شهر تاريخي «سيروان» را بعد از ۱۴۰۰ سال و بعد از استقرار تدريجي حدود ۱۰۰۰ نفر از مردم منطقه روي ويرانه‌هاي معماري اين شهر تاريخي ساسانيان، حالا با مجوزي که ميراث فرهنگي براي گازکشي در عرصه و حريم‌اش صادر کرده، زير پاي لودرها خرد مي‌شود.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، از يک سو مي‌گويند سال‌هاست ميراث‌فرهنگي و بنياد مسکن در تلاشند سايتي جديد براي آزاد سازي شهر تاريخي «سيروان» در ايلام آماده کنند تا ممنوعيت وضع شده در ساخت‌وسازهاي خارج از ضوابط ميراث فرهنگي در اين منطقه تاريخي را به سرانجام برسانند و از سوي ديگر با تاييد نهايي براي گازکشي که در حکم تخريب اين شهر تاريخي است، نيز حذف تدريجي پايگاه ميراث فرهنگي را هم بدنبال دارد.
مجوزي که نه تنها اين شهر تاريخي را مي‌تواند به يک پنير سوئيسي تکه پاره تبديل کند بلکه طرح انتقال روستا به منطقه‌ي جديد را با وجود هزينه کردهاي ميلياردي ابتر باقي مي‌گذارد تا براي مسير لوله‌گذاري‌ها، نه تنها بخشي زيادي از آثار و بناهاي تاريخي اين محوطه‌ي تاريخي تخريب شوند، بلکه احتمال نشت گاز طبيعي به واسطه‌ي عمق دست کم يک متر و نيمي براي لوله‌گذاري‌ها درون فضاهاي خالي اين محوطه‌ي مهم و به دنبال آن انفجار در آن بخش‌ها، تهديدها را براي اين شهر تاريخي بيشتر کند.
نخستين قدم‌ها براي تخريب سيروان ۱۴۰۰ ساله
بهزاد فرياديان – کارشناس هماهنگي امور پايگاه‌هاي ميراث فرهنگي ايلام – در دفاع از حفظ پايگاه ملي ميراث فرهنگي سيروان در گفت‌وگو با ايسنا مهمترين مساله‌ي موجود در شهر تاريخي سيروان را نداشتن مديريت صحيح در گنجايش جمعيت روستايي مستقر در اين روستا در شرايط امروزي مي‌داند و ادامه مي‌دهد: از يک سو ساخت‌وسازهاي جديد به حدي زياد شده‌اند که خدمات‌رساني روستايي را در اين منطقه غير ممکن کرده‌اند و از سوي ديگر تجميع فاضلاب روستايي در داخل بناهاي تاريخي، ايجاد شبکه فاضلاب و بهداشت روستايي را نيز مختل کرده است.
وي با بيان اين‌که شهرتاريخي فرهنگي سيروان (سراب‌کلان) شهرِ تاريخي تمام سنگي از دوره‌ي ساسانيان است که در محوطه‌اي بيش از۳۰ هکتار در يک بافت کاملا فشرده کوهستاني ايجاد شده و بناهاي دو يا سه طبقه‌اي با قطر ديوارهاي۶۰ تا ۹۰ سانتي‌متري آن، زيبايي معمارانه خاصي از آن وجود دارد و حتي در منابع باستاني از آرامگاه انوشيروان عادل در اين شهر تاريخي نيز ياد مي‌شود، ادامه مي‌دهد: احتمالا ساکنان اوليه روستاي امروزي سراب‌کلان با در اختيار گرفتن فضاهاي سالم شهر تاريخي که امروز به عنوان انبار علوفه و طويله احشام استفاده مي‌کنند، روستاي امروزي را رشد داده‌اند که با زياد شدن جمعيت، ساخت و سازهاي جديد و بدون پي روي بناهاي قديمي آن شکل گرفته‌اند.
پالايشگاه نفت را نمي‌بينند و دل‌شان به معادن خوش است
فرياديان اهميت و جايگاه اين شهر تاريخي – فرهنگي را از نظر اشتعال‌زايي، در حکمِ يک پالايشگاه نفت بي‌پايان براي منطقه و کشور مي‌داند و ادامه مي دهد: از حدود يک دهه گذشته بحث انتقال روستاي سراب‌کلان به منظور آزادسازي عرصه شهرتاريخي و رفع مشکلات سکونت و خدمات‌رساني به مردم روستا از سوي ميراث فرهنگي استان مطرح شده است، اما امروز طراحي مکان جديد روستا روي ميز مسئولان استاني خاک مي‌خورد و مردم منطقه همچنان در بلاتکليفي به سر مي‌برند.
او يکي ديگر از مشکلات امروزي اين شهر تاريخي را اين طور توصيف مي‌کند: مقام ارشد استاني که رييس انجمن حفاظت از ميراث فرهنگي استان نيز هست متاسفانه شهرتاريخي سيروان را با جمعيت هزارنفري‌اش به حال خود رها کرده و با وجود اعتراضات مردمي، دستور تسريع در صدور مجوز طرح گاز کشي و معادن را در کنار آثار تاريخي فرهنگي صادر مي‌کند و هيچ دستي جلوي آن را نمي‌گيرد.
اين کارشناس ميراث فرهنگي با اشاره به استانداردهاي شبکه پلي‌اتيلن و گازرساني براي لزوم عمق حفاري در دل زمين، بيان مي‌کند: براساس آن استانداردها، براي لوله‌کشي گاز ۱۵۰ سانتي‌متر بايد حفاري انجام شود و در کوچه‌هاي کم عرض براي نصب انشعابات (علمک) تا عمق ۸۰ سانتي‌متر تقليل نياز است. از سوي ديگر ۹۰ درصد اتصالات گازي نشت دارند و عبور لوله گاز در بين بناهاي بهم فشرده و خالي شهر تاريخي ۱۴۰۰ساله سيروان با توجه به ماهيت گاز «متان» و انباشت آن در فضاهاي خالي زيرزميني، احتمال انفجار و خسارات انساني و تخريب آثار تاريخي را دور از انتظار نمي‌کند.
او پيشنهاد مي‌کند تا مسئولان ميراث فرهنگي براي جلوگيري از تخريب و نابودي تدريجي اين شهر تاريخي، به گزينه‌هاي جايگزين مانند انرژي برق يارانه‌اي توجه و آن را عملياتي کنند و ادامه مي‌دهد: کاهش تعرفه برق ۲۵۰ خانوار براي تامين انرژي گرمايي و پخت‌وپز مانند ديگر مناطق گرمسيري کار سختي نيست، به جاي آن يک شهر تاريخي ۱۴۰۰ساله که مستعد جذب گردشگران داخلي و خارجي است، حفظ مي‌شود.
فرياديان تاکيد مي‌کند: از سوي ديگر بودجه‌هايي که قرار است براي برداشت معادنِ قرار گرفته در کنار ديگر آثار تاريخي استان هزينه شود و خود عاملِ تخريب آثار تاريخي هستند را مي‌توان صرف کاوش و رونمايي از همان اثر تاريخي کرد تا سال‌ها يک منبع مهم اشتغال‌زايي براي مردم منطقه باشد نه براي يک مدت زمان محدود.
تاريخ «سيروان»ِ ايلامي‌ها از ۱۴۰۰سال قبل تا امروز
شهرتاريخي «سيروان» در استان ايلام، دهم مهر سال ۱۳۸۰ به شماره ۴۱۶۵ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد و حتي به واسطه‌ي اهميت‌اش بعد از تعيين عرصه و حريم، در سال ۱۳۹۶ به پايگاه ملي پژوهشي تبديل شد، باستان‌شناسان مي‌گويند اين شهر تاريخي و مهم در دوران شکوه و عظمت خود مرکز ايالت «ماسبذان» از شهرهاي مهم و آباد ايران در دوره ساساني بوده و وجود پل‌ها، راه‌ها، محوطه‌ها، قلعه‌هاي فراوان و سکونت‌گاه‌هاي باستاني در اين محوطه گوياي اهميت اين شهر بوده است. حتي امروزه در ويرانه‌هاي اين شهر مي‌توان کيفيت شهرسازي و ذوق معماري عصر ساساني را ديد.
هر چند روستاي فعلي سراب‌کلان روي بناهاي متعدد و مختلف باقي مانده از اين شهر تاريخي ساخته شده است، اما هنوز در وسط روستا مجموعه اتاق‌هاي به هم پيوسته‌اي به صورت يک مجموعه معماري بزرگ ديده مي‌شود که بر فراز آن پي اتاق‌هاي منظم و متحدالشکل در طبقات ساختماني مشخص و معلوم است.
سيروان را شهري کوچک مي‌دانند که بناهاي آن مانند شهرهاي موصل و تکريت با سنگ و گچ ساخته شده است. آن در سال ۲۱ هجري به تصرف لشکريان ابو موسي درآمد، اما اين شهر توانست موقعيت خود را تقريباً تا قرن چهارم هجري حفظ کند.
