روز دوشنبه ۱۵ مردادماه نشستي با حضورِ هادي مظفري؛ مديرکل جديد دفتر هنرهاي تجسمي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و چند تن از مديران گالري‌هاي تهران و شهرستان‌ها در موزه هنرهاي معاصر تهران برگزار شد. اين نشست حولِ “انجمن صنفي نگارخانه‌داران ايران” تشکيل شد و خبر از آن مي‌داد که قرار است در آبان‌‌ماه سال جاري اين انجمن صنفي براي نخستين بار شکل بگيرد.
در همين زمينه سايت تنديس با شاهين ترکمن – مديرگالري سهراب- درباره‌ي کارکرد انجمن صنفي و تأثيري که مي‌تواند دررفع مشکلات موجود گالريها داشته باشد، مصاحبه‌اي داشتيم که در ادامه مي‌خوانيد.
مهم‌ترين معضلاتي که گالريها در حال حاضر به آن مواجه هستند چيست و آيا انجمن صنفي گالري‌دار‌ها مي‌تواند اين مشکلات را حل کند؟
مشکلات متنوع و زياد است ولي اينکه انجمن صنفي بتواند اين مشکلات را حل کند يا نه، بستگي به ترکيب افرادي دارد که عضو اين انجمن مي‌شوند و اينکه چقدر اتحاد بين آن‌ها وجود خواهد داشت. مهم‌ترين مشکل حال حاضر، مشکل اقتصادي است که همه گالريها با آن دست به گريبان‌اند. بازار کُند و کوچک شده و ديگر حالت رو به رشد خودش را ندارد. شايد نصف سهم بازار را حراجي‌ها مي‌گيرند. من فکر مي‌کنم درصورت تشکيل انجمن صنفي، اولين هدف‌گذاري گروهي که بايد صورت بگيرد، اين است که سهمِ بازار آثار هنري گسترش پيدا کند. اين مسئله چند وجه دارد. يک بخش آن بازرگاني – اقتصادي است که بايد براي اهدافش توجيهات و روش‌هاي جديدي داشته باشد.
انجمن صنفي در چه صورتي مي‌تواند کارآمد باشد؟
انجمن بايد بتواند جايگاه ذهني خودش را بازسازي کند. خود اين امر از چند طريق امکان‌پذير مي‌شود: اول اينکه انجمن صنفي بايد بتواند نگاه حکومتي را به خود جلب کند و از آن کمک بگيرد. اين کمک‌ها نيز جنبه‌هاي مختلفي دارد؛ چه کمک‌هاي مستقيم و چه توسعه‌ي ارتباطات رسانه‌اي. علاوه بر اين مي‌تواند رسانه‌هايي را در بخش شبکه‌هاي اجتماعي ايجاد کند و اطلاع رساني خوبي انجام دهد. نکته‌ي ديگر اين است که بايد به جنبه‌هاي مختلف اتمسفر هنري همچون جامعه‌ي هنري، بازار، همکارها، مخاطبان هنر، منتقدان هنري و … توجه کند. جايگاه هر کدام از اين بخش‌ها را بايد بازسازي کرد تا بتوان از نقطه‌ي کنوني به نقطه‌اي که بايد حرکت کرد و اين هم مستلزمِ کار گروهي است. بايد در موقعيت‌هايي که منافع مشترک وجود دارد، حرکتِ مشترک صورت بگيرد.
اتحاد اعضاي انجمن صنفي مستلزم چيست؟
همه بايد بدانند که انجمن صنفي جايي براي امور شخصي هيچ کس نيست. کسي نمي‌تواند آن را طبق منافع شخصي خودش پيش ببرد. انجمن در صورتي که همه در آن حضور داشته باشند، صنفي است. دوام و کارآييِ انجمن بستگي به اين دارد که اعضاي آن چگونه رفتار کنند. هميشه انجمن‌ها در ابتدا چند نفر مؤسس دارند، ولي در ادامه اين تمام اعضا هستند که بايد وارد کار شوند و آن را پيش ببرند. اين بستگي به سياست‌ها و چگونگي ديد اعضا دارد.
آيا انجمن مي‌تواند با مشخص کردن برخي تعرفه‌ها جلوي نابه‌ساماني‌‌ها را بگيرد؟
اين مسئله اصلاً جزو وظايف انجمن صنفي نيست. انجمن صنفي خطوط مشترک را ترسيم ميکند و در مقابل نهاد يا افرادي که منافع مشترک اعضا را به خطر مي‌اندازند مي‌ايستد. اين اتحاد گاه دربرابرِ دولت و وزارت ارشاد است، گاه مقابل برخي افراد. حتي مي‌تواند در مقابل رويدادي مثل حراجي‌ها هم باشد. هر حراجي که برگزار مي‌شود سهمي از فروش آن متعلق به گالري‌هاي مختلف است ولي در عمل هيچ‌وقت اين اتفاق نمي‌افتد و ارشاد هم از گالريها حمايت نمي‌کند.
به نظر شما رانت‌هاي پشت پرده به انجمن صنفي هم ورود ميکند؟
معمولاً نمي‌تواند ورود کند. اگر هم ورود کند برملا مي‌شود. من اين حرف را براساس تجربه شخصي خودم مي‌زنم.
انجمن مي‌تواند جلوي جعل آثار هنري را بگيرد؟
به طور مستقيم نمي‌تواند ولي مي‌تواند با امکاناتي که به همراه وزارت ارشاد ترتيب مي‌دهد، محلي براي مستندسازي آثار هنري به وجود آورد. هر چه مستندسازي از دوره‌هاي مختلف آثار هنري قوي‌تر باشد، به همان ميزان جعل‌کردن نيز سخت مي‌شود.
هنرهاي تجسمي معاصر ايران، تاريخچه‌ي منسجمي ندارد. آيا انجمن صنفي مي‌تواند با ثبت و ضبط اسناد در اين راه مؤثر واقع شود؟
اين کمبود، يک نقطه ضعف دولتي است و ربطي به انجمن صنفي ندارد. وزارت ارشاد مستندسازي خوبي ندارد و اصلاً معلوم نيست که گالريها طي اين سال‌ها چه کرده‌اند. انجمن صنفي مي‌تواند در اين راه کمک کند ولي نه مستقيماً، چون جزو وظايفش نيست. بخشي از مستندسازي به موزه‌ها هم برمي‌گردد. موزه‌ها فقط وظيفه‌ي نگه‌داري از آثار هنري را ندارند. يکي از وظايف مهم آن‌ها اين است که آثار امروز و اتفاقات روزمره را مستند کنند.
در پايان، تعريف شما از انجمن صنفي چيست؟
انجمن صنفي بخشي از يک راه است. قرار نيست همه کارها را انجام دهد. قرار هم نيست همه‌ي مشکلات را حل کند. اين مسير جديدي است که اعضا را همگرا ميکند. آن‌ها بايد بدانند که منافع مشترکي دارند و گاهي بايد پاي منافع مشترک‌شان بايستند و از حق‌شان دفاع کنند و آن را از ديگران بگيرند. اين انجمن قدمي به سمتِ همگرا شدنِ منافع گروه‌هاي مختلف در بخش تجسمي است.