باستان‌شناسان پس از بررسي و پيمايش بخش‌هايي از محوطه باستاني «شهر قومس» در دامغان، آسياب، کانال‌هاي آبرساني، کوره‌هاي سفال‌گري و سرداب‌هاي ذخيرۀ آذوقه را شناسايي کردند. همچنين، شواهد سطحي گسترده‌اي از استقرار پيش از تاريخي در مرکز اين شهر به‌دست آمد که از نظر زماني به حدود ۴۴۰۰ تا ۳۵۰۰ قبل از ميلاد برمي‌گردد.
به گزارش گالري آنلاين به نقل از ايسنا، محوطۀ باستاني موسوم به «شهر قومس» در حدود ۳۰ کيلومتري غرب دامغان در استان سمنان واقع شده است که نخستين‌بار در دهۀ ۱۳۵۰ هيأت بريتانيايي در آن کاوش‌هايي داشت. براساس يافته‌ها و کاوش‌هاي باستان‌شناسي «قومس» استقراري بزرگ از دورۀ اشکاني است که گمان مي‌رود همان شهر «صددروازه»، يا آنگونه که در منابع يوناني آمده «هکاتومپيلوس»، يکي از پايتخت‌هاي اين سلسلۀ ايراني باشد.
بر اساس شواهد باستان‌شناسي، اين محوطه در دورۀ ساساني چندان مورد استفاده نبود، ولي در دورۀ سلجوقي تا حملۀ مغول آباد و رو به گسترش بوده است. مساحت عرصۀ باستاني شهر قومس (شامل هر دو استقرار دورۀ اشکاني و سلجوقي) به دست‌کم ۷۰۰ هکتار بالغ مي‌شود.
کوروش روستايي ـ عضو هيأت علمي پژوهشکده باستان‌شناسيـ اينک با ارائه گزارشي از مرحلۀ نخست برنامۀ ميداني بلندمدتِ «شکل‌گيري، توسعه و تحول استقرارهاي انساني در حوضۀ شاهرود ـ دامغان»، نتيجه پژوهش‌هاي باستان‌شناسي جديد در شهر باستاني قومس دامغان را اعلام کرده است.
به گفته او، در مرحلۀ نخست اين برنامه که در دي و بهمن ۹۸ انجام شد، حدود ۱۸۰۰ هکتار شامل محدودۀ عرصۀ محوطه و زمين‌هاي بلافصل اطراف آن، توسط پهپاد تصويربرداري و مستندسازي شد که در تحليل‌هاي مکاني و زيست‌محيطي محوطه مؤثر خواهد بود.
روستايي افزود: در اين برنامۀ ميداني بيش از سه پنجم محوطه مورد بررسي پيمايشي قرار گرفت که در آن عوارض متعددي از جمله آسياب، کانال‌هاي آبرساني، کوره‌هاي سفال‌گري و سرداب‌هاي ذخيرۀ آذوقه شناسايي شد. يکي ديگر از دستاوردهاي اين برنامۀ ميداني، شناسايي شواهد سطحي گسترده‌اي (به مساحت حدود ۱۱۰ هکتار) از استقراري پيش‌از تاريخي در مرکز شهر قومس است که از نظر زماني هم‌افق با اواخر دورۀ چشمه‌علي تا دورۀ حصار ۲ است (حدود ۴۴۰۰ تا ۳۵۰۰ قبل از ميلاد).
اين باستان‌شناس تاکيد کرد که در پژوهش‌هاي ميداني آينده بايد منابع آبي استقراري مشخص شود و فرايندهاي تشکيل محوطه و نيز پي‌بردن به ماهيت استقراري اين محوطه بررسي شود.
روستايي همچنين پيشنهاد کرد: با توجه به کاوش‌هاي گستردۀ هيأت بريتانيايي و آشکارشدن چندين بنا از دورۀ اشکاني، مي‌توان با سامان‌دهي محدوده‌هاي کاوش‌شده، اين بناها را به‌سادگي مرمت و آمادۀ بازديد گردشگران کرد.