موزه "حيدر علي اُف" باکو، تجربه اي از خلا و يکي شدن با فضا …
گستره اي است که وقتي در آن قدم مي گذاري گم ميشوي. در درون و بيرونت همه پيوسته به هم دريايي بي کران ميشود، که در آن معلق ميماني.
تو در آني يا آن در تو ، سوالي که نميتواني در اين وسعت به آن پاسخ بگويي…
فضايي که درون و برونش همه در عين وسعت تو را به وحدت ميرساند و در آن سفيدي وهم انگيز تو را در رويا و خيالي سبک گم ميکند.
اوج قدرت، لطافت، انعطاف و ريزبيني زنانه را ميتوان در طراحي مرکز فرهنگي حيدر علي‌اُف باکو توسط بانوي معمار عراقي "زاها حديد" مشاهده کرد.
حديد در طراحي اين مرکز به بناي ساختمان اکتفا نکرده و به شکلي رمزآميز مرزِ ميان فضاي داخلي، خارجي و چشم انداز شهري، محو شده است.
ارتباط سيال و پيوسته بين درون ساختمان و ميدان اطرافش ، به نحوي استادانه اين ميدان را به يک چشم انداز معمارانه مبدل نموده است.
پله ها و ستون هايي که به بينهايت ميروند، ارتباطات پيچيده اي را ميان تمام اجزاي درون و برون بنا را برقرار کرده اند.
سطوح نرم به نحوي فضاهاي متنوع را به هم متصل کرده است که ورود به سالن و طبقه اي ديگر ارتباط مخاطب را با فضاي قبلي قطع نميکند.
از درزهاي نما گرفته تا ستون ها و پله ها حرکت عناصر بصري ريتمي از موسيقي را خلق کرده اند.
ويژگي منحصر بفرد ديگر اين بنا توجه به نورپردازي متفاوت در شب و روز است. شيشه نيمه انعکاس دهنده ي بنا هنگام روز نور را منعکس مي‌سازد و بر اساس حرکت خورشيد و نقطه ديد پرسپکتيو جلوه‌ي ساختمان پيوسته در تغيير است.
هنگام شب اين نورپردازي جاي خود را به چراغ هاي زير لايه‌ها که سطوح را در عين اتصال از يکديگر تفکيک کرده، مي دهد.
پس از برگزاري مسابقه‌اي در سال ۲۰۰۷ ، شرکت معماري زاها حديد براي طراحي مرکز فرهنگي حيدر علي اُف برگزيده شد. معمار ايراني تيم طراحي شرکت زاها حديد، خانم "سارا شيخ اکبري" مسئوليت طراحي داخلي اين پروژه را بر عهده داشته است.
تصاوير مراحل ساخت موزه
اين ساختمان براي تبديل شدن به محل اصلي برنامه‌هاي فرهنگي کشور آذربايجان طراحي گشته است، فرم و هندسه‌ي شگفت‌انگيز اين بنا در مقابل معماري خشک دوران شوروي که در باکو بسيار رواج داشته قرار گرفته است و به جرأت آن را در هم مي‌شکند. از سوي ديگر اين بنا درک و احساسات لطيف فرهنگ آذري را به نمايش مي‌گذارد و چهره‌ي خوش بين يک ملت را نشان مي‌دهد که نگاه‌شان رو به سوي آينده است. سبک کاري حديد ديکانستراکشن يا ساختار‌شکني است که هميشه توانسته به خوبي تصويري متفاوت از ساختارها خلق کند.
در مجموع ميتوان افزود هر آنچه زاها حديد خلق کرده است نمونه کامل جريان فکري او در معماري است به گونه‌اي که هر فردي را وادار ميکند حتي براي يک بار راجع به خالق اين اثر تحقيق کند و از رموز فکري او کمي آگاه شود. افسوس که جامعه معماري بسيار زود در سوگ او نشست، اما آثار او هميشه گواه بر زنده بودنش هستند.
زاها حديد در سال ۱۹۵۰ در بغداد در خانواده‌اي روشنفکر و مسلمان متولد شد. او تحصيلات دوران ابتدايي را در يکي از ديرهاي کاتوليک فرانسوي زبان بغداد سپري کرد. پس از آن، به سبب جو فرهنگي خانواده، با حمايت والدينش و روابط گسترده‌شان به آرزوي ايام کودکي‌اش تحقق بخشيد و بعد از گذراندن دوره رياضيات در دانشگاه امريکايي بيروت (۱۹۶۸ـ۱۹۷۱) به مدرسه معماري AA لندن رفت و بدين ترتيب وارد دنياي زيباي معماري شد.
زاها حديد درباره دوران کودکي‌اش اين چنين مي‌گويد:
من يک عرب عراقي‌ام و هرگز نمي‌توانم روزهاي زيبايي را که در وطن داشتم از ذهنم بيرون کنم. کودکي من در آنجا در ميان منابع سرشار انساني و تاريخي به رويا شبيه است. مدرسه ما لابه‌لاي علفزارها و در دل طبيعتي سبز بود که امروز از آن فقط خرابه‌هايي برجاست. شهر بغداد در آن ايام پر از آدم‌هاي عجيب با مليت‌ها و مذاهب مختلف بود و پرورش در اين محيط پر از تجربه‌هاي متفاوت شانس بزرگي براي من بود
زاها حديد، که در دنيا شهرتي معادل «چهره‌هاي معروف» دارد، علاوه بر آثار چشم‌گيرش در معماري و طراحي‌هاي مختلف، به دليل ظاهر متفاوت و تأثير گذارش هم مطرح است: زني درشت اندام در پوششي هميشه مشکي، با چشمان درشت شرقي که وجهه‌اي دراماتيک به او مي‌بخشد. اطلاق عناويني چون «خانم خارق‌العاده» و «اژدها بانو» از سوي رسانه‌‌ها به وي نيز برداشتي از ظاهر متفاوت اوست. اما رفتار و شرم خاص آسيايي‌اش زني مهربان را معرفي ميکند که کلام مختصرش با لهجه غليظ عربي او را دلنشين‌‌تر هم جلوه مي‌دهد.
*گزارش اختصاصي گالري آنلاين از موزه "حيدر علي اُف" به قلم فاطمه عبداله زاده
مطالب مرتبط:
>> پاويون سامسونگ در هفته طراحي ميلان و کانسپت گروه زاها حديد
>> طراحان زاها حديد و ساخت بزرگ‌ترين آتريوم جهان در پکن
>> اثر جديد زاها حديد در موزه علوم لندن به نمايش درمي آيد
>> طراحان دفتر «زاها حديد» به تهران مي‌آيند
>> نمايشگاه نقاشي‌هاي زاها حديد در دوسالانه معماري ونيز
>> رونمايي از آخرين اثر معماري «زاها حديد»
>> برترين تصاوير ساختمان هاي معماران زاها حديد از هافمن + کرو ـ بخش اول
>> زاها حديد، معمار عراقي-بريتانيايي، درگذشت
>> از برج مارپيچ نيويورک تا موزه هنر ناجينگ/ پروژه‌هاي اين روزهاي طراحان مشهور جهان