضافه پيکرک معروفي که جزو يافتههاي شهر سوخته در قبل از انقلاب است. آن موقع زاهدان موزهاي نداشت و گروه ايتاليايي همه آثار مکشوفه را به موزهي ايران باستان تحويل ميداد.
او دربارهي ديگر يافتههاي مشهور شهر سوخته که هيچ ويتريني از موزهي زاهدان به آنها اختصاص داده نشده است، گفت: ما آثار معروف را هر از گاهي به نمايش ميگذاريم، اما برخي از آنها سالها پيش به موزههاي ديگر تحويل داده شدهاند، البته اشياي زيباي ديگري در اينجا موجود است، مثل سبدهاي حصيري بسيار زيبايي که از نظر حفاظتي خيلي مهم و حساسند، يعني اگر کمي جابهجا شوند و يا در هواي نامناسبي قرار گيرند، به شدت آسيب ميبينند، براي همين ترجيح داديم اين آثار را در نمايشگاههاي موقت به از خزانه خارج کنيم.
کلانتري اضافه کرد: تخته نرد پيدا شده از شهر سوخته در موزه زاهدان نگهداري ميشود، اما در ويترين نمايش داده نشده، در عوض ميتوان آثار يافته شدهي ديگري از محوطههاي باستاني يا دوران اسلامي اين منطقه را در موزهي زاهدان مشاهده کرد، مثل مهرها، آيينهها، پارچهها پنج هزار ساله، پيکرکها، ظروف سفالي و مفرغي
او معتقد است؛ اگر امروز آن آثار ناياب را در ضعيفترين حالت حفاظتي نمايش دهيم شايد براي چند صد سال ديگر آنها را کاملا از دست بدهيم.