روايت بابک اطميناني، طراح «طرح جامع کارنماهاي پژوهشي» از شکل‌گيري ايده تا اجرا

از /

"تلاش ما بر آنست که مناسبات را بر اساس ضوابط پيش ببريم و نه بر اساس روابط."

 پس از گفتگوهايي که در طول برگزاري رويداد "کارنماي پژوهشي ۵" با اعضاي انجمن، مسئولان و شرکت‌کنندگان داشتيم، به سراغ بابک اطميناني، نايب رييس انجمن هنرمندان نقاش ايران و  طراح اين رويداد رفتيم تا ديدگاه وي را راجع به بازخوردهاي مختلفي که از اين نمايشگاه گروهي گرفته بوديم، جويا شويم.

وي ضمن اينکه ميزان استقبال از اولين کارنماي هنرمندان بالاي چهل سال را بيشتر از کارنماهاي گذشته برشمرد، توضيح داد:

انتخاب آثار و قيمت‌گذاري با خودِ هنرمندان بود و تلاش ما بر اين بود که آثار را طوري ارائه دهيم که بر اساس موضوع باشد و در عين حال، زيباييِ چيدمان رعايت شود.

در اهداف برگزاري کارنماهاي پژوهشي به بالا بردن ذهنيت ها و روابط حرفه اي اشاره شده است. تعريف شما، به عنوان ايده‌پرداز اين طرح از "افزايش ظرفيت‌ها و روابط حرفه‌اي" چيست؟ و برگزاري کارنماها چگونه به اين امر کمک مي‌کند؟

ما در کميتۀ نمايشگاه‌ها بطور ساختارمند عمل مي‌کنيم و شرح وظايف هر فرد مسئولي مشخص شده است. با اينکه روابط بسيار دوستانه‌اي بين‌مان برقرار است، ولي سعي کرده‌ايم که ضوابط را از روابط جدا کرده و در مسائل کاري کاملا جدي باشيم. تلاش ما بر آنست که مناسبات را بر اساس ضوابط پيش ببريم و نه بر اساس روابط؛ و اين مسئله خيلي مهم است. البته قرار نيست که برخوردي سياه و سفيد داشته باشيم ولي مي‌خواهيم تا جايي که ممکن است کارها را روي اصول پيش ببريم که هم بتوانيم پاسخگو باشيم و هم در کارمان حرفه‌اي‌تر عمل کنيم.

همين مناسبات را با هنرمندان هم خواهيم داشت. ما به قوانين کارنماها و زمان‌بندي‌ها احترام مي‌گذاريم. به عنوان مثال اگر کسي در ابتدا براي شرکت در کارنمايي اعلام آمادگي کند ولي چند روز مانده به برگزاري از شرکت کردن در آن انصراف ‌دهد، کلاً از دورِ کارنماهاي درحال‌برگزاري که مختص همان رده سني است کنار گذاشته مي‌شود تا زمانيکه در دور بعد نوبت به او برسد. سعي ما بر اينست که در تمام زمينه‌ها عملکردمان منطبق با قوانيني باشد که براي کارنماها وضع کرده‌ايم. البته باز تاکيد مي‌کنم که همواره استثنائات و شرايط خاص را در نظر خواهيم گرفت و قوانين را نيز به فراخور تجربه اصلاح مي‌کنيم تا بهترين نتايج حاصل شوند.

به نظر شما، در ايران ما چقدر به استاندارهاي حرفه‌اي بودن نزديک هستيم؟ يا اگر نزديک نيستيم، چه دلايل و موانعي سر راهمان بوده است؟

وقتي صحبت از حرفه‌اي‌گري مي‌کنم منظورم مسائل جاري در دنياي هنر ايران نيست. از طريق اين کارنماها ما فقط مي‌توانيم روي آنچه که در دسترس‌مان است تمرکز کنيم. هنرمندان سرتاسر کشور در دسترس ما نيستند ولي اعضاي انجمن در دسترس هستند. روي سخن اين کارنماها عمدتاً با اعضاي انجمن است و بايد تلاش‌مان اين باشد که اعضا و ارتباطات‌شان با انجمن را حرفه‌اي‌تر کنيم، آنهم با جديّتي که در کنار آن نرمش هم وجود داشته باشد.

حرفه‌اي‌گري چيزي جز عملکرد تخصصي، مسئوليت‌پذيري، وظيفه‌شناسي و پاسخگو بودن به وقتش نيست. کاري حرفه‌اي است که بر اساس قوانين، اصول و ضوابط انجام شود و راه‌حل‌هاي تخصصي ارائه دهد.

پيش از ورودتان به هيئت مديرة انجمن هنرمندان نقاش ايران همکاري شما با اين نهاد در چه سطحي بوده؟

پيش از اين در موارد مختلفي با انجمن همکاري داشتم: سال‌ها داور جلسات پذيرش عضو بوده‌ام، سخنراني کرده‌ام، در چند نمايشگاه گروهي شرکت کرده‌ام و يک بار هم جزو هنرمنداني بودم که انجمن براي‌شان بزرگداشت برگزار کرد. ولي مهمترين رويدادي که در ارتباط با انجمن در آن حضور داشتم، عضويت در هيئت انتخاب و داوري ششمين دوسالانة نقاشي تهران بود که بي‌شک تاثيرگذارترين دوسالانة بعد از انقلاب بود و تنها دوسالانه‌اي بود که انجمن مسئوليت کامل آن را به عهده داشت.      

ديدگاه شما نسبت به شرايط انجمن پس از آغاز همکاري‌تان در هيئت مديره چه تغييري کرد و چگونه ايدۀ برگزاري کارنماها به ذهنتان رسيد و اين طرح عملي شد؟

پيش از قبول مسئوليت اجرايي متوجه عمق واقعي مشکلات و سختي کارها نبودم. من يک ايده‌پردازم و ديدن مشکلات باعث مي‌شود که ذهنم تحريک شود و راه حل خلق کند و اين امر دست خودم نيست. اصولاً ذهنِ افراد ايده‌پرداز مانند يک زمين شخم زده است که ناگهان ايده‌اي در آن جوانه مي‌زند و مي‌شکفد. «طرح جامع کارنماهاي پژوهشي» هم ناگهان در ذهن من شکفت که اقدام به عملي کردن آن نمودم و همينطور که پيش رفت گسترده‌تر شد. مواجه شدن با عمق مشکلات جاري در انجمن باعث پيدايش اين طرح شد. 

چرا هنرمندان را باتوجه به سن و آن هم در دو گروه تفکيک کرديد، آيا انتخاب مرز سن چهل سالگي دليل خاصي داشته است؟

عادلانه نبود اگر اثر شخصي که مدت کوتاهي است فعاليت هنري مي‌کند در کنار اثر شخصي ديده و سنجيده شود که سال‌ها و بلکه دهه‌هاست که حرفه‌اش نقاشي‌ست. از طرف ديگر، به نظر من اکثر هنرمندانِ نقاش بعد از چهل‌سالگي به يافته‌هاي قابل توجهي مي‌رسند. البته قبول دارم که حتماً و هميشه استثنائاتي هم وجود داشته و دارد ولي مشاهدات و تجربة زيستة من مي‌گويد که روال کلي کار اين چنين است.

بعضي از هنرمندانِ بالاي ۴۰ سالي که در اين کارنما شرکت داشتند معترض بودند که چرا کارشان در کنار کار کساني‌ست که با وجود اينکه بالاي ۴۰ هستند ولي تجربۀ کمتري دارند و بهتر بود که تفکيکِ دقيق‌تري انجام مي‌شد. نظر شما راجع به اين انتقاد چيست؟

من با اين موضوع موافق نيستم چون اگر بخواهيم به طور دقيق تفکيک سني داشته باشيم بايد سال‌به‌سال پيش برويم و اين امکان‌پذير نيست. قطعا باز در آن صورت هم هنرمنداني هستند که بگويند چرا اين بازۀ سني انجام شده و يا چرا بازۀ سنيِ کمتر يا بيشتري در نظر گرفته نشده است. البته ما با دل و جان به انتقادات و پيشنهادات دوستان گوش مي‌دهيم و تا جايي که بتوانيم نظرات آنها را در رويدادهاي آتي اعمال خواهيم کرد.

طي سالهاي اخير، برخي از هنرمندان نقاش وارد حيطه هنرهاي جديد مانند اينستاليشن، ويدئو آرت و … شده‌اند. آيا اين دوستان هم مي‌توانند آثار خود را در اين کارنماها به نمايش بگذارند؟

خير، در کارنماهاي مختص نقاشي نمي‌توانند شرکت کنند چون حق مطلب ادا نمي‌شود. نمايشگاه‌هاي حوزه هنرهاي جديد نياز به برنامه‌ريزي ويژه دارد. البته زماني که دوستان ما در کميتة نمايشگاه‌ها با اعضاي انجمن تماس مي‌گيرند و آنها را به شرکت در کارنماها دعوت مي‌کنند، اسامي اعضايي که در زمينۀ هنرهاي جديد مشغول به فعاليت هستند نيز مشخص مي‌شود. درصدد هستيم که بتوانيم کارنمايي مختص آن دسته از هنرمندان عضو برگزار کنيم ولي فعلا تعداد کمي گزارش شده‌اند. مايلم از اين فرصت استفاده کنم و از کلية اعضاي انجمن که به هنرهاي جديد رو آورده‌اند دعوت کنم که خود را به ما معرفي کنند تا بتوانيم فرصت مناسبي براي ارائه آثارشان ايجاد کنيم.

آيا انجمن برنامه‌اي جهت برگزاري نمايشگاه در خارج از کشور هم دارد؟

کيوريتورها مي‌توانند به آرشيوي که از کارنماي ۱ تا کنون توسط کميتة نمايشگاه‌ها جمع‌آوري شده دسترسي داشته باشند تا بر اساس ايده‌هاي‌شان نمايشگاه‌هاي داخلي يا برون‌مرزي طراحي کنند. در اينصورت هر گونه تفاهم و توافقي بايد بين کيوريتورها و هنرمندان منتخب‌شان صورت گيرد و انجمن صرفاً بسترسازي کرده است. ولي اگر قرار است پاي انجمن در ميان باشد به نظرم لازم است تامل و تعمق بيشتري به خرج دهيم. اولين سوالي که مي‌تواند مطرح شود اين است که اهدافِ فرهنگي و هنري انجمن از اجرايي کردن چنين پروژه‌اي چيست و منابع مالي آن قرار است چگونه تامين شود. يا در صورت تامين منابع مالي از طرف شرکت‌کنندگان، آيا قرار است عيار هنري نمايشگاه بالا باشد و بالا هم باقي بماند يا هر که از عهدة مخارج‌اش بر آمد مي‌تواند در آن شرکت کند؟ سال گذشته در زمينة نمايشگاه‌هاي برون‌مرزي رايزني‌هايي را انجام داديم که به نتيجه نرسيد. امسال دوباره بخش نمايشگاه‌هاي خارجي راً فعال کرده‌ايم و در حال گردآوري اطلاعات و بررسي امکاناتيم.

انجمن از چه زماني فعاليت پژوهشي‌اش را پس از برگزاري اين رويداد شروع مي‌کند؟

هنوز تاريخ دقيقي براي اين که خودِانجمن چگونه وارد مسئلة پژوهش شود تعيين نشده است. مسلماً کميتة انتشارات و پژوهش انجمن مي‌تواند حتي برگزارکنندة اين امر باشد. "پژوهشي‌بودن" اين طرح عمدتاً از اين رو ست که دارد از طريق ايجاد آرشيوي به‌روز و چند‌جانبه از فعاليت‌هاي دو سال اخير اعضاي انجمن، داده‌هاي متنوع و مختلف گردآوري مي‌کند. و اين بستر فوق‌العاده‌اي مي‌شود براي پژوهش‌هاي گوناگون و آسيب‌شناسي انجمني که بيش از هزار عضو دارد، يعني يک جامعة کوچک مردم‌نهادِ فرهنگي و هنري با کميتي مناسب براي آمارگيري. قطعاً پردازش داده‌هاي مختلف و مرتبط با اين جامعة کوچک مي‌تواند منتج به نتايج مشخص و راهکارهاي شفاف بشود، راهکارهايي که حتي مي‌توانند مورد استفادة انجمن‌هاي مشابه قرار گيرند و بين‌مان تبادل ايده و همکاري ايجاد شود. من اميدوارم که «طرح جامع کارنماهاي پژوهشي» بتواند به عنوان يک موتور فعال تبديل به يکي از برنامه‌هاي راهبرديِ انجمن شود تا هيئت مديره‌هاي بعدي آن را ادامه دهند و بهبود بخشند، چرا که اين طرح بطور مستمر سالي چند بار فعاليت‌هاي دو سالِ اخير اعضا را در سطوح مختلف ارائه، رصد و گردآوري مي‌کند. آنهم به شکل نمايشگاه‌هاي بزرگِ حدوداً چهل نفره، با حداقل ۵ اثر از هر شرکت‌کننده. در اينجا جا دارد از مينا نادري، مدير اجرايي و ناظر کميتة نمايشگاه‌ها، و همينطور از تک تک اعضا و همکاران پرشور و دل‌سوز کميته تشکر کنم که داوطلبانه و خلاق باعث تحقق و گسترش اين طرح شده‌اند.

گزارش تصويري پنجمين کارنماي پژوهشي انجمن هنرمندان نقاش ايران در خانه هنرمندان ايران

مطالب مرتبط:

پیمایش به بالا