هفتمين سفر رييس جمهور ايران به نيويورک براي شرکت در مجمع عمومي سازمان ملل در حالي پايان يافت، که برخلاف برخي تصورها، قولهايي که براي بازگرداندن الواح هخامنشي به ايران مطرح شده بودند، با گذشت چند دهه تاخير، جامه عمل نپوشيدند.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، اگر هداياي قبلي را که در طول ۶ سفر قبلي رييس جمهور به سازمان ملل داده شده بود همراه با احتمالهايي که براي بازگشت الواح هخامنشي مطرح ميشدند، کنار هم قرار دهيم، چشم انتظاري فعالان و دوستداران ميراث فرهنگي براي بازگشت الواح هخامنشي که در طول چند سال گذشته به «الواح شيکاگو» معروف شده بود، انتظار بيجايي نبوده است.
البته زماني حدسيات براي بازگشت الواح هخامنشي همراه با حسن روحاني و هيات همراه قوت گرفت که محمدحسن طالبيان – معاون ميراث فرهنگي وزارتخانه ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي – در نشست خبري ۳۱ شهريور که براي رونمايي از ۳۰۰ شيء تاريخي از راه رسيده از اسپانيا در موزه ملي ايران برگزار شد، اعلام کرد: «اين ديپلماسي فعال فرهنگي (برگزاري نمايشگاههاي بين موزهاي بين ايران و کشورهاي ديگر) باعث شده در حوزههاي ديگر از جمله استرداد اموال فرهنگيتاريخي شاهد اتفاقات خوبي باشيم. در روزهاي آينده نيز خبرهاي خوشي از استرداد اموال تاريخي خواهيم شنيد. بسيار خوشحالم که از طريق ديپلماسي فرهنگي شاهد اتفاقات بسيار خوب در کشور هستيم.»
۶ سال قبل، نخستين هديهي تاريخي روحاني از آمريکاييها به خاک ايران رسيد، «جام سيمين شيردال» که ششم مهر ماه ۱۳۹۲ بعد از پايان سفر روحاني به نيويورک و در فرودگاه مهرآباد رونمايي شد؛ هديهاي که هر چند بعد از آن صحبتهايي مبني بر تقلبي بودناش مطرح شد، اما در زمان رونمايي از اين اثر در فرودگاه مهرآباد اعلام شد که «شيردال تاريخي از سال ۲۰۰۳ نزد آمريکاييها بوده و قرار بر تحويلِ آن به ايران بود، اما تا آن تاريخ امکان اين امر، فراهم نشده بود. اثري که گفته ميشد متعلق به ۲۷۰۰ سال قبل است.
جام شيردال
نقش برجسته سر سرباز هخامنشي که ۹۰ سال پيش در ايران کشف شد و حدود ۸۰ سال بعد به صورت غيرقانوني سر از کانادا و سپس آمريکا درآورد، دومين هديهي تاريخي آمريکاييها به مردم ايران بود که سال قبل، با رايزنيهاي بينالمللي و پيگيريهاي حقوقي وزارت امور خارجه و ميراث فرهنگي همراه با رييس جمهور که از مجمع عمومي سازمان ملل به کشور برميگشت، به ايران برگردانده شد.
هديهاي که باز هم سياستمداران و کارشناسان از ان به عنوان يک استرداد فرهنگي ياد کردند و آن را حاوي پيامهاي مهمي دانستند. حتي به باور آنها در آن زمان، استرداد آثار تاريخي ايران در سالهاي گذشته و استرداد اين اثر متفاوت از رويکرد و موضع دولت آمريکا با همراهي و همدلي و ارتباط مجامع فرهنگي، علمي، کارشناسان خارجي و علاقهمندان به هنر و تاريخ ايران در خارج از کشور صورت گرفت که نشان از ظرفيت ديپلماسي فرهنگي، اهميت زبان ديپلماسي و استفاده از آن در بازگرداندن ديگر آثار تاريخي کشورمان است.
روحاني نه تنها از آمريکاييها، بلکه از روسها نيز هديهي تاريخي گرفته است. او در سفر مهر ماه سال ۱۳۹۳ خود به روسيه از پوتين يک سپر تاريخي به عنوان ابزار دفاعي هديه گرفت که هر چند سياسيون از آن تعابير مختلفي داشتند، اما با دستور «ولاديمير ولاديميرويچ پوتين»، رئيس جمهور روسيه کارکنان کاخ کرملين آستاراخان (قلعه تاريخي تسيخ هاوس که در جنگ جهاني اول دژ و انبار مهمات بوده است) قابي را که درون آن سپري رزمي از قرن ۱۷ ميلادي بود، به رييس جمهوري ايران هديه دادند.
«سپر رزمي يکي از سربازان شاه عباس اول از جنس برنز و طلا، و مربوط به جنگي بوده که در آن دوره (۱۶۰۳ تا ۱۶۱۸ ميلادي) ميان ترکيه و ايران رخ داده است، سپري که قدري ضربه هم خورده است.»
اما ميتوان گفت هديههايي که در دولت روحاني به رَجُل سياسي ايراني داده شده، به جز چند مورد خاص که البته آن هم در دولت تدبير و اميد رخ داده، چندان مرسوم نبوده است. چون معمولا در اين نوع از ديدارهاي ديپلماتيک هدايايي در قالب صنايع دستي کشورها بين مسئولان کشورها رد وبدل ميشود؛ نمونههايي از آنها را در موزههاي شخصي روساي جمهور سابق ايران ميتوان ديد.
از مناسبات سياسي و ارتباطهاي دولتمردان آمريکا با ايران که بگذريم، حالا باز هم نوبت به الواح هخامنشي ميرسد، کتيبهها يا همان تبلتهاي تاريخي که حدود ۸۰ سال قبل با قرار مطالعه و بررسي از کشور خارج شدند تا بعد از مطالعه و خوانشِ کامل کتيبهها به کشور برگردانده شوند، اما اين قول تا امروز يعني چيزي حدود هشت دهه طول کشيده است.
حالا در کنار پيگيريهايي که حتما مسوولان وزارتخانه ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي دربارهي آخرين وضعيت الواح هخامنشي در شيکاگو و زمان برگشتاش به تهران انجام دادند اما از سه ماه قبل هيچ خبرِ جديدي از آن منتشر نکردند، که بگذريم، يک اميد هنوز باقي است، آنهم زمان برگشتِ محمدجواد ظريف – وزير امورخارجه – به تهران. با توجه به زمانِ احتمالي بازگشت وي که در ۲۴ ساعت آينده انجام ميشود، ميتوان اين اميد را داشت که شايد او دستِ پر و با خبري از الواحِ هخامنشي به تهران برسد.
خبري که اگر وزير امور خارجه حامل آن باشد، در کنار همهي اتفاقات و اما و اگرهاي سياسي رخ داده در طول سفر ۱۰ روزهي وي به نيويورک، ميتواند بهترين خبر و اتفاقِ خوش فرهنگي و تاريخي در طول چند سال گذشته باشد که قدرت مجامع فرهنگي و علمي را نشان ميدهد. آنهم در کنار همهي احتمالهايي که براي مصادرهي هميشگي الواح هخامنشي بعد از تحريمهاي اتفاق افتاده توسط دولت آمريکا مطرح ميشدند. همراهي و ارتباط مجامع فرهنگي، علمي و کارشناسان خارجي که ميتواند نشان از ظرفيت ديپلماسي فرهنگي، اهميت زبان ديپلماسي و استفاده از آن در بازگرداندن ديگر آثار تاريخي ايران به کشور باشد.