هنرمند ايراني که آثارش در روزنامه‌هاي مهم جهان منتشر شد

متولد ۱۸ شهريور ۱۳۱۷ بود؛ ليسانس حقوقش را رها کرد و به دنبال هنر رفت تا در کاريکاتور ايران سنت‌شکني و نوآوري داشته باشد و به قول يکي از منتقدان هنري، کاري کند که دنياي امروز اردشير محصص را هنرمندي متفکر بداند.

به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، خاندان اردشير محصص از خانواده‌هاي معروف و مرفه اهل لاهيجان بودند. مادرش شاعر و از دوستان نزديک پروين اعتصامي بود. بيشتر اعضاي خانواده‌ محصص در هنرهاي مختلف فعاليت مي‌کردند. خواهر او ايراندخت محصص، فعال هنري و کاريکاتوريست و پسرعمويش بهمن محصص، مجسمه‌ساز و نقاش است.

در سال‌هاي اوليه ورودش به دنياي هنر در مطبوعات کار مي‌کرد. همچنين کتاب‌هاي زيادي در زمينه طراحي مانند «اردشير و هواي توفاني»، «اردشير و صورتک‌هايش»، ‌«تشريفات»، «لحظه‌ها»، «وقايع‌اتفاقيه»، «لحظه‌ها» و … از خود به جاي گذاشت.

اين‌طور ثبت شده که اردشير محصص به مينياتورهاي ايراني و نقاشي‌هاي عاميانه  علاقه‌ي بسياري داشت و علاوه بر اين‌ها، عکس‌هاي کهنه و عکس‌هاي روزنامه‌ها را نيز جمع‌آوري مي‌کرد و آثارش در بيشتر موارد، ترکيبي از طرح‌هاي کتاب‌هاي قديمي و عکس‌هاي قاجار بود.

خودش درباره‌ي کارهايش گفته: «من آنچه را مي‌بينم مي‌کشم؛ به نظر من کاريکاتورها اسناد يک عصرند؛ همچنان که مدارک رسمي، اعلاميه‌هاي دولتي و گزارش‌هاي پارلماني نيز چنين هستند.»

جواد مجابي ـ منتقد هنري ـ درباره‌ او و سبک کارهايش که طرح‌هايي با طنز تلخ و بدون ملاحظات بودند، گفته است که محصص معني ترس را نمي‌فهمد. او همچنين معتقد است که محصص پايه‌گذار کاريکاتور نوين در ايران است. طرح‌هاي او نشان‌دهنده‌ي زوايايي از جامعه بود که کمتر به آن‌ها توجه مي‌شد.

مجابي اظهار کرده است: من با اردشير محصص همکلاس بودم و از حوالي سال ۱۳۳۶ دوستي ما آغاز شد. در طول اين سال‌ها شاهد رشد تدريجي کارهاي او بودم و هميشه آثارش را دنبال مي‌کردم. اردشير در آغاز کار يک کاريکاتوريست بود و در طراحي‌هاي او شکل آزادتري به خود گرفت. دنيا او را هنرمند بزرگ و متفکري مي‌داند و دليل اين موضوع هم آشنايي محصص با حلقه‌اي از هنرمندان پيشرو ايران در دهه ۴۰ و ۵۰ بود. او از تحولات روشنفکري آگاهي داشت و در طراحي‌هايش انسان، پوچي، اضمحلال انسان در دنياي صنعتي و روابط حاکم و محکوم را به تصوير مي‌کشيد. در واقع او بدون شناخت جريانات روشنفکري دهه‌هاي ۴۰ و ۵۰ نمي‌توانست اين ديدگاه را داشته باشد.

او ادامه داده است: محصص از معدود هنرمنداني بود که آثارش در نشريات مهم جهان از جمله «نيويورک تايمز» و «واشنگتن پست» به چاپ رسيده است. بسياري از کارهاي او را موزه کتابخانه کنگره آمريکا خريداري کرده و کتاب‌هايي از آثارش در نقاطي از دنيا به چاپ رسيده است. نظم فوق‌العاده و استمرار طولاني او در آثارش باعث شد به جايگاه شاخصي در هنر جهان دست پيدا کند.

مجابي همچنين چند سال گذشته نسبت به سرقت و صدمه ديدن آثار محصص که در اختيار ايراندخت محصص (خواهر اردشير) قرار دارد، به دليل پيري و بيماري ايراندخت، هشدار داده بود.

همچنين جواد عليزاده ـ کاريکاتوريست ـ درباره محصص اظهار کرده است: کارهاي محصص از نظر سوژه و اجرا خيلي با کارهاي ديگران متفاوت بود. درست زماني که در اروپا و فرانسه طنز سياه رايج شده بود، کاريکاتورهاي محصص با رويکرد روشنفکري در مطبوعات آن زمان چاپ مي‌شدند. در واقع پرداختن به طنز سياه در طراحي‌ها و به کار بردن عکس‌هاي قديمي و رئال باعث قدرتمند شدن و چشم‌نواز بودن کارهاي محصص شده بودند.

او در ادامه گفته است: او با سنت‌شکني و نوآوري تأثير زيادي در کاريکاتور مدرن ايران داشت و نامش همواره در اين زمينه زنده خواهد ماند. در آن زمان نشريات کاريکاتورهايي را در صفحات خود چاپ مي‌کردند که خلاقيت طراح در آن‌ها حرف اول را مي‌زد. يعني علاوه بر مرتبط بودن با موضوع مطلب يا مقاله، صرفا تابع آن نباشد و داراي المان‌هايي از شخصيت خود هنرمند باشد. محصص نيز با پيروي از اين سبک در مطبوعات مطرح شد و به شهرت رسيد.

اردشير محصص سرانجام در ۱۸ مهر ماه سال ۱۳۸۷ در نيويورک درگذشت.

بهزاد شيشه‌گران ـ طراح و گرافيست ـ براي سالروز تولد محصص پوستري را طراحي کرده:

شيشه‌گران براي اين پوستر نوشته است: در ستايش از اردشير محصص، هنرمند صبور و سرکش

پیمایش به بالا